مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات:

پیشینه و مبانی نظری مفهوم شناسی ازدواج و ازدواج مجدد28صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

مبحث اول:مفهوم شناسی

پژوهشگراحساس ضرورت می نماید قبل از ورودبه مباحث اصلی ، واژگان محوری را مورد مداقه قراردهد.

گفتاراول:ازدواج

ازدواج وحدتی اجتماعی یا قراردادی قانونی بین مردم است که باعث بوجود آمدن خویشاوندی می‌شود. این عمل در روابط میان اشخاص یک سنّت، معمولاً صمیمی و جنسی که به طُرُقِ مختلف این مسئله تصدیق شده‌است- و وابسته به فرهنگ یا شاخه‌های فرهنگ در هر زمینه‌ای که درک بشود، می‌باشد. همچون یک اتحاد غالباً توسط مراسم عروسی رسمی می‌شود، که شاید به آن زناشویی هم گفته شود.

مردم دلایل زیادی برای وصلت‌کردن دارند که شامل یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر می‌شود: قانون، جامعه، خواسته جنسی، احساس، اقتصاد، روان و مذهب. اینها ممکن است ازدواج‌های تنظیم‌شده، الزامات خانوادگی، تشکیلات قانونیِ یک هستهٔ واحد خانواده، قانون محافظت از کودکان و بیانیهٔ عمومی تعهد را هم شامل شوند. معمولاً عمل ازدواج بین افراد شرکت کننده باعث بوجود آمدن هنجار یا الزامات قانونی می‌شود. در برخی جوامع این الزامات حتی به سوی برخی از اعضای خانواده‌های اشخاص ازدواج کننده کشیده می‌شود. برخی فرهنگ‌ها فسخ ازدواج را بواسطهٔ طلاق یا ابطال جایز می‌شمرند.[1]

بند اول: مفهوم لغوی واژه ازدواج

ازدواج ، مصدر باب افتعال، و حروف اصلی آن، «ز ـ و ـ ج» است. ^[2]

از نظر لغت «زوج » به‌معنای جفت، (در مقابل فرد) عبارت از دو چیز همراه و قرین است؛ چه مماثل باشند، مانند دو چشم و دو گوش، و چه متضاد، مانند شب و روز.^[3]

در مواردی، واژه زوج در معنای فرد، به شرط داشتن قرین، به‌کار رفته است. بر این اساس، به هریک از زن و شوهر ، زوج و به هر دوی آن‌ها زوجین اطلاق می‌کنند؛ چنان‌که در قرآن آمده است: «و‌اَنّه خَلَقَ الزَّوجینِ الذَّکرَ والأُنثی»(نجم/45).

به‌کار بردن دو واژه زوج و زوجه (مذکر و مؤنّث)، برای زن صحیح است؛ ولی قرآن، در مورد زن، همه‌جا «زوج و ازواج»، به جای «زوجه و زوجات» به‌کار برده است. ^[4]

راغب می‌گوید: همه چیز در جهان دارای زوج و قرین (ضد یا مثل یا جزء ترکیبی) هستند.ولی با توجّه به‌معنای زوج، کلمه ازدواج، مفهوم اقتران و اتّحاد دو چیز را در برخواهد‌داشت.[5]

مرحوم صاحب جواهر پس از ذكر اقوال مختلف در معناي لغوي ازدواج مي گويد:

نظر مشهورْ اين است كه ازدواج در لغت به معناي همخوابگي است و در شرع به معناي عقد است و ابن ادريس مدعي است كه در اين معنا هيچ يك از دانشمندان اختلافي ندارند و ابن فهد و شيخ طوسي و فخر المحققين ادعاي اجماع دارند، چه اين كه استعمال اين واژه در عقدْ متداول است و بعضى‏را عقيده بر اين است كه در قرآن كريم جز در آيه«حَتّي تَنْكِحَ زَوْجاً غَيْرَهُ»( بقره /230) به معناي هم خوابگي نيامده، يعني در تمام موارد، استعمال اين واژه در قرآن به معناي عقد ازدواج است. جالب اين كه در آيه فوق نيز بعضي آن را به معناي ازدواج گرفته اند، نه همخوابگي و گفته اند: شرطْ بودن همخوابگي براي حصول حليت در چنين ازدواجى، از دليل خارجي فهميده مي شود، نه از آيه شريفه.[6]

در اين كه معناي نكاح شرعاً عقد باشد جاي بحث وجود دارد، چه اين كه واژه نكاح مانند بسياري از عناوين فقهي قبل از پيدايش دين نيز در ميان جوامع مطرح بوده؛ چنان كه بيع به معناي عقد نيست، بلكه به معناي نقل ملك است و قهراً نكاح نيز چنين است؛ شاهد، اين كه در موقع عقد هنگامي كه زن به عنوان طرف قرار داد مي گويد: (انكحت)، عقد را قصد نمي كند، بلكه سلطه مرد و صاحب حق شدن او در كامجويي از همسرش را در برابر مهر معيّن قصد دارد. پس مراد از نكاح و ازدواج، همان حق همخوابگي است و مجازاً به عقد ازدواج اطلاق مي گردد. اين به جهت علاقه سببيّتي است كه بين عقد خاص باحصول اين حق وجود دارد.[7]

شمس الدين سرخسي مي گويد:

«اعلم بأنّ النكاح فى الفقه عبارة عن الوطء وحقيقة المعني فيه هو الضمّ ومنه يقال: انكح الظئر ولدها؛ أى ألزمه وأحد الوطئين ينضمّ إلي صاحبه فى تلك الحالة فسمّى فعلها نكاحاً... ثمّ يستعار للعقد مجازاً إمّا لأنّه سبب شرعي يتوصل به إلي الوطء أولأنَّ فى العقد معني الضمّ، فإنّ أحدهما ينضمّ به الآخر ويكونان كشخص واحد فى القيام بمصالح المعيشة وزعم الشافعى أنّ اسم النكاح فى الشريعة يناول العقد فقط وليس كذلك، فإنّه قال اللّه تعالى »حَتّي إذا بَلَغُوا النِّكاحَ»

بدان كه واژه نكاح در فقه همان وطي است كه معناي حقيقي آن ضميمه شدن است؛ چنان كه گفته مي شود: (انكح الظئر ولدها؛ يعني دايه به فرزندش پيوست)، و زن و شوهر در حالت خاصي به هم پيوسته اند و لذا كار آن دو نكاح است... و بعدها اين واژه مجازاً براي عقد استعمال شده است، يا به سبب آن كه عقد وسيله شرعي براي وصول به وطي است، يا به دليل اين است كه در عقد معناي ضميمه شدن وجود دارد، زيرا زن و شوهر به وسيله عقد به هم مي پيوندند و مثل شخص واحدي مي شوند كه به كارهاي زندگي مي پردازد، ولي شافعي تصور كرده كه نكاح در شرع اسلام به معناي عقد است، ولي چنين نيست؛ چنان كه خداوند مي فرمايد: (حتّي إذا بلغوا النكاح؛ تا موقعي كه كودكان به نكاح برسند) كه معنايش بلوغ به حدّ احتلام است، نه اين كه واقعاً عقد ازدواج خوانده باشند.[8]

[1] - کتاک، فیلیپ ،۱۳۸۶انسان‌شناسی، کشف تفاوت‌های انسانی، مترجم:محسن ثالثی، انتشارات علمی،ص25.

[2] - دهخدا، علی اکبر،1373، لغت نامه دهخدا، تهران، مؤسسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول از دوره جدید،ج4،ص524.

[3] - ابن منظور، محمّدبن مکرّم،1405هـ.، لسان العرب، قم، نشر أدب الحورة، الطبعة الاولی،ج2،ص518.

[4] - راغب اصفهانی،حسین ابن محمد، 1416ه مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق، دارالقلم، الطبعة الاولی،ج3،ص414

-همان ،ص416[5]

[6] - زمخشری، محمدبن عمر،1417هـ ، الکشّاف عن حقائق التّنزیل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی،ص369

[7] - نجفی، محمد حسن؛1409، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، داراحیاء تراث العربی، چاپ هفتم،ص5

[8] - خوانسارى، سيد احمد،1405 ، جامع المدارك في شرح مختصر النافع،‏ مؤسسه اسماعيليان‏، چاپ اول،ص386

فهرست برخی از مطالب :

فصل دوم : مفاهیم و تعاریف پژوهش و تاریخچه

مبحث اول : مفهوم شناسی ......................................................................................................... 9

گفتار اول : ازدواج ............................................................................................................... 9

بند اول : مفهوم لغوی واژه ازدواج .............................................................................................. 9

بند دوم : مفهوم اصطلاحی واژه ازدواج ......................................................................................... 11

گفتار دوم : واژه ازدواج مجدد ................................................................................................... 13

بند اول : مفهول لغوی واژه ازدواج .............................................................................................. 14

بند دوم : مفهوم اصطلاحی واژه ازدواج مجدد .................................................................................. 14

گفتار سوم : واژه فقه .............................................................................................................. 15

بند اول : مفهول لغوی واژه فقه ................................................................................................... 16

بند دوم : مفهوم اصطلاحی واژه فقه ............................................................................................. 16

گفتار چهارم : واژه فمینیسسم .................................................................................................... 17

بند اول : مفهوم لغوی واژه فمینیسم .............................................................................................. 17

بند دوم : مفهوم اصطلاحی وواژه فمینیسم ....................................................................................... 17

مبحث دوم : تاریخچه ازدواج .................................................................................................... 18

گفتار اول : ازدواج در ایران باستان ............................................................................................. 19

گفتار دوم : ازدواج درادیان آسمانی ............................................................................................ 20

بند اول : ازدواج در آیین یهود .................................................................................................. 21

بند دوم : ازدواج در آیین مسیحیت .............................................................................................. 21

بند سوم : ازدواج از دیدگاه اسلام ............................................................................................... 22

مبحث سوم : تاریخچه مکتب نظری فمینیسم .................................................................................... 23