مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات:

پیشینه و مبانی نظری سرمایه، سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های اندازه گیری آنها48صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

-1- مقدمه

موضوع سرمایه ی اجتماعی از دهه ی 1990 میلادی به بعد مورد توجه قرار گرفت و نمی توان ادعا کرد که سرمایه ی اجتماعی می تواند به تنهایی تمام تغییرات حوزه های فعالیت یک جامعه را تعیین کند، ولی نمی توان اهمیت این عامل را در بین سایر عوامل نادیده گرفت. در این امر مطالعات زیادی انجام شده است و محققین بسیاری به این نتیجه رسیده اند که ابزارها و منابع غیر پولی یا غیر مادی مانند ارتباطات، شبکه های اجتماعی و نفوذ اجتماعی می توانند مانند ابزارهای مادی، خوب عمل کنند و در زمینه ی پیشرفت یک جامعه کارا باشند.

در حالی که سرمایه ی اقتصادی را در حساب بانکی افراد می توان یافت و سرمایه ی انسانی در درون ذهن افراد قرار دارد، سرمایه ی اجتماعی در درون ساختار روابط افراد نهفته می باشد.

بنابراین می توان گفت که علاوه بر سرمایه ی های فیزیکی و انسانی، ساختار اجتماعی یکی از تعیین کننده های مهم ارتقای بهره وری فعالیت های اقتصادی است.

سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی متغیرهای کیفی هستند و تعاریف مختلفی برای این دو مقوله وجود دارد و این مسئله به پیچیدگی موضوع و اندازه گیری آن دامن می زند ولی اندازه گیری آن ها را غیر ممکن نمی سازد.

اندازه گیری سرمایه ی اجتماعی و سرمایه ی انسانی از اهداف این مطالعه نمی باشد اما در ابتدای این فصل در صدد این هستیم که به اختصار به تعریف مفهوم و شاخص های سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی بپردازیم.

3-2- تعاریف سرمایه، سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و
شاخص های اندازه گیری آن ها

در این بخش به اختصار به تعاریف مربوط به سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های اندازه گیری آن ها می پردازیم.

3-2-1- تعریف سرمایه

سرمایه، وجه نقد یا کالایی است که برای ایجاد درآمد از طریق سرمایه گذاری در یک کسب و کار یا در یک دارایی درآمدزای دیگری مورد استفاده قرار می گیرد (بلاک^[1]، 2003: 46).

همچنین علاوه بر این تعریف می توان گفت سرمایه، منابعی است که برای خلق منابع جدید دریک مقطع زمانی بکار گرفته می شود.

در تعریف دیگر، سرمایه، هر نوع دارایی است که قابلیت تولید را ایجاد کند و چند نوع سرمایه وجود دارد:

1. سرمایه ی فیزیکی 2- سرمایه ی انسانی 3- سرمایه ی اجتماعی

سرمایه ی فیزیکی مربوط به کارخانه، ماشین آلات و دیگر دارایی ها می شود و شامل
سرمایه ی طبیعی مانند آب و هوای پاک و دیگر منابع طبیعی و سرمایه ی مالی مانند وجه نقد (سرمایه ی پولی) و سرمایه گذاری در انواع دیگر سرمایه ها هم می باشد و سایر موارد در ادامه توضیح داده خواهد شد.

3-2-2-تعریف سرمایه ی انسانی

تا دهه ی 1950 و اوایل دهه ی 1960، معمولاً آنچه به عنوان ثروت ملل در نظر گرفته می شد عبارت از انباشت سرمایه ی فیزیکی بود و سرمایه ی فیزیکی یکی از تعیین کننده های مهم رشد اقتصادی محسوب می شد. اما بعد از آن علاوه بر کیفیت ابزارها و ماشین آلات، بهره وری نیروی کار مورد توجه قرار گرفت. به همین منظور سیمون کوزنتس بیان می کند که سرمایه ی یک کشور صنعتی پیشرفته، فقط ابزارها و ادوات صنعتی آن کشور نیست بلکه اندوخته ی دانش هایی است که از آزمایش ها بدست آمده و کارآموختگی افراد آن کشور برای به کار بردن این دانش هاست (سبحانی، 1371 به نقل از صادقی و عماد زاده، 1382: 81).

استدلال این دانشمندان این می باشد که افزایش سطح آموزشی، تولید را بالا می برد و به ازای هر دلار اضافی سرمایه گذاری شده، تولید ناخالص ملی تقریباً به اندازه نرخ بازده ی آموزشی ضرب در سهم نیروی کار در تولید ناخالص ملی افزایش می یابد.

سرمایه ی انسانی به عنوان یکی از منابع توسعه ی اقتصادی از مدت ها پیش وارد مباحث اقتصادی شد و آدام اسمیت اولین اقتصاددان کلاسیکی بود که انسان ها را در ذات خود منابع کمیاب اقتصادی خوانده است و بر این باور است که انسان ها با آموزش تبدیل به سرمایه می شوند.

بنا به تعریف آزاوا، سرمایه ی انسانی در نیروی کار متبلور است و تنها راه افزایش موجودی سرمایه ی انسانی این بود که کارگران مدتی از فرایند تولید دور بمانند و وقت آزاد شده را به افزایش مهارت های خود تخصیص دهند. آرو (1962) سرمایه ی انسانی را انباره ای از دانش می داند که در نیروی کار نهفته است}مانند دانش فنی یا عملی{. سولو از اهمیت انباشت مهارت به عنوان سرمایه خبر می کند و بیان می کند آنچیزی که باعث انتقال در تابع تولید می شود ترقی در کیفیت نیروی کار می باشد. لوکاس (1988) انباشت سرمایه ی انسانی را یک منبع رشد پایدار می داند (یاوری و سعادت، 1381: 33).

سولو به همراه رومر (1986) با رویکردی متفاوت از الگوی رشد سولو- سوان^[2] سرمایه ی انسانی را به عنوان یک متغیر درون زا وارد الگوهای رشد کرده اند و بر نقش آموزش در ارتقای قابلیت نوآوری افراد و نیز سازگاری با فن آوری های جدید به منظور سرعت بخشیدن به توسعه ی تکنولوژیکی تأکید کرده اند (نیلی و نفیسی، 1382: 2).

فعاليت هاي متنوعي مثل آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، كاريابي، مهاجرت، آموزش ضمن خدمت و عمليات معقول سرمايه گذاري در سرمايه ي انساني، تصميمات زمان حال را به بازده ي آينده پيوند مي دهد (توانايان فرد،1386: 473).

سرمایه ی انسانی در واقع مکمل سرمایه ی فیزیکی است و موجب می گردد تا از سرمایه های فیزیکی به صورت مناسبتری بهره برداری شود. در واقع می توان گفت که سرمایه های فیزیکی تنها زمانی بیشتر مولد خواهند شد که کشور دارای مقادیر لازم سرمایه ی انسانی باشد.

به عقیده ی شولتز توسعه ی منابع انسانی پنج عامل دارد:

1. تسهیلات و خدمات بهداشتی که امید به زندگی، توانایی، نشاط و استقامت افراد را افزایش می دهد؛
2. تمام مخارج مربوط به تعلیمات فنی و حرفه ای؛
3. آموزش و پرورش از سطح دبستان تا پایان دبیرستان و آموزش در سطح دانشگاه ها؛
4. برنامه های تعلیمات حرفه ای و سواد آموزی که حاصل از سود بنگاه های اقتصادی هستند؛
5. مهاجرت فردی به منظور دستیابی به امکانات اشتغالی بهتر برای افزایش درآمدهای پولی (تقوی و محمدی، 1382: 18و19).

بنا به تعریف دیگر از سرمایه ی انسانی که توسط کیریاکو (1991) ارایه شده است: سرمایه ی انسانی شامل استعدادها، مهارت ها، دانش و امکان بکارگیری این اجزاء در کار است (افشاری و رجایی، 89: 42).

همچنین به سرمایه گذاری در تعلیم و تربیت و مهارت افراد یک جامعه نیز سرمایه ی انسانی گفته می شود و برخی دیگر از اندیشمندان اقتصادی، سرمایه ی انسانی را ظرفیت به دست آوردن مهارت های لازم برای انجام وظایف شغلی تعریف می کنند.

[1] Black

[2] Solow & Swan

فهرست برخی از مطالب:

-1: مقدمه................................................................................................................................................. 34

3-2: تعاریف سرمایه، سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های

اندازه گیری آنها..................................................................................................................................... 35

3-2-1: تعریف سرمایه..................................................................................................................... 35

3-2-2: تعریف سرمایه ی انسانی................................................................................................. 35

3-2-3: شاخص های اندازه گیری سرمایه ی انسانی.............................................................. 37

3-2-4: تعریف سرمایه ی اجتماعی............................................................................................ 38

3-2-5: جنبه های سرمایه ی اجتماعی..................................................................................... 41

3-2-6: سطوح سرمایه ی اجتماعی ........................................................................................... 42

3-2-7: وجه منفی سرمایه ی اجتماعی..................................................................................... 43

3-2-8: شاخص های اندازه گیری سرمایه ی اجتماعی......................................................... 43

3-2-9: تفاوت سرمایه ی اجتماعی با سرمایه ی های دیگر................................................. 52

3-2-10: وجه تمایز سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی............................................. 52

3-3: مبانی نظری ارتباط بین متغیرها............................................................................................. 54

3-3-1: تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر سرمایه ی انسانی........................................................ 54

3-3-2: تأثیر سرمایه ی انسانی بر سرمایه ی اجتماعی......................................................... 60

3-3-3: تأثیر سرمایه ی انسانی بر رشد اقتصادی.................................................................... 65

3-3-4: تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر رشد اقتصادی............................................................... 66

3-3-5: سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و رشد اقتصادی....................................... 68

3-4: روش شناسی اقتصاد سنجی..................................................................................................... 69

3-4-1: مقدمه.................................................................................................................................... 69

3-4-1-1: مفهوم مانایی.......................................................................................................... 69

3-4-1-2: آزمون ریشه ی واحد زیوت-اندریوز................................................................ 69

3-4-1-3: آزمون علیت بر اساس تخمین خود رگرسیون برداری.............................. 72