مقاله و تحقیق دانشجویی

پيشينه و مباني نظري اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدايي در 53 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

مبانی نظری وپیشینه پژوهش اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدايي

فصل دوم : مباني نظري و پيشينه تحقيق ............................................... 13

مقدمه............................................................................. 14

1-2 اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدايي ................................. 15

1-1-2 اهداف اعتقادي...................................................... 15

2-1-2 اهداف اخلاقي ...................................................... 16

3-1-2 اهداف علمي و آموزشي ........................................... 16

4-1-2 اهداف فرهنگي، هنري ........................................... 16

5-1-2 اهداف اجتماعي .................................................... 16

6-1-2 اهداف زيستي ...................................................... 17

7-1-2 اهداف سياسي ...................................................... 17

8-1-2 اهداف اقتصادي .................................................... 17

2-2 ويژگي‌هاي كودكان در دوره ابتدايي ..................................... 17

3-2 مواد و برنامه‌هاي درسي دوره ابتدايي .................................. 20

4-2 درون داده‌هاي نظام آموزش ابتدايي ..................................... 22

1-4-2 منابع انساني ........................................................ 22

2-4-2 منابع مادي نظام آموزش ابتدايي ................................. 23

1-2-4-2 منابع كالبدي ................................................... 23

2-2-4-2 منابع تجهيزاتي ............................................... 25

3-4-2 منابع مالي ........................................................... 25

5-2 تاثير امكانات و تجهيزات مدرسه بر دانش آموزان .................... 26

6-2 تاثير امكانات و تجهيزات مدرسه بر معلم ............................... 28

7-2 تاثير محيط بر فعاليت‌هاي نظام آموزشي................................ 29

8-2 كلاس‌هاي درس چند پايه................................................... 30

9-2 مشكلات تحصيلي دانش آموزان در مدارس............................. 32

1-9-2 افت تحصيلي و عوامل موثر بر آن ........................... 32

2-9-2 ترك تحصيل ..................................................... 34

3-9-2 نارسايي‌هاي يادگيري ويژه...................................... 35

10-2 مشكلات رفتاري دانش آموزان در مدارس............................ 37

1-10-2 ترس از مدرسه ................................................ 37

2-10-2 فرار از مدرسه ................................................. 37

3-10-2 اختلال لجبازي و نافرماني ................................... 38

4-10-2 رفتارهاي نامناسب يا ناپخته ................................. 39

5-10-2 بيش فعلي همراه با كمبود توجه .............................. 39

6-10-2 اضطراب ....................................................... 40

7-10-2 بي نظمي در سلوك ............................................ 41

11-2 مدارس و دانش آموزان موفق .......................................... 41

12-2 فضاهاي آموزشي مدارس ............................................... 42

1-12-2 كلاس درس نظري ............................................ 42

2-12-2 كلاس درس تجربي............................................. 43

13-2 فضاهاي پرورشي ........................................................ 45

1-13-2 كتابخانه ......................................................... 46

2-13-2سالن چند منظوره ............................................... 46

3-13-2 نمازخانه ........................................................ 47

4-13-2 اتاق فعاليت‌هاي پرورشي ..................................... 47

5-13-2 اتاق بهداشت ركت‌هاي اوليه.................................. 47

14-2 فضاي اداري .............................................................. 47

15-2 فضاهاي پشتيباني يا خدماتي ............................................ 49

1-15-2 سرويس‌هاي بهداشتي ......................................... 49

2-15-2 آبخوري دانش آموزان ........................................ 49

3-15-2 انبار نظافت و شستشو......................................... 49

4-15-2 انبار تجهيزات و وسايل....................................... 49

16-2 فضاهاي گردش .......................................................... 52

1-16-2 راهروها................................................................ 52

2-16-2 پله‌ها..................................................................... 52

17-2 فضاهاي باز يا محوطه .................................................. 53

1-17-2 فضاي صف جمع و تفريح.................................... 53

2-17-2 فضاي سبز، باغچه و درختكاري............................. 53

3-17-2 پاركينگ وسايل نقليه......................................... 54

18-2 مكان يابي واحدهاي آموزش............................................. 57

1-18-2 كاربري‌هاي سازگار............................................ 57

2-18-2 كاربري‌‌هاي ناسازگار ......................................... 57

3-18-2 جهت يابي ...................................................... 57

4-18-2 شعاع دسترسي ................................................. 58

19-2 انجمن اوليا و مربيان .................................................... 58

20-2 پيشينه تحقيق.............................................................. 61

فصل دوم

ادبيات و پيشينه تحقيق

مقدمه

تعلیم و تعلم در دنیای امروز مفهومی متفاوت با گذشته دارد. تحول علم و فناوری، تحول در فرایند فعالیتهای آموزشی را انکار ناپذیر ساخته. هرگز نمی توان با طرز تلقی گذشته و سوگیریهای کهنه به دانش آموزان و تربیت آنها نگریست(شعبانی،1385). آموزش صحیح می تواند فرد را به یادگیری علوم و فنون و سعادت، زندگی زیبا و مطلوب هدایت و او را در جهت تعالی و رشد قرار دهد، تا بتواند از امکان و توانمندیهای گوناگون خود در موقعيت ها استفاده کند(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386). از نظرکمی به خاطر شمول تعداد زیاد دانش آموزان، عمومیت یافتن دوره ابتدایی در مقايسه با سطوح دیگر تحصیلی از اهمیت بیشتری برخوردار است و قسمت عمده اي از امکانات، نیروی انسانی، برنامه های تحقیقاتی در این دوره متمرکز شده است(نجفی،1371).

امکانات و موقعیت مناسب مدارس می تواند منشاء خلاقیت در دانش آموزان گردد میل به یادگیری در آنها را افزایش دهد. اما موقعیت و امکانات نا مناسب مدارس مي تواند از جمله عوامل ایجاد بزهکاری در دانش آموزان باشد كه دانش آموزان براي جبران ناكامي ها و شكستهاي تحصيلي خود رو به بزهکاری می آورند تا از این راه احساس موفقیت و توانایی کنند(دانه کار ،1372 ). مسایل عمده مربوط به آموزش در مناطق روستایی را می توان در موارد متعددی برشمرد. اولین مسئله، تخصيص كم منابع مالی و انسانی است. علاوه بر این گاهی اوقات کودکان برای رفتن به مدرسه ناگزیر از طی مسافتی طولانی هستند. به عنوان مثال، در کشور مصر هنگامی که فاصله مدرسه تا خانه یک کیلومتر بوده است؛ بالغ بر 94درصد پسران و72 درصد دختران در مدرسه حضور یافتند، اما با افزایش این فاصله تا حدود دو کیلومتر نرخ یاد شده به ترتیب به 90 تا 64 درصد کاهش یافته است (سجادیه، 1371). با توجه به نقش گسترده ای که آموزش و پرورش به عنوان مهمترین و حساسترین نهاد اجتماعی می تواند ایفا نماید، تعمیم آموزش و پرورش عمومی به دورترین نقاط جامعه از جمله اهداف نظام آموزشی کشور می باشد، از این رو اهمیت زیر پوشش قرار دادن تمامی لازم التعلیمان و فراهم نمودن فرصت های آموزشی برابر برای همگان روشن می باشد. به همین جهت تمامی راهبردهایی که در زمینه همگانی ساختن آموزش و پرورش به کارمی رود، یک هدف را دنبال می کنند و آن بر خورداری برابر همگان از فرصت های آموزش با کیفیت مطلوب می باشد. همچنین پژوهش ها نشان می دهند که کمبود انگیزه های محیطی باعث عدم رشد هوش و تواناییهای ذهنی افراد می گردد؛ و یک محیط زیرک و با هوش تر شاید انسان هایی با هوش تر و زیرک تر پرورش خواهد داد از طرفی نارسا بودن محیط روستا می تواند تفاوت های هوشی را بین کودکان شهری و روستایی ایجاد کند(میلانی فر،1379).

1-2 اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدایی

در پیش نویس برنامه اول توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران هدف از آموزش و پرورش دوره ابتدایی این گونه اعلام شده است: "پرورش فضای دینی و اخلاقی در دانش آموزان و کمک به رشد و خلاقیت آنها، پرورش قوای جسمانی دانش آموزان، آموزش نکات بهداشتی به منظور رعایت مسایل بهداشتی در خانواده و جامعه، آشنا کردن کودکان و عادت دادن آنها به زندگی جمعی خارج از خانواده و آشنا کردن آنان به اطاعت از قانون" (صافی،1373). بطورکلی اهداف دوره ابتدایی در مقوله های زیر طبقه بندی می شوند، که دانش آموزان بایستی در پایان دوره تحصیلی به این اهداف دست یابند.

1-1-2 اهداف اعتقادی

آشنایی و اعتقاد نسبت به اصول دین، دوست داشتن خداوند، آشنایی با زندگی انبیاء اولوالعزم به ویژه حضرت محمد(ص) و معصومین و دوست داشتن آنها، آشنایی با معنای معاد و پاسخگو بودن انسان نزد خداوند، احترام به اولیاء دین، بزرگان و شخصیتهای اسلامی، آشنایی با معنای تولی و تبری، روخوانی وازحفظ خواندن برخی سوره های قرآن، آشنایی با ترجمه برخی از سوره های قرآن و برخی از احادیث ساده، درست خواندن نماز و آشنایی با احکام ضروری،آشنایی با مسایل مربوط به سن تکلیف(برای دختران)، آشنایی با حلال و حرام و رعایت احکام مربوط به آن.

2-1-2 اهداف اخلاقی

راستگو و امین بودن، مودب و مهربان بودن، پایبندی به عهد خود، احترام به بزرگترها و اطاعت از والدینٍ، شجاع و صبور بودن، دوست داشتن پاکیزگی، انجام دادن تکالیف روزانه، تلاش برای رسیدن به موفقیت ،داشتن ظاهری آراسته، امیدوار بودن، بخشنده بودن، ناپسند خود،

3-1-2 اهداف علمی و آموزشی

کنجکاوی نسبت به شناخت پدیده ها، داشتن مهارت در فکر کردن ، شنیدن، گفتن، بیان مقصود، خواندن، نوشتن و حساب کردن. آشنایی با زبان فارسی و استفاده از کتاب و روزنامه. آگاهی نسبت به اهمیت اطلاعات و اطلاع رسانی. آشنایی نسبت به ارزش علم.

4-1-2 اهداف فرهنگی، هنری

توجه و دوست داشتن زیبایی های طبیعت، از زیبایی موجود در طبیعت الگو گرفتن، لذت بردن از آثار هنری، نشان دادن خلاقیت هنری در انجام فعالیتها، دوست داشتن سنت ها، آشنایی با برخی از آثار هنری، علاقه مندی نسبت به خواندن اشعار و قصه های مناسب، ارزش قائل شدن به آداب فرهنگی و اجتماعی اسلامی- ایرانی.

5-1-2 اهداف اجتماعی

آشنایی با وظایف خود درقبال خانواده، دوستان و همسایگان. کمک به اعضای خانواده و احترام به والدین. قانع بودن و رعایت حقوق دیگران. استفاده از راه های درست برای به دست آوردن حق خود. دوستی و کمک به همکلاسان ، شرکت در فعالیت های گروهی و عمل به مقررات مدرسه. پذیرفتن انتقاد و محترمانه از دیگران انتقاد کردن. قدردانی از دیگران. رعایت آداب سخن گفتن. علاقه به خدمت کردن به میهن و مردم.

6-1-2 اهداف زیستی

استفاده درست از قوای بدنی، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی، تلاش در جهت حفظ محیط زیست، افزایش قابلیت های جسمی به وسیله تمرین ها و بازی های مناسب، رعایت نکات ایمنی.

7-1-2 اهداف سیاسی

آشنایی با نظام جمهوری اسلامی ایران، احترام به پرچم کشور و خواندن سرود ملی، آشنایی با زندگی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، درک اهمیت استقلال و آزادی، علاقه مندی نسبت به حکومت دینی، همبستگی با اقوام مختلف ایرانی، دوست داشتن افراد عدالت خواه و حق طلب، آشنایی با سران کفار و مشرکین صدر اسلام، آشنایی با مفهوم وحدت و امنیت ملی.

8-1-2 اهداف اقتصادی

احساس تنفر از تن پروری، بیکاری و راحت طلبی، تلاش در حفظ اموال عمومی به عنوان ثروت ملی و استفاده درست از آنها(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386).

2-2 ویژگی های کودکان در دوره ابتدایی

معلمان و مربیان این دوره را دوره آموزش مقدماتی و یادگیری اصول و مبادی علم و دانش نام گذاری می کنند و روانشناسان از این دوره با عنوان سنین گرایش به دسته و گروه، سن خلاقیت و سن بازی یاد می کنند ( سیف و همکاران، 1385).

پياژه ¹ اين مرحله از رشد را مرحله عمليات عيني ² نام گذاري كرده است. و معتقد است كودك در اين مرحله توانايي انجام اعمال منطقي را كسب مي كند اما اين اعمال را با امور محسوس و عيني مي تواند انجام دهد نه با امور فرضي و پديده هاي انتزاعي. از رويداد هاي مهم اين مرحله درك مفهوم بقاي ماده ، عدد، وزن و حجم توسط كودك است. از ديگر توانايي هاي كودك در اين مرحله، توانايي طبقه بندي كردن، رديف كردن و كار با اعداد مي باشد(سيف،1383). فرويد³ نيز اين مرحله از رشد را مرحله نهفتگي و ركود⁴ مي نامد. در اين مرحله شاهد كاهش تعارض ها هستيم و كودك براي پذيرش زندگي اجتماعي و رعايت اصول اخلاقي آماده مي گردد(منصور،1381).

همچنين ويگوتسكي⁵ معتقد است از سن 7-6 سالگي به بعد گفتار دروني در كودكان شكل مي گيرد گفتار دروني به انديشه و رفتار انسان جهت مي دهد و در همه كاركرد هاي عالي ذهن موجود است. او دو نوع سطح رشد را مطرح مي كند، سطح رشد فعلي و سطح رشد بالقوه. توانايي كودك در حل مسائل به طور مستقلانه معرف سطح فعلي رشد او و توانايي در حل مسائل با كمك ديگران نشان دهنده سطح رشد بالقوه او است. او معتقد است كه محيط اجتماعي، تعيين كننده فرايند رشد شناختي است، بنابر اين معلم در بالا بردن سطح رشد شناختي يادگيرندگان نقش بسزايي دارد، و مدارس بايد زبان را يك موضوع محوري تلقي كرده و معلمان در آموزش زبان جديت بيشتري به كار بندند(سيف،1383). همچنين اريكسون⁶ سنين 11-6 سالگي را با عنوان « سازندگي در مقابل حقارت⁷» معرفي مي كند. در اين مرحله

1-Piaget

2-Concrete Operations

3-Freud

4-Latency

5-Vygotsky

6-Erikson

7-Industry Versus Inferiority

كودكان در مدرسه قابليت همكاري با ديگران را پرورش مي دهند. در صورتي كه كودك در خانه، مدرسه و در روابط خود با همسالان تجربه هاي ناخوشايندي بدست آورد، احساس حقارت و بي كفايتي خواهد كرد (برك¹ ،2001؛ سيد محمدي، 1382). در اين سن اگر به كودك اجازه داده شود كه شخصاً كارهايش را انجام دهد واز طرف اطرافيان مورد تشويق قرار گيرد، كودك سخت كوش مي شود و ميل به ساختن در او به وجود مي آيد اما اگر اطرافيان فعاليتهاي كودك را محدود كنند و از كارهايش مداوم انتقاد كنند، كودك احساس حقارت خواهد كرد(شعاري نژاد، 1386).

رشد بدنی در این دوره آهسته و مداوم است، اما به طور کلی نسبت به سالهای بعد سریعتر می باشد در این دوره بد نشستن، قوز کردن و ناموزونی بدن شایع است. در این سن كودكان از عواطف و احساسات سرشاری برخوردارند اما از نظر احساسی بی ثبات هستند. علاقه مند شرکت در فعالیت های اجتماعی هستند و میل به استقلال طلبی در آنها افزایش می یابد. در این دوره از فعالیت های فردی کاسته شده و به بازیهای گروهی و فعالیتهای با قاعده گرایش پیدا می کنند. افکار کودکان به تدریج منظم می شود و اشتیاق زیادی به یاد گیری دارند. تفکر ایده آل نیز یکی از مشخصات این دوره است و حس خلاقیت و ابتکار در آنها به طور جدی برانگیخته می شود. در این دوره تشویق عامل مهمی در یادگیری است(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386).

در این دوره احساس مالکیت در کودکان قوی تراست. یادگیری مهارت های حرکتی دقیق تر و پیچیده تر و هماهنگی چشم و دست کامل می شود. قواعد را درک و رعایت آنها را لازم می داند و قدرت درک علت امور طبیعی را به تدریج پیدا می کنند. رفتار آموزشگاهی و پیشرفت تحصیلی کودکان متأثر از چگونگی تأمین نیازهای روانی - اجتماعی و برخورداری آنها از بهداشت روانی و تعادل حیاتی است(افروز،1372).