مقاله و تحقیق دانشجویی

پيشينه و مباني نظري ارزش افزوده اقتصادي و شاخص هاي ارزيابي عملکرد

مبانی نظری وپیشینه تحقیق ارزش افزوده اقتصادی و شاخص های ارزیابی عملکرد

فصل دوم: مروری بر ادبيات تحقيق

1-2 مقدمه 14

2-2 بخش اول: ادبیات پژوهش.. 15

1-2-2 بررسی مفاهیم مربوط به سود 15

2-2-2 بررسی سود نقدی. 15

3-2-2 مفهوم سود در حسابداری. 16

4-2-2 مفهوم سود هر سهم 16

3-2 بررسی مفاهیم مربوط به ارزش افزوده اقتصادی. 17

1-3-2 تاریخچه ارزش افزوده 17

2-3-2 مفهوم ثروت ایجاد شده برای سهام داران. 18

4-2 شاخص های ارزیابی عملکرد 18

5-2 شاخص های مربوط به اجزای سود باقی مانده 19

6-2ارزش افزوده اقتصادی. 19

1-6-2 ارزش افزوده اقتصادی در عمل. 22

2-6-2 تکامل ارزش افزوده اقتصادی. 23

7-2 تعاریف عملیاتی ارزش افزوده اقتصادی. 24

8-2ارزش افزوده اقتصادی از دیدگاه مدیریت مالی. 25

9-2 مدل عایدیها برای محاسبه هزینه سرمایه از محل آورده سهامداران. 27

10-2 مدل تقسم سود با نرخ رشد ثابت.. 29

11-2 محاسبه هزینه ی سرمایه با استفاده از مدل CAPM.. 31

12-2 هزینه تامین منابع مالی از طریق دریافت وام 32

13-2 هزینه تامین منابع مالی از طریق صدور سهام ممتاز. 32

14-2 هزینه تامین منابع پولی از محل سود تقسیم نشده 32

15-2 تجزیه و تحلیل نسبت هاي مالی. 33

16-2 نسبت هاي سرمایه گذاري. 37

1-16-2 نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه 37

2-16-2 نسبت بدهی. 37

3-16-2 نسبت بدهی جاري به ارزش ویژه 38

4-16-2 نسبت پوشش بهره 38

17-2 شبکه‌های عصبی. 38

18-2 اجزای شبکه‌های عصبی مصنوعی. 41

1-18-2 عناصر پردازشگر. 41

19-2 شبکه 42

1-19-2 ساختار شبکه 43

20-2 پرسپترون چندلایه 44

21-2 پردازش اطلاعات در شبکه‌های عصبی مصنوعی. 45

22-2 الگوریتم پس‌انتشارخطا 49

23-2 بخش دوم: مروری بر پژوهشها 50

1-23-2 پژوهشهای داخلی. 50

2-23-2 پژوهشهای خارجی. 54

مقدمه

مدل های ارزش گذاری درآمدپسماند، موضوع پژوهش بسیاری از پژوهشگران بوده است که به گونه ای گسترده در مدیریت سرمایه ، به کار گرفته می شوند . درآمد پسماند برابر با سودخالص شرکت، منهای هزینه فرصت سرمایه به کار رفته برای تولید سود است. از آنجا که هزینه حقوق صاحبان سهام در صورت سود وزیان درج نمی شود، ممکن است سود خاص شرکت، عددی مثبت باشد ولی سود بالا، برای پوشش هزینه فرصت حقوق صاحبان سهام، کافی نباشد. در این صورت در حقیقت سهام داران از سرمایه گذاری در شرکت، زیان دیده اند. در آمد پسماند با در نظر گرفتن هزینه حقوق صاحبان سهام، این مشکل را بر طرف کرده است .

یکی از نویسندگان و محققین مدیریت مالی در سال 1964 میلادی اظهار داشت (معلومات اندکی درباره چگونگی اتخاذتصمیمات بسیار با اهمیت اما غیر مکرر مالی در اختیار دست اندرکاران مالی قرار دارد) . مدیران درباره ارزش داراییها اطلاعاتی چندانی در اختیار ندارند.اینکه براساس چه فرآیندی یک پروژه سرمایه گذاری توسط یک واحد انتفاعی قبول و توسط واحد دیگر رد می شود؟

بنابراین مدیران به عنوان استفاده کننده ، به اطلاعات حسابداری و اطلاعات تکمیلی نیازمند اند از سوی دیگر هر واحد تجاری به منظور تداوم فعالیت تصمیم گیری در جهت اتخاذ رویه های وخط مشی مطلوب نیاز به ارزیابی عملکرد و بررسی ضعف ها و کاستی ها ی ناشی از اقدامات گذشته را دارد در این راستا مدیریت استراتژیک نیاز به برنامه ریزی مناسب و بهینه دارد.

یکی از سطوح مورد توجه مدیران در تصیم گیریها ی خود برای خلق ارزش ، صرفه اقتصادی است که در واقع ارتباط تنگاتنگی با خلق ارزش دارد. صرفه اقتصادی ، استفاده کارا وموثر از منابع با توجه به سودآوری در بلند مدت می باشد . معیار های مختلفی برای ارزیابی داراییها وجود دارد که به شرح ذیل می باشد:

نرخ بازدهی سرمایه ،نرخ بازدهی حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود خالص و بسیاری معیارهای دیگر برای این ارزیابی وجود دارد.

2-2 بخش اول: ادبیات پژوهش

1-2-2 بررسی مفاهیم مربوط به سود

سود اساسا یک مفهوم حسابداری است که بخش اعظم تلاش حسابداران در جهت اندازه گیری آن معطوف می گردد.

از دیدگاه حسابداری سود و زیان خالص عبارت است از تغییر در حقوق صاحبان سهام یعنی تغییر در خالص داراییهای یک واحد تجاری طی یک دوره مالی که از فعالیتهای انتفاعی و مستمر واحد تجاری و عمملیات فرعی ، رویدادهای تصادفی و سایر عملیات،رویدادها و شرایط موثر بر واحد تجاری است که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری شناسایی و اندازه گیری می شود.

هدف سرمایه گذاران حداکثر بودن سود است که در واقع همان حداکثر ثروت است

2-2-2 بررسی سود نقدی

جريان نقدي وجوه يكي از عوامل بسيار مهم در ارزيابي عملكرد شركتها است. سرمايه گذاران براي ارزيابي سهام شركت هاي مختلف ، علاقه مند به داشتن ميزان سود نقدي دريافتي از شركتها مي باشند زيرا اين عامل در ميزان بازده سرمايه گذاري ( بازده سهام ) موثر است . بررسي رابطه بين وجوه نقد حاصل از عمليات با بازده سهام از آن نظر حائز اهميت است كه (1) سود نقدي توزيع شده بين سهامداران يكي از اجزاي تشكيل دهنده بازده سهام است و (2) توزيع سود نقدي به قدرت نقدينگي واحد تجاري وابسته است و يكي از عوامل اصلي تغييرات وجه نقد در طي يك دوره مالي ، فعاليتهاي عملياتي است. در حقيقت مي توان مدل مفهومي زير را استنباط نمود :

• افزايش بازده سهام
• ايجاد ارزش افزوده
• تداوم فعاليت بالابردن
• توان پرداخت بدهيها و انجام به موقع تعهدات

به عقيده هندريكس در درازمدت معادله حسابداري موجب مي شود سود تعهدي با سود نقدي يكسان شود اما در كوتاه مدت انحرافات بين تعهدات و جريانات نقدي ممكن است كاملاً عمد گردد . آنها ممكن است تفاوت فاحشي بين تداوم فعاليت و يا ورشكستگي ايجاد نمايند . به عبارت ديگر اگرچه حسابداري تعهدي با تطابق هزينه ها با درآمدها در تجزيه و تحليل سودآوري بلندمدت با اهميت مي باشد با اين وجود گزارشگري جريان نقد براي مؤسسه ضروري است (یوسف نژاد، 1385،65)¹.

شيماهو در سال 2004 ميلادي بيان كرد كه : ” با توجه به اينكه مديران مي توانند تعهدات جاري را به وسيله شناسايي افزايش درآمد ( فروش نسيه ) يا به تاخير انداختن شناسايي هزينه دستكاري كنند جريانهاي نقدي نسبت به سود معيار بهتري از عملكرد شركت است ... “ . تئوري حسابداري به سود عنوان معياري براي ارزيابي عملكرد نگاه مي كند . در طي يك دوره معين اطلاعات جريانهاي نقدي مي تواند جزئيات بيشتري ارائه نمايد و در نتيجه ارزيابي معني داري از عملكرد ارائه دهد اما اگر به جريانهاي نقدي به عنوان نشانگر عملكرد نگاه شود ، گمراه كننده خواهد بود . اگرچه براي محاسبه سود و خالص جريانهاي نقدي از وقايع و اطلاعات مشابهي استفاده مي شود اما آنها نمي توانند جايگزين يكديگر شوند (یوسف نژاد، 1385،66)².

3-2-2 مفهوم سود در حسابداری

امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته ، قسمت عمده درآمد ملی را مالیات تشکیل می دهد. بر این مبنا که مکانیسم مالیاتی که در کشورهای توسعه یافته طراحی و اجرا می شود به قدری کامل و جامع است که اسخاص حقیقی و حقوقی در ان کشورها خود را ملزم و متعهد به پرداخت مالیات می دانند که علت این امر در این مقوله نمی گنجد. بسیاری از واحد های تجاری موظف به محاسبه درآمد مشمول مالیات و پرداخت مالیات بردرآمد می باشند. مبالغ درآمدهای فروش و سایر درآمدها و کلیه هزینه هایی که برای تحصیل درآمد مشمول مالیات به کار می رود ، گر چه شبیه مبالغی است که برای اندازه گیری سود در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد ، اما عیناَ مساوی آن ارقام نمی باشند. این اختلاف حائز اهمیت است و نمی توان برای حل مساله اندازه گیری سود حسابداری ، به قوانین مالیاتی ناظر بر محاسبه درآمد مشمول مالیات تکیه کرد.

4-2-2 مفهوم سود هر سهم

مفهوم سود هر سهم یکی از مفاهیمی است که سرمایه گذاران و تصمیم گیران مالی ازآن برای تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی و عملکرد مالی یک شرکت استفاده می کنند . این مفهوم بیانگر سود متعلق به هر سهم است که ناشی از فعالیت های اقتصادی یک بنگاه اقتصادی در طی یک دوره زمانی معینی است می باشد.مفهوم EPS شرکتها ، ابتدا با در نظر گفتن میزان افزایش سرمایه طی دوره ( در صورت افزایش سرمایه در طی دوره ) مقدار سهام در پایان سال مورد تعدیل قرار می گیرد.

3-2 بررسی مفاهیم مربوط به ارزش افزوده اقتصادی

ارزش افزوده ثروت ایجاد شده توسط بنگاه های تجاری را اندازه گیری می کند، ارزش افزوده شامل ثروت ایجاد شده توسط عرضه کنندگان به بنگاه ها نمی شود وبه همین دلیل آن را متفاوت از درآمد فروش می دانند. کلی ترین روشی که برای تعریف و محاسبه ارزش افزوده می توان بیان کرد این است که ارزش افزوده برابر مابه التفاوت درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات و هزینه ای است که بابت خرید مواد اولیه و خدمات دریافتی پرداخت شده است.

به طور خلاصه ارزش افروده ، ستاده بنگاه ها را به جای بازده ناخالص آنها اندازه گیری می کند. از آنجا که ارزش افزوده ثروتی را می سنجد که حاصل کار وتلاش گروهی از کسانی است که در بنگاه شاغل هستند لذا باید در پرداخت حقوق کسانی که در ایجادش سهیم بوده اند از آن استفاده شود. قسمتی از ثروت یا ارزش ایجاد شده درقالب حقوق و دستمزد ، بیمه یا بازنشستگی ، بهره وام ها و سود سهام توزیع می شود وقسمت باقی مانده به عنوان ذخایر یا برای سرمایه گذاری مجدد در همان بنگاه و استهلاک انباشته منظور می گردد.

ذکر این نکته لازم است که ارزش افزوده ایجاد شدهتوسط یک واحد تجاری برابر مابه التفاوت آنچه را که مشتری می پردازد با آنچه را که سازنده یا فروشنده باید بابت مواد خام و سایر عوامل واسطه ای فرایند تولید به پردازد می باشد به عبارت دیگر ارزش افزوده فقط تلاشی را که در یک فعالیت صورت می گیرد اندازه گیری نمی کند بلکه میزان رضایت مشتری را نیز در قالب مقدار پولی که حاظر است به پردازد مورد سنجش قرار می دهد .

در ادبیات مربوط به ارزیابی عملکرد نزدیکترین مفهومی که می توان برای EVA یافت مفهوم سود باقیمانده می باشد . علت مطرح شدن این مفهوم به تاکید مدیران برآگاهی بخش های تحت پوشش از اهمیت هزینه سرمایه بر می دارد .

در حال حاظر EVA به عنوان یک سیتم های مدیریت مالی به حساب می آید .سیستمی که هدف اصلی آن افزایش ثروت سهامداران می باشد و به عنوان مبنایی برای تعیین اهداف ، بودجه بندی سرمایه ای و دستمزد های انگیزشی محسوب می شود .

1-3-2 تاریخچه ارزش افزوده

یک مفهوم نو و جدید نیست و بیش از دویست سال از پیدایش ان می گذرد .این مفهوم برای اولین بار در اواخر قرن18توسط اقتصادانان به منظور اندازه گیری خالص عایدات شرکت ها به کار گرفته شده است ولی تا سال 1907توجه چندانی به ارزش افزوده نمی شد تا اینکه در این سال از طریق آمارگیری از تولیدات کشور بریتانیا اطلاعاتی در این زمینه جمع آوری گردید

2-3-2 مفهوم ثروت ایجاد شده برای سهام داران

هدف سرمایه گذاران تحصیل سود و حداکثر کردن ثروتشان است. سرمایه گذاران با انجام سرمایه گذاری ، مصرف فعلی سرمایه خود را به تعویق می اندازند تا در آینده به امکان مصرف بیشتری دست یابند. از این رو در جهت تحقق این امر دارایی هایی که دارای بازدهی بالا و ریسک پایین هستند، سرمایه گذاری می کنند. ریسک در اینجا به معنای احتمال نرسیدن به هدفی است که از پیش تعیین شده است در ادبیات تحقیق درباره ریسک مباحث زیادی وجود دارد که به انواع آن پرداخته است و آن را مورد بحث قرار داده است اما در اینجا مقصود انحراف از هدف انتظاری است. نرخ بازده یک ورقه بهادار عامل اصلی در انتخاب یک سرمایه گذاری محسوب می شود. نرخ بازده به معنای افزوده شدن بر اصل ارزش سرمایه گذاری است. چنانچه نرخ بازده سرمایه گذار بیش از نرخ بازده مورد انتظارش باشد، ارزش دارایی سرمایه گذاری شده بیشتر بوده و ثروت بیشتری ایجاد می شود. به این افزایش ارزش ایجاد شده سهامدار، ثروت ایجاد شده برای سهامداران می­گویند (نوروش و همکاران ، 1383،38)¹.

4-2 شاخص های ارزیابی عملکرد

امروزه شاخص های مختلفی برای ارزیابی عملکرد شرکت ها در ایجاد ثروت برای سهامداران وجود دارد. این شاخص ها را می توان به پنج دسته زیر تقسیم کرد (نوروش و همکاران ، 1383،54)² :

• شاخص های سود باقی مانده
• ساخص های مربوط به اجزای سود باقی مانده
• شاخص های مبتنی بر بازار
• شاخص های مبتنی بر نقد
• شاخص های سنتی

5-2 شاخص های مربوط به اجزای سود باقی مانده

این ساخص ها همان اجزای سود هستند که هزینه سرمایه در آنها لحاظ نشده است از این میان می توان به سود قبل از بهره و مالیات[1] سود قبل از بهره مالیات و استهلاک[2] سود قبل از اقلام غیر مترقبه[3] ، سود عملیاتی پس از مالیات[4] و بازده خالص دارایی ها[5] اشاره کرد (نوروش و همکاران ، 1383، 38)[6].

شاخص های مبتنی بر بازار

شاخص هایی هستند که بازار سرمایه به دست می آیند و از میان این شاخص ها می توان به بازده کل سهام داران و ارزش افزوده بازار[7] ، بازده مازاد [8] و شاخص ارزش [9]اشاره کرد (نوروش و همکاران ، 1383،69)⁹.

شاخص های مبتنی بر نقد

این شاخص ها مبتنی بر مبنای نقدی هستند. از جمله این شاخص ها، می توان به جریان های نقد عملیاتی و بازده نقدی سرمایه گذاری ها اشاره کرد (همان منبع،70)¹⁰.

[1].EBIT

[2].EBITDA

[3].EBEI

[4].NOPAT

[5].RONA

[7].CVA

[8].ER

[9].WI