مقاله و تحقیق دانشجویی

پیشینه و مبانی نظری اختلالات نارسایی در 57 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق اختلالات نارسایی

فصل دوم

الف ) مباني نظري

ب ) تحقيقات انجام شده ( پيشينه ي تحقيق )

تعاريف بيش فعالي

اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي به شكل هاي مختلف و با نام هاي متفاوتي تعريف شده و تقريبا هيچ گاه توافقي در اين زمينه وجود نداشته است . برخي از مؤلفان ، تعريف هاي ويژه ي خود را ارائه
مي كنند . و برخي ديگر از افراد يا برخي از انجمن ها ، معيارهاي خاصي را براي تعريف اين اختلال به صورت باليني ، خود در نظرمي گيرند . والدين و مربيان كودكان اغلب اصطلاح بيش فعال را جهت توصيف كودكاني به كارمي برند كه سرزنده ، خستگي ناپذير ، بسيار فعال و پرجنب وجوش هستند . اين اختلال معمولا با ويژگي هايي چون بيش فعالي ، تكانشگري ، بي توجهي ، پرتحرك ، بي قرار ، پريشان و مانند اينها توصيف شده و اغلب اين نگرش وجود داشته است كه آن را ناشي از عوامل زيستي ، آسيب مغزي يادداشت بدانند . در اين ميان ، درمانگران به تعريفي عملياتي احتياج دارند تا در كارهايشان به آن مراجعه كنند . زيرا بدون در اختيار داشتن تعريف عملياتي مجبور مي شوند براساس مفاهيم نه چندان مشخصي هم چون آسيب مغزي ، مشكل هاي عاطفي ، محروميت هاي محيطي و توصيف هاي مقوله اي گوناگون كاركنند . معمولا تعريف هاي متعددي كه ارايه شده هركدام برجنبه اي تأكيد داشته اند . براي مثال ، وري [1] ( 1968 ) . در تعريف خود ، بر فعاليت حركتي بيش از حد تأكيد مي كند : ( فعاليت حركتي روزانه ، كه به طور معناداري بيشتر ازحد عادي است ) . گاهي براساس نياز فردي كه تعريفي از اين اختلال عرضه مي كند ، تعريف هاي متفاوتي از آن به عمل آمده است . براي مثال ، كنت [2] ( 1994 ) . در واژه نامه ي ورزشي خود اين اختلال را : ( فعاليت حركتي بيش از حد ) تعريف مي كند . باركلي [3] ( 1982 ) مي نويسد اگرچه برسد نشانه ها و ويژگي هاي بيش فعالي معمولا اتفاق نظر وجود دارد ، ولي هنوز برسر تعريف آن ، چنين توفقي حاصل نشده است . براي مثال ، بسياري از دانشمندان معتقدند كه بيش فعالي فراگير در تكانشگري بيش فعالي و بي توجهي است . باركلي ( 1982 ) تعريف زير را پيشنهاد مي كند :

( بيش فعالي عبارتست از اختلال رشدي در توجه ، كنترل تكانش ، بي قراري و هدايت رفتار كه بطور طبيعي ايجاد مي شود و ناشي از اختلال هاي عصب شناختي بزرگ ، حسي ، حركتي يا هيجاني نيست ) . [4]

تيلور به اين تعاريف اشاره كرده است

1- پرجنب وجوش عبارت است از فعاليت بدني زياد . كودك پرجنب وجوش بيش از كودك معمولي تحرك دارد . حركاتش ناگهاني است و به دشواري مي تواند مدتي سرجايش بنشيند . اين كودكان با وجود آنكه پرتحركند . ولي به هنگامي كه توجهشان به چيزي جلب مي شود مي توانند حواسشان را متمركز كنند . به طوركلي اين گونه كودكان پرتوان و پرانرژي اند ، اما گاهي اين فعاليت زياد از اضطراب و عصبانيت ناشي مي شود . معمولا اين گونه كودكان را نافرمان مي دانند چون وقتي به آنان مي گويند سرجايشان بنشينند گوش نمي كنند . اين رفتار از لحاظ كودكان مشكلي به حساب نمي آيد هرچند كه ممكن است والدين را خسته كند .

2- بي قراري يا اختلال در ميزان دقت و توجه دركودكي ديده مي شود كه به دليل داشتن آستانه دقت كوتاه مدت بيش از حد تحرك دارد و نامنظم و آشفته است .

3- تحرك يا فعاليت بيش از حد نشانة رواني دركودكاني است كه بي قرارند و نمي توانند حواسشان را برچيزي متمركز كنند . [5]

همان گونه كه اشاره كرديم تعريف مشخصي از بيش فعالي وجود ندارد كه مورد پذيرش همگاني صاحب نظران باشد . بسياري از پژوهشگران و درمانگران ترجيح مي دهند تعريف و معيار تشخيصي وآماري اختلال هاي رواني [6] ( 1994 ) . را مورد استفاده قرار مي دهند كه از پذيرش بسياري برخوردار است .

نظريه ها و ديدگاهها

در پيشينة پژوهشي مربوط به سبب شناسي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي دو الگو يا نظريه اصلي
در اين باره وجود دارد .

1- نظريه ي ساز وكار برانگيختگي

در اين نظريه ادعا مي شود كه اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي ناشي از نابهنجاري هايي در ساز وكارهاي برانگيختگي مغز در افراد داراي اين اختلال است . در اين نظريه سعي مي شود چگونگي پاسخ دهي مغز مطالعه مي شود و مشخص شود كه چه مشكلي در دستگاه عصبي اين كودكان وجود دارد كه در پاسخ دهي آنها به محرك هاي بيروني و دروني ، مشكل ايجاد مي كند . [7]

در رويكرد برانگيختگي ، ساز وكارهاي برانگيختگي از دو جنبه مورد پژوهش قرار مي گيرند . جنبه اول ، بيش برانگيختگي و جنبه دوم كم برانگيختگي است ، و مي توان رفتار كودكان با اختلال نارسايي
توجه / بيش فعالي را از هركدام از اين دو جنبه بررسي كرد . رويكرد بيش برانگيختگي بيانگر آن است كه اين اختلال دركودكان ناشي از اين وضعيت است كه فزون شلوغي داده ها ، امكان تصفيه و انتخاب محرك ها را نمي دهد . در مقابل ديدگاه كم برانگيختگي معتقد است كه ميزان برانگيختگي پايين و ناكافي بودن ميزان فعاليت ساز وكارهاي كنترل بازداري باعث به وجود آمدن حواس پرتي و در نتيجه اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي مي شود . مطالعه دقيق در سال هاي اخير اين يافته هاي شگفت آور را نشان مي دهد كه زماني كه كودكان داراي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي ، در معرض تحريك پذيري بالايي ، مثل موسيقي ، قرارمي گيرند ، عملكرد بهتري در رياضيات از خود نشان مي دهند . اين پژوهشگران معتقدند كه تأثير تسهيل گر تحريك پذيري شنيداري ، باعث عملكرد بهتر آنها در رياضيات مي شود . اين يافته نشان مي دهد كه نظريه ي كم برانگيختگي مي تواند به درك بهتري در سبب شناسي اين اختلال كمك كند .[8]

2- الگوي كاركردهاي هماهنگ ساز

الگوي كاركردهاي هماهنگ ساز تلاشي است براي تدوين نظريه اي سبب شناسي تا بتوان از اين رهگذر ، پژوهش هاي مربوط به اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي را يك موضوع اساسي متمركز ساخت . اين الگو براين باور استوار شده است كه نارسايي توجه در اين اختلال ، نارسايي ثانويه اي است كه از ضعف در بازداري رفتاري يا خود تنظيمي ناشي مي شود . باركلي [9] معتقد است كه نارسايي در بازداري پاسخ ، باعث آسيب رسيدن به چهار توانايي عصبي – رواني شناختي مي شود . اين آسيب ، از راه اطلاعات بازنمايي شده و عمل هاي خود جهت دهي ، به كاهش كنترل حركتي منجر مي شود . [10]

علت بيماري ( سبب شناسي )

دانشمندان نمي توانند به طور قطعي مشخص كنند كه علت اصلي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي چيست . برخي از علت هاي احتمالي را در اين قسمت مرور خواهيم كرد . اما همچنان لازم است تا علت هاي اين امر مورد بررسي و پژوهش قرار بگيرند . در اين بررسي سعي مي كنيم رويكرد زيستي – رواني – اجتماعي داشته باشيم . امروزه بيشتر پژوهشگران برنظرگاه زيستي تأكيد مي ورزند . ولي همواره بايد توجه داشت كه عوامل رواني اجتماعي نيز از نظر دور نمانند .

1- عوامل ژنتيكي

در بررسي هاي انجام شده در مورد تأثير عوامل ژنتيكي در اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي معمولا از سه روش مورد استفاده قرار مي گيرد : مطالعه ي هم شكمان و مطالعة فرزند خوانده ها . مطالعه خانواده به بررسي تأثير عوامل خانوادگي مربوط مي شود . در حالي كه مطالعه هم شكمان و فرزند خوانده ها براي اين منظور به كار مي رود تا روشن شود كه آيا اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي منشاء خانوادگي و محيطي دارد يا ژنتيكي[11] .

مطالعه ي هم شكمان و فرزند خوانده ها در مورد اين كودكان ، نشانگر رابطه اي قوي بين عوامل ژنتيكي و وجود اين اختلال است . بيدرمن [12] و همكاران ( 1990 ) . عوامل خانوادگي – ژنتيكي و عوامل رواني اجتماعي را در ميان خويشاوندان درجه ي اول كودكان و نوجوانان داراي اين اختلال مطالعه كردند و دريافتند كه در اين خويشاوندان ، احتمال وجود اختلالي مشابه ، بسيار زياد است . از اين رو تأثير عوامل خانوادگي – ژنتيكي مورد تأييد قرار مي گيرد [13] .

در بررسي ديگري كه از چهار جفت دوقلوي يك تخمكي به عمل آمده ، روشن شد كه هر دو كودك دوقلو به سندرم تحرك بيش ازحد دچار بودند . درحالي كه اين نتيجه در تنها يك جفت از شش جفت دوقلوي دوتخمكي مورد مطالعه ديده شد . باركلي ( 1996 ) اظهار مي دارد كه هيچ گونه نابهنجاري كر و موزي شبيه آنچه كه در نشانگان داون يا ايكس شكننده وجود دارد ، در اين اختلال مشاهده نشده است . در زمينه ي احتمال وجود رابطه با يك ژن تنها نيز نتيجه ي مطالعه فاراوان [14] و همكاران ( 1992 ) از رابطه ي بين جهش كر و موز م 3 در ژن B ( HTRB ) گيرنده ي تيروييد با اين اختلال حكايت مي كند . [15]

[1] - WERRY

[2] - KENT

[3] - BARKLEY

[4] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 19 – 20

[5] - جوداگلاس ، اصلاح رفتاركودكان ، ترجمه سياووش جمالو ، 1376 ، تهران ، ويرايش ، صفحه 214 – 213

[6] - DIAGNOSTIC AND STATISTICAL OF MENTAL DISORDERS

[7] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 58

[8] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 58 – 59

[9] - BARKLY

[10] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 59

[11] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 47 – 48

[12] - BIEDERMAN

[13] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 48

[14] - FARAONE

[15] - تلسون ، ريتاويكس ، ايزرائيل ، آلن سي ، اختلال هاي رفتاري دركودكان ، 1371 ، ترجمه : محمد تقي منشي طوسي ، مشهد ، آستان قدس رضوي ، صفحه 462