مقاله و تحقیق دانشجویی

ادبیات نظری و پیشینه تحقیق برنامه ریزی حمل و نقل، سیاست های عمده ی حمل و نقل پایدار

تعداد صفحه : 62

قالب ورد قابل ویرایش.

فهرست مطالب و بخشی از متن :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق برنامه ریزی حمل و نقل، سیاست‌های عمده‌ی حمل و نقل پایدار

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق... 17

1-2- مقدمه. 18

2-2- مروری بر پیشینه برنامه ریزی حمل و نقل.. 18

1-2-2-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حمل و نقل شهری در جهان ( پس از دهه 1980): 18

2-2-2-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حمل و نقل در ایران.. 22

3-2- نظریه‌ها و دیدگاه‌های مرتبط با حمل و نقل پایدار 24

1-3-2- نظریه توسعه پایدار- توسعه پایدار شهری.. 24

2-3-2- جنبش نوشهرسازی ( نوشهرگرایی) 27

3-3-2-دیدگاه‌های اندیشمندان حمل و نقل انسان محور 29

1-3-3-2- جین جیکوبز. 29

2-3-3-2- کالین بوکانان.. 30

3-3-3-2-دونالد اپلیارد. 31

4-3-3-2- پیتر کالتروپ... 32

4-2- ابعاد حمل و نقل پایدار شهری.. 32

1-4-2- بعد زیست‌محیطی حمل و نقل پایدار 33

2-4-2- بعد اجتماعی حمل و نقل پایدار 33

3-4-2- بعد اقتصادی حمل و نقل پایدار 33

5-2- محورهای حمل و نقل پایدار 34

6-2- اهداف حمل و نقل پایدار 35

7-2-راهبردها و استراتژی‌های عمده حمل و نقل پایدار 38

1-7-2-تغییرات در تکنولوژی وسایل نقلیه / سوخت... 39

2-7-2-اصلاح نحوه‌ی استفاده از وسایل.. 39

3-7-2-مدیریت تقاضا 39

4-7-2-استراتژی کاربری زمین.. 40

8-2- سیاست‌های عمده‌ی حمل و نقل پایدار 40

9-2- اصول برنامه ریزی و سیاست گذاری در دست‌یابی به حمل و نقل پایدار 41

1-9-2- محدودیت تردد وسایل نقلیه. 41

2-9-2-تغییر ساختار شهری و کاربری زمین.. 42

3-9-2-کاهش نیاز به سفر و تقلیل تأثیرات سوء حمل و نقل.. 43

1-3-9-2-ترویج پیاده‌سازی.. 43

2-3-9-2- ترویج دوچرخه سواری.. 43

3-3-9-2-گسترش حمل و نقل عمومی.. 43

4-9-2-تغییر فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه‌ی شخصی.. 44

5-9-2-مدیریت تقاضای سفر. 44

1-5-9-2- پیش‌بینی پارکینگ‌ها 44

2-5-9-2- پیش‌بینی نیازهای حرکت کالا. 45

3-5-9-2- پیش‌بینی نیازهای معلولین.. 45

6-9-2- ارتقاء کیفیت زیست‌محیطی.. 45

7-9-2-توجه به نقش شبکه‌ی حمل و نقل در مدیریت بحران حوادث طبیعی.. 46

10-2-شاخص‌های حمل و نقل پایدار 46

11-2-چالش‌های اصلی توسعه پایدار حمل و نقل.. 51

1-11-2-چالش‌های پایداری مالی و اقتصادی حمل و نقل.. 51

2-11-2-چالش‌های پایداری محیطی و بو مشناسی حمل و نقل.. 51

3-11-2-چالش‌های پایداری اجتماعی و توزیعی حمل و نقل.. 52

12-2-چارچوب نظری تحقیق.. 52

13-2- پیاده‌سازی ( حمل و نقل پیاده‌ محور ) 53

1-13-2- مقدمه. 53

2-13-2- ضرورت و اهمیت موضوع. 54

3-13-2- مؤلفه‌های تأثیرگذار در محیط‌های پیاده‌سازی.. 55

4-13-2- اصول و معیارهای حمل و نقل پیاده‌سازی.. 62

5-13-2- راهبردها و سیاست‌های حمل و نقل پیاده‌سازی.. 63

6-13-2- نتیجه‌گیری.. 64

14-2- دوچرخه سواری.. 65

1-14-2- مقدمه. 65

2-14-2- پیشینه تردد دوچرخه در جهان و ایران.. 66

3-14-2- انواع مسیرهای دوچرخه. 66

4-14-2- عوامل مؤثر در طراحی شبکه دوچرخه سواری موفق شهری.. 67

5-14-2- نتیجه‌گیری.. 68

15- 2- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 68

مقدمه

ترتیب مطالب فصل حاضر به گونه‌ای است که مبانی نظری و ادبیات تحقیق در حوزه مسائل حمل­ونقل، به خصوص حمل­ونقل پایدار از ابعاد مختلف مورد شناسایی و بررسی قرار گیرد. در این فصل ابتدا پیشینه­ی برنامه­ریزی حمل­ونقل به طور عام و حمل­ونقل خصوصی به طور خاص در جهان و ایران مطرح شده و سپس ابعاد و محورهای مهم موضوع بیان شده و پس از آن بر مبنای ترتیبی که در برنامه­ریزی راهبردی است اهداف، راهبردها و سیاست­های حمل­ونقل پایدار براساس منابع مختلف ارائه شده و در ادامه اصول برنامه­ریزی و سیاست­گذاری در دستیابی به حمل­ونقل پایدار براساس موارد قبل بیان شده و در نهایت شاخص­ها و چالش­های پیش روی حمل­ونقل پایدار ارائه شده است.

هدف از تدوین مبانی نظری در این پژوهش، مطالعه­ی ادبیات نظری مطرح در زمینه موضوع حمل­و­نقل پایدار و آشنایی بیشتر با موضوع است تا بتوان داده­های لازم در مدل­های تحلیلی را بر مبنای آن تعیین نموده و به نتایج علمی و دقیق دست یافت.

2-2- مروری بر پیشینه برنامه­ریزی حمل­ونقل­

1-2-2-سیر تکامل تفکر برنامه­ریزی حمل و نقل شهری در جهان ( پس از دهه 1980):

از آن­جایی­که موضوع و مفهوم حمل­و­نقل پایدار (موضوع کلی تحقیق حاضر)، در حوزه حمل­و­نقل انسان­محور می­گنجد و براساس منابع علمی مختلف، پس از دهه 1980 بود که نگرش برنامه­ریزی حمل­و­نقل به سمت مفاهیم و موضوعات حمل­و­نقل انسان­محور گرایش پیدا کرد؛ بنابراین آن­چه که نیاز است در این تحقیق به آن پرداخته شود ، بررسی دیدگاه­های حمل­و­نقلی پس از دهه 1980 می­باشد.

نظریه­های حمل­ونقلی انسان­محور بعد از دهه 1980 :

یكی از مهمترین نظریه‌های ارائه شده در این دوران ، الگوی وونرف یا آرام سازی ترافیك است كه گرچه به لحاظ نظری در اواخر دهه 1960 تبیین گردید اما از اوایل 1980 جنبه عمومی و اجرایی به خود گرفت. وونرف­ها در واقع خیابان‌های واحد همسایگی طراحی شده جهت محدود كردن سرعت خودرو و اولویت بخشی به حركت پیاده و زندگی روزانه ساكنان هستند.

از اواخر دهه 1980 سرمایه­گذاری جهت ایجاد شبكه­ها و انواع سامانه­های حمل­ونقل همگانی در شهرها ابعاد بسیار گسترده­تری یافت و گره­های حمل­ونقلی به عنوان یكی از مهم­ترین كانون­های توسعه شهری مطرح گردیدند. نظریه توسعه وابسته به حمل­ونقل همگانی[1] كه در برخی متون تخصصی با اصطلاحات و عبارات دیگری چون توسعه پیوسته با حمل­ونقل همگانی[2] و توسعه در مجاورت حمل­ونقل همگانی[3] نیز یاد می­گردد در همین زمان ارائه شد.

از سوی دیگر، در دهه پایانی قرن گذشته و در آستانه هزاره سوم و با تقویت گرایش به رویكردهای اجتماعی و طراحی شهری در توسعه­ی بافت­های پیرامونی پایانه­های حمل­ونقلی، در سالیان اخیر توسعه حمل و نقل همگانی محور[4] به عنوان كامل­ترین دیدگاه معرفی شده است كه برخی از مهم­ترین ویژگی­های این­گونه­ی اخیر، وجود كاربری مختلط در پیرامون پایانه­ها، توجه به كیفیات طراحی محله، كاهش استفاده از اتومبیل شخصی و گسترش گونه­های ترابری همساز با حمل­و نقل همگانی به ویژه پیاده­روی و دوچرخه­سواری می­باشد.

از سویی دیگر، دهه 90 قرن بیستم میلادی هم‌زمان با گسترش مباحث توسعه پایدار در جهان و در شاخه­های گوناگون حرفه­ای از جمله حمل­ونقل بوده است. اصطلاح حمل و نقل پایدار [5]نیز به همین دلیل از حدود دو دهه پیش وارد ادبیات تخصصی مطالعات شهری گردید كه مفهوم آن را می­توان به طور خلاصه برگرفته از تعریف اصلی توسعه پایدار، چنین دانست: آن گونه از حمل­ونقل است كه نیازهای جابه­جایی انسان امروزی را بدون آنكه مخاطره­ای برای نسل­های آتی جهت تأمین نیازهای جابه­جایی آن­ها ایجاد نماید، تأمین كند.

رشد هوشمند[6] از دیگر نظریات طرح شده در دهه پایانی قرن بیستم است كه ریشه­های آن در توسعه پایدار قرار داشته و به ویژه در جهت مقابله با پراكندگی شهری و حومه­نشینی، بر توسعه مراكز شهرها بر مبنای حمل­و نقل همگانی و نیز كاربری زمین فشرده، مختلط، با قابلیت پیاده­روی و ایجاد طیفی از انتخاب­های سكونتی تأكید می­نماید.

در نهایت این­كه در آستانه هزاره سوم بر تركیب اصول طراحی شهری و حمل­ونقل همگانی به ویژه سامانه های ریلی در جهت استقرار اجتماعاتی فشرده­تر، دارای كاربری مختلط و با قابلیت پیاده­روی در پیرامون پایانه­های حمل­و نقلی بیش از پیش تأكید می­گردد. از جمله مهم­ترین نظریه­های ارائه شده در این رابطه دهكده­های حمل­ونقلی است كه منظور ایجاد محلاتی سرزنده­تر و پایدارتر با محوریت ایستگاه­های حمل­و نقل همگانی است ( مفیدی شمیرانی و دیگران،5:1388).

جدول 1-2: نظریه های مرتبط با حمل و نقل شهری از 1980 تا كنون

دوره زمانی ارائه نظریه

نظریه پرداز

عنوان/شرح نظریه

ایده/تألیف اصلی

مهم‌ترین اقدامات و پیشنهادات

1990-1960

نیك دی بوئر

الگوی وونرف یا

آرام سازی ترافیك

(Traffic

Calming)

- ایجاد همسازی میان پیاده و خودرو در خیابان های واحد همسایگی با محدود كردن سرعت و چگونگی حركت خودروها

- حداكثر سرعت خودروهای معمولی 15-12 و خودروهای اضطراری 25 كیلومتر در ساعت

- پیش بینی محلهای پارك خودرو

- محل بازی بچه ها و مسیر پیاده در تمامی سطح خیابان

[1] -Transit Related Development (TRD)

[2] -Transit Joint Development (TJD)

[3] -Transit Adjacent Development (TAD)

[4] -Transit Oriented Development (TOD)

[5] -Sustainable Transportation

[6] -Smart Growth