مقاله و تحقیق دانشجویی

ادبیات نظری تحقیق مصرف مواد، انواع مواد افیونی، خشخاش، تریاک، توهم زاها در 32 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

تاریخچه
مصرف مواد در ایران:

اطلاع از تحول تاریخی مصرف و سؤمصرف مواد در هر جامعه، هم از لحاظ پی بردن به ریشه و منبع ورود مواد مخدر چه فرهنگ آن جامعه و هم از جهت روشن کردن موضع گیری تاریخی آن جامعه در مقابل مواد و سؤمصرف آن، حایز اهمیت است. این نوع بررسی تاریخی همچنین می تواند به رد یا اثبات برخی از برداشت های رایج درباره اصل و منشأ مساله سؤمصرف مواد در جوامع مختلف کمک کند. هدف این فصل مروری اجمالی بر تاریخچه آشنایی مردم ایران با مواد قابل سؤاستفاده می باشد. (مهدیار: ص 10)

ازجمله مواد طبیعی دارای خواص روان گردان و قابل سؤاستفاده رایج در عصر حاضر حداقل سه ماده، یعنی شراب، افیون و حشیش از نباتاتی بدست می آید که بومی آسیای مرکزی و فلات ایران بوده و از ادوار ماقبل تاریخ به صورت وحشتی در این سرزمین بعمل می آمده اند. دلایل تاریخی قاطعی در دست است که ساکنان ایران، به معنی تاریخی کلمه که بخش عمده ای از آسیای میانه و خاورمیانه فعلی را دربر می گرفت، از قرن هاقبل از میلاد با این نباتات و کاربرد مشتقات آنها به عنوان غذا، دارو و نیز وسایل تغییر حالات روحی یا ایجاد نشئه و نشاط آشنایی داشته اند.

1. مشتقات انگور و سایر انواع مشروبات الکلی:

استفاده ایرانیان از مشروبات الکلی دردوره پیش از اسلام مشهورتر از آن است که احتیاج به توضیح داشته باشد. بعضی از نویسندگان غربی از کمبوجیه به عنوان اولین فرد معتاد به الکل معروف تاریخ نام می برند (کارسون و بوپر 1992، 295).

توصیف مجالس میخواری پادشاهان و پهلوانان اساطیری، بخش مهمی از حماسه ملی ایران «شاهنامه فردوسی» را تشکیل می دهد.

در دوره بعد از اسلام نیز علیرغم نص صریح قرآن مجید درباره حرام بودن شراب و دیگر مشروبات الکلی، شواهد بسیاری از ادامه آداب و رسوم میخواری در دربار خلفای اموی و عباسی و پادشاهان محلی دست نشانده آنان بخصوص سلسله های ایرانی مستقل (از قبیل صفاریان، سامانیان و آل بویه) در دست است.

1. حشیش و دیگر مشتقات شاهدانه

گیاه شاهدانه، یا کنب هندی^[1]، که حشیش، بنگ، چرس و ماری جوانا از آن بدست می آید، از گیاهان بومی آسیای مرکزی و ایران بوده و قرن هاپیش از میلاد مسیح در این بخش از دنیا بعمل می آمده است. نام علمی این گیاه cannabis Indica است که معرف اصل هندی آن یعنی «کنب هندی» می باشد.

آگاهی به جنبه های دارویی و خواص روانگردان بنگ ظاهراً از ادوار قبل از تاریخ در میان اقوام آریایی و در ایران باستان وجود داشته و هرودوت از اوستا، به نام وندیدار، که ظاهراً در دوره ساسانیان تدوین شده است به استفاده از بنگ به عنوان داروی سقط جنین اشاره شده است (پورداوود، 1332). بعد از اسلام حشیش کاربرد تفریحی و گاه سیاسی هم پیدا کرده است. حسن صباح پیروان اسماعیلی خود را با جشیش دگرگون می نموده و آنها را تا حدَ از خودگذشتگی به ترورهای سیاسی وا می داشته است. به همین علت پیروان او به حشاشین معروف بوده و بسیاری را عقیده بر آن است که کلمات Assassin و Assassinate و دیگر مشتقات آنها در زبان انگلیسی از همین کلمه گرفته شده اند.

به علت تأثیرات روانی آشکار حشیش مصرف آن از همان ایام با مخالفت رسمی مواجه شده و نوعی عمل ضد ارزشی محسوب می شده است.

مصرف حشیش، مانند شراب و افیون در دوره صفویه بسیار رواج یافت ازجمله شاه طهماسب، دومین پادشاه این سلسله، در دوران سلطنت خود به نوشیدن شراب و خوردن بنگ رغبت زیادی نشان می داد.

سؤمصرف حشیش در دوره قاجاریه نیز میان اقشاری از مردم، بخصوص دراویش، رایج بوده است.

3- افیون و تریاک

برخلاف شراب و حشیش، دلیلی به رواج استعمال افیون و مشتقات آن در ایران قبل از اسلام در دست نیست. نه در زبان های فارسی پیش از اسلام (اوستایی، پارسی باستان، پارسی میانه، یا پهلوی، معادلی برای افیون و تریاک وجود دارد و نه از حضور مواد افیونی در دربار پادشاهان ایران ذکری بعمل آمده است.

به دلیل همین فقدان اطلاعات درباره افیون و حتی کاربردهای طبی آن، در ایران قبل از اسلام بعضی از نویسندگان ایرانی معرفی افیون و تریاک به ایران را با حمله سپاهیان عرب زیر پرچم اسلام به این کشور هم زمان دانسته اند، ازجمله این نویسندگان استاد پورداوود، کویین و مک لافلین (1974) می باشند. افراد دیگری که این اتهام را تکرار کرده اند از شناخته بودن تریاک در عربستان قبل از اسلام و مصرف آن برای رفع گرسنگی و خستگی توسط سپاهیان اسلام صحبت کرده اند.

اعتقاد عمومی آن است که هر دو کلمه «افیون» و «تریاک» از زبان یونانی و ظاهراً از طریق ترجمه نوشته های پزشکان یونانی، وارد زبان عربی و فارسی شده اند. اصل افیون در یونانی «اپیون» است که به معنی شیره گیاه می باشد. به شیره منجمد خشخاش نیز اطلاق می شود. کلمه تریاک هم از ریشه یونانی therikos می آید و در آن زمان اصلاً به معنی مار یا حشرات گزنده بوده است. استفاده از عنوان تریاک در مورد ماده حاصل از شیره خشخاش ظاهراً به علت تأثیر آن در خنثی کردن اثر مسمومیت ناشی از مارگزیدگی و نظایر آن بوده است. (طرح پژوهش تهیه برنامه ملی مبارزه با مواد مخدر، همان منبع، ص 15)

[1] - Cannabis Indica