مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

ادبیات نظری تحقیق حمل و نقل، اتوبوس تندرو، بی آر تی، پارکینگ، ایستگاه در 42 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

تاريخچه حمل و نقل در جهان و ايران :

بررسي­هاي تاريخي آشکار نموده است كه از آغاز زندگي بشر در كره خاكي موضوع حمل و نقل و جابجائي انسانها و كالا مطرح بوده است. در زمينه تكامل و تحول حمل و نقل مدارك روشن و گويا در دسترس محققين نبوده است و تصاويري كه از آن زمان به صورت فسيل به جا مانده به سختي از روي آنها به وضع حمل و نقل انسانهاي اوليه پي برده­اند. روي اين اصل،‌ اطلاعات در اين مورد مبتني بر حدسيات بوده است و آنچه كه مسلم است زنان در آن زمان در حمل و نقل نقش اساسي داشته­اند كه با وسائل سنتي محموله­هاي خودشان را به محل مورد نظر حمل مي­كردند و به اين ترتيب انرژي آنها بدون اينكه در توليد مورد استفاده قرار بگيرد بيهوده تلف مي­شد. بررسي­هايي كه در اين زمينه بعمل آمده حاكي از آن است كه در اروپاي شرقي از "سورتمه" بعنوان وسيله نقليه استفاده مي­شد، در مصر و آشور هم از سورتمه براي جابجائي بارهاي سنگين بهره­برداري مي­كردند. (A. Burns , William: 1956)

سيصد سال قبل از ميلاد مسيح فراعنه نيز از سورتمه استفاده مي­كردند. در اسكانديناوي در مسافرت­ها از اسكي استفاده مي­شد كه با مرور زمان براي سهلوت كار چرخهايي به سورتمه اضافه كردند. چرخ بعنوان نماد و سمبل حمل و نقل نوين در ايجاد تمدني كه از آن به نام تمدن قرن بيستم ياد مي­شود بيشترين سهم را به خود اختصاص داده است. همچنين با اهلي كردن حيوانات از نيروي آنها بعنوان نيروي محركه استفاده مي­كردند. از رودخانه­ها و درياچه­ها نيز براي حمل از شناورها
بهره­برداري مي­شد و به علت مشكل بودن ساختن قايق چوبي از درختان و از پوست آنها براي جابجائي استفاده مي­شد و گاهي دسته­هايي از ني را به هم مي­بستند وشناورمي­ساختند. همچنين خيكهايي را پراز باد نموده و به جاي قايق از آنها استفاده مي­كردند. با گذشت زمان توانستند از بادبان بهره­برداري بكنند و بدين ترتيب بار زيادتري را به جاهاي دور منتقل مي­كردند، لازم به ذكر است كه عوامل طبيعي، امثال خشكسالي و زلزله و پديده­هاي ديگر به نوبه خود از انگيزه اصل تحرك و جابجائي انسانها بودند كه براي پيدا كردن منابع جديد و بهره­برداري از زمينهاي قابل استفاده كه دور از يكديگر قرار گرفته بودند، آنهارا به تكاپو و تلاش وا مي­داشت (رضائي 1389).

براي رسيدن به هدف، نياز به وسايل حمل و نقل پيشرفته بود و گاهي براي لشكركشي و جنگ و جدال امكانات پيشرفته ضروري بوده است تا اينكه در قرن هيجدهم در اروپا با استفاده از نيروي بار در وضع مهاجرت و حمل و نقل دگرگوني عميق بوجود آمد به طوري كه در حال حاضر ما شاهد پيشرفت­هاي همه جانبه حمل و نقل و تكنولوژي مربوطه هستيم و حتي بشر به فضا به راحتي مي­تواند دسترسي پيدا كند.

در حال حاضر حمل و نقل و ارتباطات در مناسبات اجتماعي و اقتصادي جهان نقش اساسي دارد. شيوه­هاي صنعتي حمل و نقل در اوايل قرن بيستم به كشور ايران راه يافته است و مثل ساير مناطق ديگر جهان، در اندك زماني دگرگوني­هايي در ابعاد مختلف اقتصادي و اجتماعي و سياسي كشور ايجاد كرده است. هنري فورد مخترع آمريكائي هم به موازات اين تحولات در 1896 اتومبيل خود را براي اولين بار به نمايش گذاشت (پاكدل؛ 1386:‌9).

اتوبوس­هاي موتوري با سوخت بنزين به سال 1905 در شهرهاي لندن و پاريس مورد استفاده قرار گرفتند. همچنين اولين خط اتوبوس در شهر نيويورك در سال 1905 شروع به كار كرد. از سال 1920 تا سال 1940 تغييرات زيادي در شكل وسايل نقليه و يا شكل عملكرد سيستم به وجود نيامد. بعد از جنگ جهاني دوم،‌ كارخانه­هاي اروپايي براي برطرف كردن نيازهاي خود شروع به كار كردند كه درنتيجه مدلهاي مختلفي از اتوبوس­ها؛ مانند اتوبوس­هاي آكاردئوني در سال 1950 به وجود آمد. لازم به ذكر است كه مطالعات نسل جديد اتوبو­س­هاي با فن­آوري پيشرفته در آمريكا كه در اصطلاح TTB^[1] گفته مي­شود از سال 1992 شروع شده است. در نيمه دوم قرن بيستم انواع اتوبوس­ با شكل­ها و عملكردهاي متفاوت ساخته شده و در كشورهاي مختلف به كار گرفته شده است.

تاريخچه حمل و نقل نشان مي­دهد كه آزمايشات براي سيستم اتوبوس برقي از سال 1880 ميلادي شروع شد. اما سيستم­هايي كه آزمايش شدند مطمئن و قابل اعتماد نبودند و نتوانستند نشان دهند اين سيستم قابليت استفاده عملي را دارد.

قبل از جنگ جهاني اول در سال 1910 يك خط اتوبوس برقي با مسير كوتاه در ((هاليوود)) و به فاصله كوتاهي همين سيستم در شهر ((مريل) راه­اندازي شد. هر دوي اين سيستم­ها در مسيرهايي كه از تقاضاي كمي برخوردار بودند، استفاده شدند. بنابراين نتوانستند از نظر اقتصادي هزينه­هاي ساخت پروژه را تأمين و آن را توجيه­پذير كنند.

در آغاز سال 1920 كوشش­هاي ديگري براي ايجاد سيستم­هاي اتوبوس برقي در شهرهاي شمالي آمريكا و اروپا انجام شد. از طرح­هاي آزمايشگاهي و مطالعات انجام شده، نتايج كاربردي مفيدي به دست آمد كه براساس آن براي مثال در شهرهاي تورنتو و نيويورك­سيتي در آمريكا و بيرمنگام در انگلستان، پروژه­هاي مختلفي از اين نوع سيستم اجرا شد.

در پايان سال 1920 فن­آوري اين سيستم به صورت كاملاٌ توسعه­يافته درآمد و مدل­هاي جديد كه داراي سرعت، شتاب كافي و راحتي بيشتري بودند توليد شدند. اين زمان مقارن شد با پايان كار ترامواهاي شهري (Streetcars)، بنابراين جايگزيني آنها با سيستم جديد اتوبوس برقي آغاز شد. اين جايگزيني در لندن و برخي شهرهاي فرانسه و البته به طور وسيع در آمريكا انجام گرفت.

اولين پروژه در آمريكا و در مقياس بزرگ، اجراي سيستم اتوبوس برقي در شهر ((سالت ليك)) در سال 1928 بود. نكته مهمي كه بايد به آن توجه كرد گسترش و بهبود خيابانهاي شهري در اين زمان است كه فرصت مناسبي را براي استفاده از ظرفيت خيابانهاي شهري فراهم كرد و درنتيجه موجب شد تا از هزينه­هاي اقتصادي اضافي در پروژه مذكور كاسته شود.

در سال 1973 تنها 5 شهر آمريكا شامل بوستون، ديتون، فيلادلفيا، سانفرانسيسكو و سياتل داراي سيستم اتوبوس برقي بودند. درآغاز راه­اندازي،‌ سهم جابجائي مسافر با سيستم اتوبوس برقي در آمريكا، 10 درصد از كل حمل و نقل آن كشور را تشكيل مي­داد.

لازم به ذكر است كه برخي از كشورهاي اروپاي غربي به ويژه آلمان و سوييس داراي سيستم مدرن و جديد اتوبوس برقي با سرويس­دهي بسيار مناسب هستند، البته در حال حاضر بعضي از كشورهاي در حال توسعه نيز كه واردات سوخت براي آنها گران تمام مي­شود، به اين نوع سيستم روي آورده­اند.

تاريخچه حمل و نقل نشان مي­دهد كه اولين خط اتوبوس ويژه در شهر شيكاگو و در سال 1939 آغاز به كار كرد. در سال­هاي بعد، نتايج به دست آمده از مطالعات حمل و نقل نشان داد كه ساخت خطوط و راه­هاي داراي حق تقدم مي­تواند راهكار مناسبي براي حمل و نقل بهتر مسافران باشد. پيامد اين نتيجه منجر به ارائه طرح حق تقدم براي وسايل نقليه شخصي چندسرنشين (HOV)^[2] شد.

با توجه به كليه فعاليت­هاي انجام شده در جهت بهبود خدمت­رساني اتوبوس و شناخت كارآيي و انعطاف­پذيري اين مجموعه، سيستم­هاي BRT در اواسط سال 1990 شكل گرفتند. در حال حاضر سيستم­هاي BRT در بسياري از كشورها ازجمله كشور ايران نیز، به فعاليت مشغولند.

- سابقه اتوبوسراني در كشورهاي پيشرفته:

با مطالعه و بررسي كشورهاي توسعه يافته جهان هيچ سند قابل استناد و معتبر درخصوص اتوبوسراني مشاهده نكرديم. هرچند كه هم­اكنون در بيشتر اين گونه كشورها وسائط نقليه پيشرفته ازقبيل مترو- مونوريل- سرويسهاي حمل و نقل مسافر را با بهترين شيوه و مطلوبيت ارائه مي­دهند و موجب رضايت مردم را فراهم مي­نمايند بطوريكه با مقايسه كشور خود با اين كشورها فرق و اختلاف في­مابين را اززمين تا آسمان ملاحظه مي­كنيم كه با اين مطلب به­ تسلسل ­مي­توان­ به راه­اندازي سيستم اتوبوسراني قبل از كشورهاي درحال توسعه و توسعه نيافته دانست لكن براساس بررسي هاي انجام شده هيچ سند قابل ارائه­اي يافت نشد تا به تاريخ دقيق راه­اندازي سيستم اتوبوسراني در كشورهاي پيشرفته و صنعتي برسيم لكن كيفيت بالاي آن در اين نوع كشورها بر كسي پوشيده نيست بطوريكه نحوه و كيفيت خدمات رساني اتوبوسراني و متروي شهر يوكوهاما در كشور ژاپن مي­تواند نمونه ديگري از موفقيت كشورهاي صنعتي در جابجائي روزانه جمعيت شهري آنها به شمار مي­رود (تقوايي، وفايي، 1387).

- سابقه اتوبوسراني در كشورهاي در حال توسعه :

در كشورهاي در حال توسعه نيز درخصوص راه­اندازي سيستم اتوبوسراني مطلب و سندي به غير از مواردي كه در چند كتاب به آن اشاره شده موردي نبوده، و همه به سالنامه جينز اشاره كرده­اند.

در سالنامه مذكور مشخصات و اطلاعات شهرهاي جهان (تقريباً شهرها بزرگ) كه داراي سامانه اتوبوسراني شهري هستند منتشر مي­گردد كه در آن اطلاعات اتوبوسراني هاي تعدادي از شهرهاي كشورهاي در حال توسعه از قبيل: قاهره، دمشق،‌ دارالسلام، جده، اكراه، اديس، تهران و كردوبا قيد شده است. بر اين اساس به نظر مي­آيد كه حداقل تعدادي از اين كشورها در زمينه حمل و نقل درون­شهري اقداماتي را انجام داده و موفقيتهايي نيز كسب كرده­اند به عنوان مثال از 31 شهر بررسي شده در قاره آسيا فقط 5 شهر صرفاً سامانه حمل و نقل عمومي­شان اتوبوسراني بوده است و مابقي در كنار اتوبوس از حداقل يك تا چند سامانه ديگر نيز برخوردار بوده­اند. همچنين از نظر نسبت جمعيت به ازاي هر دستگاه اتوبوس وضعيت مطلوبي دارند. به عنوان مثال، متوسط نسبت مذكور در شهرهاي بررسي شده، كشورهاي در حال توسعه كمتر از 1600 نفر به ازاي هر دستگاه اتوبوس است.

[1] Advance Technology Transit Bus

[2] High Occupancy Vehicle