مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

ادبیات نظری تحقیق تعاریف،دیدگاه ونظریات پرخاشگری در 33 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

خلاصه ای از کار:

تعریف و اهمیت توجه به پرخاشگری

پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده­ای است. این رفتار از یک سو تحت تأثیر عوامل موقعیتی و روان­شناختی است و از سوی دیگر، عوامل ژنتیک و زیست­شناختی در استقرار و گسترش آن نقش بسیار عمده­ای بازی می­کنند. از این­رو، ارائه­ی تعریفی دقیق و عینی از این سازه دشوار است. با این وجود بارون و ریچاردسون[1] (1994)، در تعریف پرخاشگری نشان دادند که هدف این­گونه رفتارها تخریب و آسیب­رسانی به یک موجود زنده و اموال اوست، رفتاری که سبب بروز واکنش­های دفاعی و اجتنابی از سوی قربانی می­شود.

پرخاشگری یکی از اختلالات مهم در روان­شناسی بالینی و روان­پزشکی است. حدود یک سوم تا نیمی از مراجعه­کنندگان به مراکز روان­شناسی و روان­پزشکی، مشکلات پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی دارند. کودکان مبتلا، به­شدت در معرض طرد همسالان، عملکرد ضعیف تحصیلی و افزایش تدریجی رفتار پرخاشگرانه (پترسون، رید و دیشییون[2]، 1992) و همچنین آماده­ی ابتلا به اختلال­های خلقی، مصرف مواد، بزهکاری و اختلال شخصیت اجتماعی در بزرگسالی هستند (سادوک و سادوک، 2006، ترجمه­ی رضاعی و رفیعی، 1387).

....................

دورنمای تاریخی پرخاشگری و خشم

یکی از بهترین راه­ها برای درک دوسوگرایی ما نسبت به خشم، توجه به طرز تلقی مردم از خشم در طول تاریخ است. کارول و پیتر استرنز[3] (1986) نگرش آمریکایی­ها نسبت به موضوع خشم را در سه حوزه زندگی مورد بررسی قرار داده­اند که عبارتند از: تربیت کودک، کار و روابط زناشویی.

تربیت کودک

در طول تاریخ نگرش­های متفاوتی در مورد تربیت کودکان وجود داشته است. در اوایل تاریخ آمریکا،

...............

محیط کار

امروزه بروز پرخاشگری در محیط کار مقبول نیست و شرکت­ها و سازمان­ها برای جلوگیری از ورود کارکنان بداخلاق و تندخو از آزمون­های

............

روابط زناشویی

در تاریخ اولیه­ی آمریکا ابراز خشم در خانواده ممنوع بود. خانه خلوتگاهی مقدس تلقی می­شد و مشاجره و اختلاف بین زن و شوهر،

..........

علل پرخاشگری

صاحب­نظران علوم اجتماعی

در مورد علل پرخاشگری صاحب­نظران علوم اجتماعی پرخاشگری را به دو قسمت تقسیم نموده­اند. عده­ای از آن­ها معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را نتیجه­ی عوامل اجتماعی و آموختنی می­دانند. بر این اساس دو نوع پرخاشگری را به شرح زیر توضیح داده می­شود:

1)­ طرفداران ذاتی بودن پرخاشگری

..........

2)­ طرفداران منشأ اجتماعی پرخاشگری

این عده در مقابل ذاتی بودن پرخاشگری اعتقاد دارند که فکر ذاتی بودن پرخاشگری برای انسان خطرناک و مخرب است، زیرا

..........

دیدگاه زیست­شناختی

این دیدگاه به نقش عوامل بدنی در ایجاد پرخاشگری اشاره می­کند. این دیدگاه دستگاه عصبی بدن انسان مانند مغز و سلسله­ی

...........

عوامل خانوادگی پرخاشگری

خانواده می­تواند از جهات مختلف موجب بروز یا تشدید پرخاشگری شود که مهم­ترین این عوامل عبارتند از:

1-­ نحوه­ی برخورد.............

مبانی نظری پرخاشگری

به­ منظور آشنایی با سازه­ی روان­شناختی پرخاشگری، چند نظریه­ی مهم پرخاشگری را به اختصار مورد بررسی قرار می­دهیم:

نظریه­ی فروید

قدیمی­ترین و معروف­ترین دیدگاه درباره­ی پرخاشگری، دیدگاهی است که بر اساس آن پرخاشگری و خشونت سرشتی است. مشهورترین

.............

نظریه­ی فردیت زدایی- پرخاشگری زیمباردو

زیمباردو[4] معتقد است که فردیت­زدایی، فرایندی پیچیده است که در آن برخی شرایط اجتماعی به وقوع دگرگونی­هایی در ادراک

...........

مدل پردازش اطلاعات اجتماعی- شناختی

در این مدل نقص در یک یا چند جزو این فرایند، علت بنیادی شکل­گیری رفتار پرخاشگرانه است.

...........

نظریه­ی انتقال- برانگیختگی[5]

مدل دو مؤلفه­ای زیلمن[6]، تعامل هیجان (برانگیختگی) و شناخت را در شکل­گیری رفتار پرخاشگرانه

..........

نظریه­ی درون­گرایی- برون­گرایی[7]

آیزنک (1983) پیشنهاد می­کند که اکثر بزهکاران و مجرمان به­طور ذاتی و سرشتی برون­گرا هستند.

........

مدل شرمساری- پرخاشگری تانگنی[8]

احساس شرمساری که به­طور معمول به خود ارزیابی منفی منجر می­شود، اغلب با تجاربی از خشم و خصومت تظاهر می­یابد. چنین احساس­هایی

..........

مدل پرخاشگری- پرخاشگری

بدرفتاری و اهانت کلامی دیگران اغلب عامل عمده­ای در آشکار ساختن اعمال پرخاشگرانه در طرف مقابل است. وقتی پرخاشگری

.............

نظریه­ی یادگیری اجتماعی

این دیدگاه تأکید می­کند که پرخاشگری نیز مثل دیگر اشکال پیچیده رفتار اجتماعی، آموختنی است، مشاهده و تقلید از راه­های

............

نظریه­پردازان نوتداعی­گرایان

بر اساس دیدگاه شناختی نوتداعی­گرایان تجارب تنفرآمیز، عواطف منفی را ایجاد می­کند (به طور مثال، اذیت، بی­قراری، تهییج) این

پرخاشگری

تعریف و اهمیت توجه به پرخاشگری

پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده­ای است. این رفتار از یک سو تحت تأثیر عوامل موقعیتی و روان­شناختی است و از سوی دیگر، عوامل ژنتیک و زیست­شناختی در استقرار و گسترش آن نقش بسیار عمده­ای بازی می­کنند. از این­رو، ارائه­ی تعریفی دقیق و عینی از این سازه دشوار است. با این وجود بارون و ریچاردسون[9] (1994)، در تعریف پرخاشگری نشان دادند که هدف این­گونه رفتارها تخریب و آسیب­رسانی به یک موجود زنده و اموال اوست، رفتاری که سبب بروز واکنش­های دفاعی و اجتنابی از سوی قربانی می­شود.

پرخاشگری یکی از اختلالات مهم در روان­شناسی بالینی و روان­پزشکی است. حدود یک سوم تا نیمی از مراجعه­کنندگان به مراکز روان­شناسی و روان­پزشکی، مشکلات پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی دارند. کودکان مبتلا، به­شدت در معرض طرد همسالان، عملکرد ضعیف تحصیلی و افزایش تدریجی رفتار پرخاشگرانه (پترسون، رید و دیشییون[10]، 1992) و همچنین آماده­ی ابتلا به اختلال­های خلقی، مصرف مواد، بزهکاری و اختلال شخصیت اجتماعی در بزرگسالی هستند (سادوک و سادوک، 2006، ترجمه­ی رضاعی و رفیعی، 1387).

کلمه­ی انگلیسی «aggress» در آغاز به معنی هجوم مفروض بود زیرا در جنگ به پیش رفتن و آغاز حمله گفته می­شود. پرخاشگری کردن «aggressing» ریشه در به پیش رفتن به سوی هدفی بدون دید، دودلی یا ترس بی­جهت تعریف می­شود (فروم[11]، 1977، ترجمه­ی صبوری، 1363). کاپلان و سادوک (2003، ترجمه­ی پورافکاری، 1388) گفته­اند که پرخاشگری عبارت است از رفتاری که به قصد صدمه زدن به موجود زنده انجام می­گیرد. این عمل درحالی انجام می­گیرد که فرد مرتکب آن از چنین رفتاری اجتناب می­ورزیده است. بارون و ریچاردسون (1994) پرخاشگری را به­عنوان نوعی رفتار جهت­دار که به سوی هدفی مخرب و آسیب­رساننده به دیگران تعریف شده است.

به­طورکلی روان­شناسان در مورد تعریف پرخاشگری با هم توافق ندارند. موضوع اصلی این است که آیا پرخاشگری را باید بر اساس پیامدهای قابل دیدن تعریف کرد یا بر اساس مقاصد فردی که آن را بروز می­دهد؟ بعضی پرخاشگری را رفتاری می­دانند که به دیگران آسیب می­رساند یا می­تواند آسیب برساند. پرخاشگری ممکن است بدنی باشد مانند لگد زدن، گاز گرفتن، یا لفظی باشد؛ نظیر فریاد زدن، رنجاندن و یا به­صورت تجاوز به حقوق دیگران باشد مانند چیزی را به زور از دیگری گرفتن، رفتار پرخاشگرانه بروز عکس­العمل­های منفی را به دنبال دارد که خود احساسات ناخوشایند نوجوان را تشدید می­کند (بارون و ریچاردسون، 1994). درباره­ی تعریف پرخاشگری این موضوع مطرح است که آیا پرخاشگری را باید براساس پیامدهای قابل مشاهده آن تعریف کرد یا براساس مقاصد شخصی آن را مورد بحث قرار دهیم، زیرا عده­ای پرخاشگری را رفتاری می­دانند که به دیگران آسیب می­رساند. نوع پرخاشگری ممکن است بدنی یا لفظی و یا به­صورت تجاوز به حقوق دیگری باشد. از مشخصه­های مهم این تعریف عینی بودن آن است یعنی شامل آن قسمت از رفتارهایی می­شود که قابل مشاهده باشند (اکبری، 1385).

بعضی نظریه­پردازان پرخاشگری وسیله­ای را از پرخاشگری خصمانه جدا می­سازند، پرخاشگری وسیله­ای رفتاری است که در جهت آسیب رساندن به هدفی و پرخاشگری خصمانه را رفتاری در جهت آسیب رساندن به دیگران می­دانند (ماسن[12] و همکاران، ترجمه­ی یاسایی، 1380). از پرخاشگری تعاریف دیگری هم شده است مانند:

1-­ پرخاشگری یعنی عملی که به آسیب­رسانی عمدی به دیگران منتهی گردد. این آسیب­رسانی ممکن است صور مختلفی داشته باشد، آزارهای روانی مانند تحقیر، توهین و فحاشی از این قبیل هستند (فرجاد، 1374، به نقل از اکبری، 1385).

2-­ پرخاشگری یک نوع مکانیسم روانی است که در آن فرد به­طور ناخودآگاه فشارهای ناشی از محرومیت­ها و ناکامی­ها خود را به­صورت واکنش­های حمله، تجاوز، رفتارهای کینه­توزانه و پرخاشگری نشان می­دهد (خدایاری فرد، 1377، به نقل از اکبری، 1385).

3-­ پرخاشگری در دوره­ی بلوغ و جوانی مشهودتر و مسئله­سازتر است، چون پرخاشگری انگیزه­ای است که بر اثر محیط یا تغییرات بیوشیمیایی که در بدن فرد به­وجود می­آید، رخ می­دهد. شایع­ترین و بیش­ترین میزان پرخاشگری در دوره­ی نوجوانی و جوانی به­وجود می­آید که ممکن است از طریق کلامی و فیزیکی به آزار دیگران، تخریب و صدمه زدن به اشیاء با اشخاص و مانند آن­ها نمودهای خود را نشان دهد (ضوابطی، 1365، به نقل از اکبری، 1385).

به­طورکلی در مورد رفتار پرخاشگرانه می­توان گفت نیت نقش مهمی دارد، چنان­چه نیت را در تعریف پرخاشگری قرار ندهیم و با رفتار مشابه دیگر روبه­رو شده ممکن است در تشخیص رفتار پرخاشگرانه اشتباهی رخ دهد. به­عنوان مثال کودکی که کودک دیگر را از سرسره به زمین می­اندازد تا خود سوار آن شود، قصد آزار کودک دیگر را ندارد ولی دیگران رفتارش را پرخاشگرانه تلقی می­کنند (ماسن و همکاران، ترجمه­ی یاسایی، 1388).

در پژوهش­های فراوانی (مویر[13]، 1968 باس و دورکی[14]، 1975؛ باس و پری[15]، 1992؛ هریس[16]، 1995، به نقل از محمدی، 1385) نشان داده شده است که پرخاشگری یک پدیده­ی کلی نیست، بلکه رفتارهای پرخاشگرانه، در چهارچوب زیر ریخت­های متفاوتی بروز می­نماید. نتایج پژوهش­های این گروه نشان داد که پرخاشگری انسان، دارای ابعاد و جنبه­های فراوانی است که شامل:

1)­ بعد ابزاری یا حرکتی: این بعد به شکل پرخاشگری کلامی و جسمانی نمایان می­گردد و هدف اصلی آن رساندن آسیب و زیان به دیگران است.

2)­ بعد عاطفی و هیجانی: این بعد پرخاشگری که به­صورت خشم بروز می­کند، عوامل و شرایط درونی ارگانیزم را برای برانگیختگی فیزیولوژیک و هیجانی آماده می­سازد. بعدی که وظیفه­ی تدارک و آماده­سازی رفتار پرخاشگرانه را بر عهده دارد.

3)­ بعد شناختی: این عوامل که خصومت نام دارد، سبب ایجاد احساس غرض­ورزی، دشمنی و کینه­توزی نسبت به دیگران می­شود.

هم­چنین ارونسون[17] (1991، ترجمه­ی شکرکن، 1385) پرخاشگری را عملی تعریف می­کند که هدفش اعمال صدمه و رنج است. در فرهنگ لغت روان­شناسی، پرخاشگری به عنوان رفتاری که با عمل حمله کردن و به مقابله رفتن مشخص می­شود و با رفتار امتناع از جنگیدن یا گریختن از مشکلات متضاد است، تعریف شده است. دولارد، دوب، میلر، ماورر و سیرز[18] (1939) پرخاشگری را به­عنوان یک رفتار متوالی در جایی که هدف آسیب رساندن به شخص دیگر است، تعریف می­کنند. آن­ها استدلال می­کنند که ناکامی همراه با رفتارهای هدف­دار آزاررسان به­طور ناخودآگاه، رفتار پرخاشگرانه را که منجر به آسیب دیدن و مجروح ساختن طرف مقابل می­شود ایجاد می­کند. این تعریف همان نظریه­ی فشار است (به نقل از عطایی، 1391).

فیت، راترت، کولدر، لاچمن و ولز[19] (2012) بر این باور است که رفتار پرخاشگرانه واجد چهار شرط زیر است:

1-­ عمدی بودن

2-­ انجام عمل در یک موقعیت بین فردی و توأم بودن آن با تعارض و رقابت

3-­ قصد دستیابی به تفوق نسبت به فردی که هدف پرخاشگری است

4-­ تحریک شدن در جهت جدال یا رسیدن به حد اعلای شدت آن

ویلکوفسکی و رابینسون[20] (2010) سعی کردند تا تمایزی روشن بین پرخاشگری و جسارت قائل شوند، بدین ترتیب که رفتار تحمیلی را که بدون منظور آزار رساندن به دیگران صورت می­گیرد، جسارت تعریف کردند. در تعریف پرخاشگری بین پرخاشگری و جرأت­ورزی نیز تفاوت گذاشته­اند. جرأت­ورزی دفاع از حقوق یا متعلقات فرد (مانند ممانعت کودک از این­که کسی وسیله­ی او را بگیرد) است. شخص با جرأت پرخاشگر نیست، زیرا یکی از کارکردهای اجتماعی شدن کودکان این است که به آنان راه­های جامعه­پسند با جرأت بودن نشان داده شود؛ درحالی­که پرخاشگری وسیله­ای رفتار خصمانه­ای است در جهت آسیب رساندن به دیگری.

فروم (1977، ترجمه­ی صبوری، 1363) نیز همه­ی اعمالی را که سبب آسیب­رساندن به شخص، شی یا جانور دیگر شود و یا با چنین قصدی صورت گیرد پرخاشگری می­نامد. ارونسون (1991، ترجمه­ی شکرکن، 1385) هم خشم و پرخاشگری را عملی می­داند که هدفشان اعمال صدمه، آسیب و رنج است. با توجه به این تعاریف می­توان اذعان نمود که پرخاشگری کنشی است که شامل آسیب­رسانی بدنی و روانی است، جنبه­ی تعمدی دارد، امری تصادفی به شمار نمی­آید و مهم­تر از همه این­که یک کنش محسوب می­شود.

پرخاشگری اگرچه یک موضوع پژوهشی مورد علاقه است، ولی در واقع یک پدیده­ی مشکل برای تعریف کردن می­باشد. نبود تعریف روشنی از پرخاشگری ممکن است به احتمال زیاد نشان­دهنده­ی عدم توافق میان محققان در رشته­های مختلف باشد که هرکدام تعریف­ها و مدل­های ویژه­ی رشته­ی خود را ارائه می­کنند (فیت، شوارتز و هندریکسون[21]، 2012). حتی در زمینه­ی روان­پزشکی هیچ تعریف مورد قبول کلی از پرخاشگری وجود ندارد. برای مثال DSM-IV-TR (انجمن روان­پزشکی آمریکا[22]، 2003) به پرخاشگری با توجه به­ویژگی­های اختلال انفجاری متناوب، اشاره و بیان می­کند که پرخاشگری می­تواند با دیگر اختلالات روانی همراه باشد؛ ولی تعریف خاصی از پرخاشگری ارائه نمی­کند. مطالعه­ی مجرمان و بیماران روانی اغلب نشان می­دهد که دو دیدگاه نسبت به پرخاشگری وجود دارد. زمانی که پرخاشگری به­عنوان قسمتی از سبک زندگی فرد فرض می­شود، که به صورت بیولوژیکی قبلاً تعیین شده است و به آن صفت می­گویند. برعکس زمانی­که پرخاشگری به عنوان تجربه­ی یک حادثه­ی پرخاشگرانه مدنظر قرار می­گیرد آن را حالت می­نامند. اگرچه در افراد هم مریض و هم مجرم، پرخاشگری حالت و صفت هر دو دیده می­شوند.

[1] - Baron, & Richardson

[2] - Patterson Reid & Dishion

[3] -­ Carol & Piter sterens

[4] - Zimbardo

[5] - Excitation-Transfer Theory

[6] - Zilman

[7] - Introversion- Extraversion Theory

[8] - Tangney

[9] - Baron, & Richardson

[10] - Patterson Reid & Dishion

[11] - Forum

[12] - Masen

[13] - Moyer

[14] - Buss & Durkee

[15] - Perry

[16] - Harris

[17] - Oronson

[18] - Dollard, Doob, Miller, Mower & Sears

[19] - Fite, Rathert, Colder, Lochman & Wells

[20] - Wilkowski & Robinson

[21] - Schwartz, & Hendrickson

[22] - American Psychiatric Association