مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق دینداری وطلاق در 87 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

تاریخچه دینداری

امروز ما در وضعیت بحرانی بی سابقه‌ای به سر می‌بریم. مردم اعصار دیگر به یقین همان‌قدر دچار‌قحطی گسترده، آشفتگی‌اجتماعی و جنگ ویرانگر بوده‌اند که ما هستیم. لیکن تنها در روزگار ماست که بقای آدمی و نیز جانداران دیگر جدا در معرض تهدید قرار گرفته است.

بحران در جهان بیرون با بحران دیگری در جهان درون همراه شده است ویرانگری عظیم و خانمان سوز جنگ جهانی اول چنان میراثی از سرخوردگی و بی اعتمادی به خود برای نشان قرن 20 بر جای نهاد که در تاریخ بی سابقه است. آمریکاییها شاهد موجی‌از افسردگی معنوی و شکاکیت مذهبی بوده‌اند که بسی گسترده و ویرانگر بود. در نیمه قرن بیستم این امر بدیهی شمرده می‌شد که دنیایا نوین در میانه‌ی (عصری از اضطراب) در روزگار آشفتگی معیارها و اندیش‌ها و در ناامنی دردناک به سر می‌برد. (ام، وولف، 1386).

در فاصله‌ی میان این دو پیمایش ملی ملاحظه‌ی دیگری هم نمودار شد. برای نخستین بار در ظرف مدتی بالغ بر 200 سال اغلب کلیساهای اصلی پروتستان در آمریکا اعضاء خود را رفته رفته از دست دادند.

تغییراتی مشابه اگرچه با شدت کمتر و عرصه‌ی اعضاء فرقه‌های کاتولیک، رومی و یهودی‌نیز رخ‌داده این افول تاریخی در برخی شاخص‌های دیگر هم نمود یافت. ساخت کلیسا متوقف شد، نشریات مذهبی از ادامه کار خود باز ماندند و مبلغان کمتری به خارج گسیل شدند. بین سالهای 1965 و 1978 میزان پاسخ دهندگان پرسشنامه اعلام می‌کردند دین در زندگی آنها بسیار مهم است. از 7 درصد در 52 درصد کاهش یافت. از آن هنگام این رقم بین 50 تا 59 درصد در نوسان بوده است. (ام، وولف، 1386).

اما چنین مهم نیست که همه‌ی فرقه‌های مسیحی دستخوش چنین روندی شده باشند. برخی از آنها از جمله سازمان‌هایی نظیر جماعت‌های خداوند، گروه‌های غیر گلریزان[1] و تقدیس مورمونها،[2] شاهبان یهود و ظهوریون[3] در روز هفتم دارند، رونق می‌گیرند. پاسخی که امروزه از سوی دین در حال ظهور است آیا به راستی واکنش است. بحرانی که با آن روبرو هستیم یا خود نشانی از آن یا شاهده هم عامل تشدید آن است اگر عامل تشدید است. آیا محکومین که نقش تماشاگرانی درمانده را به عهده گیریم. یا به نحوی این امکان وجود دارد که وقایع را در سیری درست‌تر به جریان اندازیم. (همان منبع)

روانشناسی دین، در آغاز بسیار کثرت گرایانه بوده است به نظر می‌رسد کمتر نظریه یا روش در روانشناسی وجود دارد که کسی آن را برای مطالعه دین به کار نبرده باشد. به موازات پیشرفت در میدان پهناور روانشناسی، این کثرت گرایی به کرات ستیزه‌جو بوده و به بینش یک دیدگاه دیگر منجر شده است. (ام. وولف، 1386)

ضرورت دینداری و خدا پرستی

اولین دلیلی که می‌توان برای ضرورت دینداری انسان بیان کرد همان نیاز فطری و روحی انسان به دین و خداپرستی است به این دلیل که انسان ذاتا نیازمند عشق و عبارت خداست همانطور که نمونه‌های آن در زندگی انسان‌های اولیه مشاهده شده است، آنان با داشتن این نیاز پرستش ستاره، ماه و..... روی می‌آوردند. دومین دلیل این است که انسان به داشتن قوانین جامع و مترقی نیازمند است، قوانین دینی و الهی بویژه قوانین اسلامی برنامه کامل زندگی انسان را ارائه می‌کنند. (سینی چی، 1384)

ارزش زنگی دینی

بارزترین خصوصیات در زندگی دینی از نظر ویلیام جیمز اعتقاد به امور زیر است:

1. دنیایی که محسوس است و به چشم درمی‌آید در کنار جهانی که نامحسوس است این دنیای نامرئی و محسوس ارزش و معنی خود را از آن عالم غیب و نامحسوس دریافت می‌کند.

2. وحدت با این عالم و برقراری ارتباط، منوط به هماهنگی با آن هدف نهایی است.

نتیجه دعا و نماز و یا به عبارت دیگر اتصال با روح عالم خلقت، ایجاد قدرت و نیرویی است که بطور محسوس دارای آثار مادی و معنوی می‌باشد.

بالاخره او در‌مورد این‌آثار معنوی می‌نویسد: اولا‌زندگی دارای‌طعمی می‌گردد که گویا رحمت محض می‌گردد و به شکل یک زندگی سرشار از نشاط شاعرانه و با سرور و بهجت دلبرانه‌ای درمی‌آید. ثانیا یک اطمینان و آرامش باطنی ایجاد می‌گردد که آثار ظاهری آن نیکویی و احسان بی دریغ است. (نیکویی، 1383)

آثار دین در زندگی

انسان برای اینکه به معنا و مفهومی در زندگی برسد باید پشتوانه‌ای داشته باشد تا به او بفهماند که کار و تلاش او بی فایده نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که با وجود گسترش وسایل مادی هنوز انسانها با یک بحران روحی روبرو هستند.

در این بین تنها چیزی که می‌تواند به مدد انسانها بیاید و آنها را نجات دهد دین است که ما در اینجا آثاری چند از دین را در زندگی انسان بیان می‌داریم:

1. دین عاملی برای حرکت علمی:

برخلاف پندار برخی که دین را تنها برای طبقات بی فرهنگ و پایین جامعه ضروری می‌مانند و‌قشر فرهنگی‌را از اصول و‌عبارتها و عبادتها و اعمال دینی بی نیاز می‌دانند، دین همواره در زندگی متفکران و عالمان نقشی مثبت داشته و بوسیله این جهان بینی دینی، انسان و اسرار جهان را حساب شده و هدفدار می‌دانند و روح تحقیق برایشان مهیا می‌شود.

2. دین عاملی برای تقویت عواطف انسانی:

ارزشهای انسانی که در دین دور تاکید قرار گرفته همواره سپر دان خود را از روح خشونت و جنایت برحذر می‌دارد و کانون زندگی را بر پایه عواطف انسانی گرم و مستحکم می‌سازد، لذا آماری خودکشی در جوامع دینی بسیار کمتر است.

3. دین عامل ثبات در برابر سختی‌ها:

اعتقاد به قدرت بی پایان الهی در پیروان ادیان مهمترین تکیه گاه معنوی و روانی در برابر حوادث‌سخت زندگی است. گسترش پدیده خودکشی در عصر کنونی معلول عدم اتکاء به این پشتوانه مهم است.

4. دین عاملی برای احیا روح وظیفه شناسی:

تعلیمات دینی بخاطر زنده کردن باور به مراقبت دائمی از طرف خداوند و اعتقاد به دادگاهی‌ماوراء همه‌ی دادگاه‌های انسانی می‌تواند نقش‌اساسی در‌ایجاد روح مسئولیت و انجام وظیفه در انسانها ایفا نماید، کاری که از عهده قانون‌ها و برنامه‌های زور مرارانه کمتر برمی‌آید (فاطمیان، 1369).

فواید دینداری در حیطه روان شناختی

1. آرامش روان: شاید بتوان گفت مهمترین مشکل انسان به ویژه در عصر کنونی، اضطراب و افسردگی و به عبارت عام‌تر، عدم وجود آرامش روانی و اطمینان قلبی است. به‌همین دلیلاست که برخی دانشمندان دوران کنونی را عصر اضطراب می‌نامند. از دیدگاه دین یگانه چیزی که می‌تواند این نیاز را برآورده کند یاد خداست. قرآن کریم با تاکید تمام اعلام می‌کند که آرامش روان فقط در سایه توجه خداوند امکان پذیر است. (الا بذکر الله تطمئن القلوب). (آذربایجانی، 1367)

2. خشنودی و رضایت از زندگی: این مقوله با پرسش مستقیم از افراد سنجیده می‌شود. در تحقیقی با 163000 شرکت کننده از چهارده کشور اروپایی معلوم شد 85 درصد کسانی که دست کم یک بار در هفته به کلیسا می‌روند از زندگی خود بسیار راضی هستند. این همبستگی میان افراد مسن بیشتر است. فواید حضور در کلیسا برای افراد مجرد- مسن- بازنشسته و دارای وضع فراجی نامناسب بیشتر از دیگران بوده است. (همان منبع)

3. تغییر خوش بینانه از مرگ: دین تفسیری خوش بینانه از مرگ به دست می‌دهد و نه آن را از بین رفتن و نابودی بلکه انتقال از یک نوع زندگی موقت به نوع دیگری از زندگی که همیشگی و ابدی است تلقی می‌کند. (همان منبع)

4. سلامت جسمانی: اگر بتوانیم نشان دهیم که دینداری بر سلامت جسمانی بیشتر تاثیر گذار است نشان بسیار روشن‌تری بر منافع واقعی دین خواهد بود تا تاثیر دینداری بر رضایت و شادمانی در زندگی. یکی از قدیمی‌ترین مطالعات درباره ارتباط میان سلامت جسمانی و رفتن به کلیسا از سوی کامستوک و پارتریچ با استفاده از میزان مرگ و میر در نمونه‌ای بزرگ انجام شده است. نتایج یک پژوهش دیگر حاکی از آن‌است که رفتن‌به یک با کاهش مرگ و میر ناشی از بیماریهای تنفسی- گوارشی- بیماریهای قلبی- انواع سرطان و در واقع همه‌ی بیماریهای عمده ارتباط دارد (همان منبع)

آلکین، براون و مینوگر (1983) در بررسی رابطه مذهب و توانایی مقابله با سرطان دریافتند که نگرش مذهبی در مبتلایان به سرطان شکل گیری نگرش مثبت نسبت به زندگی را در پی دارد. (جمالی، 1381)

کاکرزوسکی (1989) نیز در بررسی بیماران مختلف نشان داد که مذهب باعث کاهش اضطراب ناشی از بیماری می‌شود.

کولیپ (1969) در بررسی کودکان مبتلا به سرطان خون نشان داد که عبادت می‌تواند عمر این کودکان را افزایش دهد.

البرزی و سامانی (1380): افزایش‌نگرش مذهبی‌میزان افسردگی‌در نوجوانان را کاهش می‌دهد. (جمالی، 1381)

مطالعات روان شناختی سنت‌های روحانی شرق به ویژه (زن بودیسم) و (یوگا) رفته رفته نشان‌داده است که چگونه‌پدیده‌هایی چون‌تنظیم تنفس‌و مراقبه (مدیتیشن) بیداری ناگهانی، ذکر و نظایر آنها نه فقط پیش درآمد و پیش تاز بسیاری از شیوه‌های روان درمانی بودند بلکه امروز هم از چنان شیوه‌های موثر به شمار می‌آیند. (جانبهان، 1367)

ابهری (1367) به نقل از گریفیث و همکاران می‌نویسد: در پژوهشهای مخلتف دستاوردهای درمان جویی دینی در کسانیکه مدتها رفتارهای پرخاشگرانه، اضطراب، افسردگی و دردهای مزمن جسمانی داشته‌اند بسیار چشمگیر گزارش شده است، بدین صورت که احساس بهبودی خلق، آرامش، افزایش اعتماد به نفس، افزایش قدرت تصمیم گیری و از میان رفتن دردهای مزمن بعدی از جمله دستاوردهای درمان بوده است. (عمران نسب، 1377)

5. اعتماد به حاصل کوششهای زندگی.

6. امید به زندگی بهتر در آینده

7. کاهش جرم و انحراف

8. نوع درستی و کمک به دیگران. (آذربایجانی، 1367)

نقش روانی دین

یکی از‌مهمترین نقشهای روانی دین، همانا آرامش است. دکتر ژوشوالوت[4] معتقد است دین در زندگی انسان اطمینان و تکیه گاه روحی می‌بخشد. ایمان دینی به قلب انسان اطمینان می‌دهد و روان انسان را از نگرانی نجات می‌دهد. چنین حالتی برای انسان بسیار ارزشمند است. (بهشتی، 1350)

دکتر لینگ معتقد است تنها دین است که موجب می‌شود آدمی خویشتن را موازی منافع بزرگتری که در پیرامون خود او و غیر اوست کند. لذا بدون ایمان به خدا آدمی از رسیدن به اهمیت قدرت خویش عاجز است. (همان منبع)

استاد شهید مطهری در کتاب انسان و ایمان آثار نیک ایمان دینی را توضیح داده است که در زیر به بخشهایی از آن اشاره می‌شود:

یکی از آثار ایمان دینی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی در خوش بینی است. ایمان دینی از آن جهت که تلقی انسان را نسبت به جهان شکل خاصی می‌دهد. بدین صورت که آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل معرفی می‌کند، طبعا دید انسان را نسبت به نظام کلی و قوانین حاکم بر آن خوش بینانه می‌سازد. در سوره طه آیه 124 می‌فرماید: «هرکس از توجه و‌یاد من رو بگرداند زندگی‌ای تنگ و پر فشار خواهد داشت.» زیرا ایمان‌است که زندگی را در درون مادبر ما وسعت می‌بخشد و مانع فشار و عوامل روحی می‌شود. یکی دیگر از آثار ایمان دینی «امیدواری» به نتایج تلاش خوب است و این مهم «با استناد به آیه شریفه ان الله لا یضج اجرا المحسنین» (توبه، آیه 10) «اجر و پاداش نیکوکاران هرگز هدر نمی‌رود» به خوبی درمی‌یابد.

[1] . Pentecostules

[2] . mormons

[3] . aduentrsts

[4] . Joshowalot

و...