مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری بهداشت فردی،بهداشت غذایی،بهداشت جنسی وبهداشت روانی در 117 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

فصل دوم :

یافته های تحقیق

• بهداشت فردی
• بهداشت غذایی
• بهداشت جنسی
• بهداشت محیط زیست
• بهداشت روان

بخش اول:

بهداشت فردی

1. وضو
2. غسل
3. طهارت لباس

1- وضو

مقدمه

سپاس و ستایش شایسته پروردگار هستی است که ذرات عالم وجود را مظهر جمال و جلال خویش قرار داد ،پروردگار و معبودی که همواره همه موجودات در پرتو عنایات پر مهرش قرار دارند ،کسی که شایسته یاد کردن است و برماست که نعمتهای خالصانه اش را شاکر باشیم و نمازگزاردن وپیشانی سائیدن جز بر پیشگاه او نباشد . چنانچه خداوند متعال نیز از بندگانش خواسته است که همواره او را یاد کنند و به یاد او باشند ،و در قرآن مجید خطاب به انسان آمده است :« أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي [1]»

«بدان که منم خدای یکتا هیچ خدایی جز من نیست پس مرا به یگانگی بپرست و نماز را برای یاد ما بپا دار»

«نماز به عنوان یکی از ارکان دین مبین اسلام عالیترین و کاملترین نوع نیایش و ارتباط با خداوند می باشد بطوریکه قرآن در بیش از 120 آیه از سوره های مختلف این کتاب الهی از نماز ،احکام،آداب و آثار آن به کرات یاد نموده است .

اگر چه افزون بر نماز ،عبادات دیگری همچون خمس،زکات،حج،جهاد و . . . وجود دارند که هر کدام نقش سازنده و تربیتی مهمی بر روی انسان دارند ولی در این میان نقش نماز بسیار سازنده تر است زیرا نماز جلوه ای از حضور بنده در محضر ربوبیت است و ما در هیچ یک از عبادات اسلامی همچون نماز در تمامی مراحل در محضر خدا نیستیم ،تمامی حرکات،صحبتها و ذکرها همه با خداست و لحظه ای غفلت ازاحکام آن با عث ابطال نماز می گردد،در صورتیکه در دیگر عبادات مثل روزه ،اگر چه انسان به نیت قرب به خداوند و خود سازی از خوردن امساک می نماید اما در همین حال در تمامی روز می تواند اعمال روزمره خود را انجام دهد همچنین نماز تکرار بندگی انسان در برابر ذات لایزال الهی است واین تذکر و یاد مکرر خداوند در طول شبانه روز باعث می شود تا بشر کمتر از یاد خدا غافل باشد و به همان نسبت از گناه و عصیان او می کاهد»[2]

جهان ،محراب وسیعی است که همه کائنات ،درآن به تسبیح و عبادت وسجود در برابر خدا مشغولند .« تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَكِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا »[3]

«هفت آسمان وزمین و هر چه در آنها ست همه به ستایش خداوند مشغولند و موجودی نیست در عالم جز آنکه تسبیح و ستایش پروردگار می نماید ولیکن شما تسبیح آنها را فهم نمی کنید . بدرستیکه خداوند بسیار بردبار و آمرزنده است »

به نماز ایستادن ،همراهی با همه آفریده ها و فرشتگان در پرستش وذکر پروردگار است . به نماز ایستادن رنگ و بوی الهی گرفتن وجلوه و آئینه جمال حق شدن است . لحظاتی را به یاد او ،به نیایش او و راز و نیاز با او بگذرانیم و ورح آلوده را در چشمه صاف وزلا ل الهی شستشو دهیم . این است نمازی که مسلمان روزانه پنج بار می خواند .

نماز در اسلام جایگاه ویژه ای داردو نماز گزار لازم است برای انجام این عبادت مقدماتی را فراهم کند :

1. وضو بگیرد
2. غسل کند (در صورتی که جنب و. . . است)
3. لباس وبدن خود را از نجاسات (مثل خون،بول و . . .)پاک گرداند
4. مکانی پاک را برای سجده فراهم کند»[4] .

اسلام عباداتی دارد که دارای دو جنبه است :یکی بعد عبادی آن که موجب تقرب انسان به خدا و کمال معنوی او می شود ودوم بعد بهداشتی ودرمانی آن که آثار مفیدی در محیط اجتماعی و یا شخصی انسان دارد و سلامت انسان را تامین می کند . نماز ،وضو،غسل،روزه و . . . از این قبیل عبادات هستند .

ودر اینجا به بررسی جنبه های بهداشتی وضو وغسل که جزء این عبادات و از مقدمات نماز هستند پرداخته می شود .

وضو

«وضو در لغت به معنای بسیار پاکیزه شده و شرعاً یعنی شستشوی مخصوص که شرط صحت نماز و طواف و موجب جواز مس کتابت قرآن و اسماء مقدسه است » [5]

قرآن کریم در مورد دستور وضو می فرماید :

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ .....مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»[6]

«ای کسانی که ایمان آورده اید،چون به (عزم)نماز برخیزید ،صورت و دستهایتان را تا

آرنج بشویید و سر و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین (هر دو پا ) مسح کنید . . . .

خدا نمی خواهد بر شما تنگ بگیرد ،لیکن می خواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام گرداند،باشد که سپاس ( او) بدارید.»

«وضو دارای دو فایده روشن است :فایده بهداشتی وفایده اخلاقی ومعنوی ،از نظر بهداشتی شستن صورت و دستها آن هم پنج بار و یا لااقل سه بار در شبانه روز، اثر قابل ملاحظه ای در نظافت بدن دارد ،مسح کردن بر سر و پشت پاها که شرط آن رسیدن آب به موها یا پوست تن است ،سبب می شود که این اعضا را نیز پاکیزه بداریم وتماس آب با پوست بدن اثر خاصی در تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دارد و از نظر اخلاقی ومعنوی چون با قصد قربت وبرای خدا انجام می شود اثر تربیتی دارد . مخصوصاً چون مفهوم کنایی آن این است که از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام برمی دارم موید این فلسفه اخلاقی و معنوی است . »[7]

در روایتی از امام رضا (ع)نقل شده که در مورد حکمت وضو فرمودند :

«لِاَنَّهُ یَکُونُ العَبدُ طَاهِراً اِذَا قَامَ بَینَ یَدَیِ الجَبَّارِ عِندَ مُنَاجَاتِهِ اِیَّاهُ ،مُطیعاً لَهُ فِیمَا اَمَرَهُ ،َنقِیّاً مِنَ الأدنَاسِ وَالنَّجَاسَهِ ،مَعَ مَا فِیهِ مِن ذَهَابِ الکَسَلِ وَ طَرَدِ النُّعَاسِ ،وَتَزکِیَهِ الفُوادِ لِلقِیامِ بَینَ یَدَیِ الجَبَّارِ»[8]

«برای اینکه بنده وقتی برای مناجات با خداوند جبار در برابر او می ایستد ،پاک باشد ،فرمان او را اطاعت کرده باشد و از آلودگی ها و نجاست پاکیزه باشد ،به علاوه اینکه وضو باعث از بین رفتن حالت کسالت و زدودن خواب آلودگی و پاک ساختن دل برای ایستادن در حضور خدای جبار می شود »

امام باقر (ع)وضو را معیاری برای شناخت اطاعت و معصیت خدا معرفی کرده و می‌فرمایند :

«اِنَّمَا الوِضُوءُ حَدَّ مِن حُدُودِ اللهِ ،لِیَعلَمَ اللهُ مَن یُطیعُهُ وَ مَن یَعصیهِ»[9]

«وضو در حقیقت حدی از حدود خداست تا اینکه خداوند بداند چه کسی از او فرمان می‌برد و چه کسی نافرمانیش می کند »

برخی از صاحب نظران در مورد وضو حکمت هایی بیان کرده اند که برخی از آن ها عبارتند از :

1. دست و صورت که غالباً در معرض میکروبهای مختلف می باشد واجب شد که در هر روز چند مرتبه با عنوان وضو شسته شود به طوری که آب به پوست برسد و چربی و کثیفی ها را رفع نماید زیرا غیر از اعضای وضو زیر لباس است و کمتر آلوده به میکروب و کثافات محیط می شود .
2. پیش از این گمان می کردند ورود میکروب به داخل بدن منحصر به سوراخ های بدن (مثل دهان)است ولی اخیراً ثابت شده است که ممکن است میکروب از سطح پوست نیز وارد بدن شود و چون دست و صورت بیشتر در معرض آلودگی ها واقع می شود دستور به شستن داده شد و در پا وسر به مسح اکتفا شده تا موجب سختی نشود .
3. در مسح سر و پا اگر مانعی باشد صحت مسح سر و پا از بین بردن مانع است در نتیجه نظافت محل سر و پا هم تحقق می یابد و این خود یک نکته بهداشتی است .
4. ماساژ دادن به روشهای مختلف خاصیت و فوائد فراوانی برای بدن دارد که وضو نیز همان خاصیت ماساژ را دارا می باشد زیرا وقتی به سطح اعضا ی وضو آب سرد رسید و محل آن سرد شد برای حفظ درجه حرارت طبیعی بدن و جبران حرارت از دست رفته ی اعضای وضو ، دستگاه گردش خون به فعالیت سریع مشغول می شود تا درجه حرارت بدن متعادل شود و در نتیجه نشاط و سلامتی وتعدیل در دستگاه دوران خون که مهمترین عضو بدن است به وجود آید و بهداشت بدن را تامین می نماید.» 1

یکی از پزشکان در مورد وضو می نویسد:«اگر دست آوردهای علمی جدید را درباره بهداشت پوست مورد مطالعه قرار دهیم به عمق اهمیت تشریع وضو و طهارت در قرآن پی خواهیم برد .

بهداشت پوست در درجه اول به تظافت و شستشوی بدن ،به ویژه قسمتهای باز آن متمرکز است نظافت مستمر پوست برای باز ماندن سوراخ های غدد عرقی وچربی امری حیاتی است به طوری که لازم می شود هر فرد روزانه حداقل دو بار دست وصورت و گردن خود را بشوید»2

ودر مورد برخی از فوایدهای بهداشتی وضو نوشته اند :«پیشگیری از ابتلاء به بسیاری از بیماری های گوارشی به دلیل آلودگی های دستها عارض می شود . مهمترین این بیماریها ،بیماری های عفونی (مثل وبا،تیفوئید،التهاب معدوی ،مسمومیتهای غذایی)معروفند.

تاثیر مثبت بر فعالیت دستگاه گردش خون ونشاط یافتن شخص به دلیل تحریک اعصاب و ماساژ اعضای بدن ،زدودن آلودگی های بدن و فراهم شدن شرایط مساعد برای فعالیت پوست .»1

یکی از صاحب نظران دیگر می نویسد :«دست و صورت که غالباً در معرض مزاولت و مباشرت با کثافات و میکروبهای مختلف می باشند در هر روزی چند مرتبه واجب شد به واسطه وضو شسته شود ،به طوری که آب به بشره برسد ،رفع چربی و کثافات و موانع وصول آب را بنماید ،تا از ضرر میکروبهای آن مصون ماند و نظافت اجباری حاصل شود واستنشاق جلدی از مسامات بشره میسر گردد. غیر از اعضای وضو ،باقی اعضای بدن زیر لباس است و کمتر آلوده به میکروب و کثافات محیط می شود و لهذا این تکلیف مکرر و مداوم در همه روز و شب ،ویژه تنظیف اعضاء وضو گردید تا مسامات باز شود و میکروبها مرتفع گردد و استنشاق جلدی در همه این اعضا حاصل شود .

سابقا گمان می کردند ورود میکروب در داخل بدن منحصر به ثقب (سوراخ)مخرج ومدخل (مثل دهان)بدن است . اخیراً به ثبوت رسیده که ممکن است میکروب از همان مسامات جلدی وارد بدن می شود .

چون دست وصورت بیشتر در معرض کثافات واقع (می شود )وپا و سر کمتر است لهذا در سر و پا به مسح تنها اکتفا شد تا موجب حرج نشود .

در دنباله می نویسد :

وضوی اسلامی عیناً همان خاصیت ماساز[10] «ماساژسوئدی»را به نحو اتم حاوی می باشد زیرا وقتی روی سطح اعضا وضو آب سرد رسید ومحل آن سرد شد قهرا جریان خون به آن سمت شدت یافته و برای حفظ درجه 37 از حرارت طبیعی بدن و جبران حرارت از دست رفته اعضاء وضو تا به حال طبیعی برسد ،دستگاه گردش خون به فعالیت سریع مشغول و در نتیجه نشاط و سلامتی و تعدیل در دستگاه دوران خون که مهمترین جهازات بدن است به وجود آید و بهداشت بدن را تامین می نماید . » [11]

-[1] طه /14

[2] - اسلام بهداشت روان ،دفتر نشر معارف ،بی جا ،تابستان 1382،چ اول ،نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی ایران ،مجتبی احسان منش ،ص 52

[3] - اسراء / 44

[4] - توضیح المسائل مراجع ،چاپخانه انتشارات اسلامی ،قم ،زمستان 1377،چ دوم ،سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی ،ج1،ص 422

[5] - معارف و معاریف ،بی نا ،تهران ،1379،چ سوم ،سید مصطفی حسینی دشتی ،ج10،ص370

[6] - مائده/6

[7] - تفسیر نمونه ،دارالکتب الاسلامیه ، تهران ، 1376، چ بیست و نهم ،ناصر مکارم شیرازی ، ج 4 ،ص291

[8] - میزان الحکمه ، انتشارات دار الحدیث،قم، 1377،چ اول ، محمد محمدی ری شهری ، مترجم :حمید رضا شیخی ،ج14، ص6848

[9] - همان

1 - فلسفه احکام – چاپخانه اسلام – اصفهان- 1344ش – چ اول- احمد اهتمام –صص 188و 190

2 –طب در قران – انتشارات پیام- بی جا- 1370- چ سوم- دکتر عبدالحمید دیاب و دکتر احمد قر قور – مترجم:علی چراغی –ص130

1 طب در قران –دکتر عبد الحمید دیاب و دکتر احمد قرقور – مترجم :علی چراغی – صص 128-129

[10] - در متن و حاشیه توضیح می دهند که ماساژ مالش بدن است .و ماساژ سوئدی ان است که تمام اعصاب را به کار اندازد

[11] - فلسفه احکام- احمد اهتمام – صص232-235

فهرست مطالب :

فصل دوم: يافته‌هاي تحقيق.............................................................................. 11

بخش اول: بهداشت فردي....................................................................................... 12

1- وضو.................................................................................................................. 13

مقدمه....................................................................................................................... 13

2- غسل................................................................................................................... 21

الف – غسل جنابت................................................................................................... 22

ب – غسل حيض...................................................................................................... 28

ج- پاداش غسل در روايات...................................................................................... 29

3-طهارت لباس........................................................................................................ 30

اصول پوشش در اسلام.......................................................................................... 31

الف – جنس لباس.................................................................................................... 31

ب- رنگ لباس.......................................................................................................... 34

ج – نظافت لباس....................................................................................................... 36

بخش دوم: بهداشت غذايي..................................................................................... 38

1- دعوت به غذاهاي طيب....................................................................................... 40

2- ممنوعيت غذاهاي غيربهداشتي........................................................................... 43

الف – مردار............................................................................................................. 44

ب – خون ................................................................................................................ 47

ج – گوشت خوك..................................................................................................... 49

تغذيه و اخلاق.......................................................................................................... 52

د – ممنوعيت نوشيدن خمر..................................................................................... 54

معني لغوي و اصطلاحي.......................................................................................... 54

مراحل برخورد قرآن با شرابخواري....................................................................... 56

مرحله اول: رزق نيكو ولي استفاده نادرست از آن................................................. 56

مرحله دوم: اشاره به گناه شرابخوار...................................................................... 57

مرحله سوم: نهي از نماز در حالت مستي................................................................ 58

مرحله چهارم: حرمت شراب.................................................................................... 60

آثار و نوشيدن شراب.............................................................................................. 63

الف – آثار زيانبار روحي و معنوي......................................................................... 64

ب- آثار زيانبار جسمي و مادي............................................................................... 68

1- دستگاه گوارش.................................................................................................. 69

2- دستگاه تنفس...................................................................................................... 69

3- خون................................................................................................................... 70

4- قلب و رگها......................................................................................................... 70

5- عقل و روان........................................................................................................ 70

6- نسل.................................................................................................................... 71

بخش سوم: بهداشت جنسي................................................................................... 74

1- ممنوعيت آميزش با زنان در حالت عادت ماهيانه.............................................. 75

ممنوعيت آميزش با زنان در حالت عادت ماهيانه از نظر پزشكي و علمي............... 77

احكام حائض............................................................................................................ 80

2- زنا...................................................................................................................... 80

تعريف اصطلاحي..................................................................................................... 81

مراحل نكوهش زنا در قرآن.................................................................................... 81

مرحله اول: صفات زنا............................................................................................. 82

مرحله دوم: وعده‌ي عذاب اخروي........................................................................... 83

مرحله سوم: زنا نكردن جزئي از يك پيمان عمومي................................................ 83

مرحله چهارم: مجازات زناكار................................................................................. 84

برخي از مفاسد زنا.................................................................................................. 86

انتشار بيماري‌هاي آميزشي در جامعه.................................................................... 87

الف – ايدز................................................................................................................ 89

ب – سفليس............................................................................................................. 90

پ- آتشك يا شانكرنرم ........................................................................................... 90

ت- گرانوم آميزشي................................................................................................. 91

ث- التهاب مهبل....................................................................................................... 91

ج – سوزاك ............................................................................................................ 91

روش حكيمانه اسلام در جلوگيري از بيماري‌هاي آميزشي.................................... 93

3- لواط.................................................................................................................... 96

موارد بيان لواط در قرآن........................................................................................ 97

اول: احكام لواط...................................................................................................... 104

اسرار معنوي و علمي تحريم هم جنس‌گرايي.......................................................... 105

4- استمناء (خود ارضايي = جلق زدن).................................................................. 106

بخش چهارم: بهداشت محيط زيست..................................................................... 110

بخش پنجم: بهداشت رواني.................................................................................. 111

تعريف بهداشت رواني............................................................................................. 115

فرق شفاء و رحمت................................................................................................. 117

قرآن چگونه شفابخش است؟ 117