مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری تحقیق و پیشینه پژوهش ازدواجهای فامیلی (فصل 2) در 36 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

فهرست مطالب :

-1)پيشينه تحقيق.....................................................................................................................................................................10

2-1-1)مطالعات انجام شده در كشور هاي مختلف..................................................................................................................10

2-1-2)مطالعات در ايران..........................................................................................................................................................12

2-1-3)مطالعات در اصفهان......................................................................................................................................................14

2-2)مباني نظري تحقيق............................................................................................................................................................18

2-2-1)نظريات صاحبنظران جامعه شناسي...............................................................................................................................19

2-2-2)نظريه مدرنيزاسيون.......................................................................................................................................................20

2-2-3)نظريه ويليام گود..........................................................................................................................................................21

2-3-1)ازدواج فاميلي در تاريخ باستان و قبل از انبياي الهي....................................................................................................23

2-3-2)ازدواج فاميلي در اديان مختلف....................................................................................................................................24

پنج

2-3-3)ازدواج فاميلي در دين مسيح........................................................................................................................................24

2-3-4)ازدواج فاميلي در دين اسلام.......................................................................................................................................25

2-4)عوامل موثر بر افزايش يا كاهش ازدواج فاميلي در ايران.................................................................................................26

2-5)بيماري ژنتيكي چيست؟.................................................................................................................................................31

2-6)انواع بيماري هاي ژنتيكي...............................................................................................................................................32

2-6-1)بيماري هاي ارثي چند ژني........................................................................................................................................33

2-6-2)بيماري هاي ارثي اتوزومال غالب..............................................................................................................................34

2-6-3)بيماري هاي ارثي اتوزومال مغلوب..........................................................................................................................34

2-6-4)بيماري هاي ارثي وابسته به جنس............................................................................................................................35

2-7)ازدواج خويشاوندي و بيماري هاي ژنتيكي..................................................................................................................36

2-8)چارچوب نظري تحقيق.................................................................................................................................................39

2-9)فرضيات تحقيق.............................................................................................................................................................42

بخشی از متن :

2-1)پيشينه تحقيق

مقدمه

اصولا علم در خلاء رشد نمي کند و تحقيقات علمي پيشين زمينه ساز وبستر توسعه تحقيقات بعدي مي باشند. در رابطه با موضوع اين تحقيق يعني ارتباط ازدواج خويشاوندي با بيماريهاي ژنتيکي قابل ذکر است تحقيقاتي که در زمينه ازدواج خويشاوندي صورت گرفته‌، بيشتربه سطح والگوي ازدواج خويشاوندي پرداخته است.از لحاظ پزشکي نيزدر زمينه بيماريهاي ژنتيکي تحقيقات مختلفي در سالهاي گذشته انجام شده است ولي به لحاظ جمعيت شناسي در تلفيق اين دو مورد به صورت جامع توجه نشده است وتحقيقات مختلف هر کدام يک ناهنجاري ژنتيکي را مورد توجه قرار داده اند. در اين بخش به بررسي مطالعات گذشته در سه قسمت مي پردازيم.

1. مطالعات در کشورهاي مختلف2- مطالعات در ايران 3 – مطالعات در اصفهان

2-1-1)مطالعات انجام شده در کشورهاي مختلف

بررسيهاي نيل^[1] در سال1966 در جزايري که جمعيتهاي بسته و ايزوله داشته و با مردمان نقاط ديگر ارتباط ژنتيکي نداشته اند، نشان مي دهد که کليه ازدواجها در اين جزاير فاميلي محسوب مي شود و حتي ازدواجهاي به ظاهر غير فاميلي هم اجداد مشترک دارند و فاميل دور هستند. بيماريهاي مادرزادي در ميان کودکان ساکنان اين جزاير بيشتر از جمعيتهايي است که با ساير جزاير ارتباط ژنتيکي دارند.بررسي‌هاي دلبرگ^[2](1960)نشان مي دهد ضريب هوشي وقد در افرادي که والدين آنها ازدواج فاميلي دارند، کمتر از افرادي است که والدين آنها ازدواج غير فاميلي دارند. مطالعات نيل و والاس^[3](1968)نشان داده که مرگ زودرس در ميان کودکان ازدواجهاي خويشاوندي بيشتر از ازدواجهاي غير خويشاوندي است(سروري،1374: 135).

کلات^[4] در مورد اثرات ازدواج فاميلي بر عقيمي وسقط جنين و مرگ ومير تحقيقاتي در بيروت بر روي 1752 زوج انجام داده که 25 درصد ازدواجها فاميلي بوده که57 درصداز آنهاازدواج بين خويشان درجه سه بوده است و بيشتر ازدواجهاي فاميلي متعلق به مسلمانان بوده است . ميزان مرگ و مير در ميان اطفال زنده به دنيا آمده در گروههاي مختلف نسبت هاي خويشاوندي متفاوت است و اين اختلاف بين نوزادان والدين پسر عمو، دختر عمو با غير خويشاوندي معنادار بوده است(كلات،1988).

بررسيهاي اسکال^[5](1965-1925)در دنيا نشان مي دهد که درفرزندان ازدواجهاي فاميلي معلوليت ذهني وجسمي بيشتر از فرزندان ازدواجهاي غير فاميلي است.

ميلونسک^[6]درکتاب پيشگيري از بيماريهاي ژنتيکي و عقب ماندگي ذهني(1975) بيان مي کند"هموزيگوت شدن براي حداقل 69 ژن موجب بيماريهاي مغزي خواهد شد و حدود 3/1 انسان هاي سالم براي بيماريهاي ارثي اتوزومال مغلوب ناقل هستند، يعني حداقل 114 ژن بيماري زاي نهفته دارند. عقب ماندگي ذهني حاصل از ازدواجهاي همخوني نزديک چهار برابر بيشتر از ازدواجهاي غير همخوني است"(نقل از سروري،1374: 155).

تحقيقات ياجان و دنگو^[7]بر روي 6005 زن و شوهر نشان دادفرزندان 17 درصد ازدواجهاي همخوني مبتلا به بيماريهاي ارثي بودند در حالي که درصد کودکان بيمار در ازدواجهاي غير همخوني 2/1 درصد مي باشد(نقل از سروري،1374: 161).

تحقيقات شامي^[8] و همکاران در مورد ارتباط ازدواجهاي خويشاوندي با وضعيت سلامتي نوزادان در لاهور پاکستان برروي 622 کودک نشان مي دهد که حدود 45درصد از آنها والدينشان خويشاوند بوده اند و در اين نوزادان شاخص هاي سلامتي در آنها کمتر از نوزادان ازدواجهاي غير خويشاوند است و به همين دليل ميزان مرگ و مير کودکان در ازدواجهاي فاميلي بيشتر است(سروري،1380: 170).

اليور^[9] در بحث ازدواجهاي فاميلي بهترين مثال را در جمعيتي واقع در جنوب هند با مذهب کاست مي داند که قانون ازدواج، افراد را مجبور مي کند فقط با افراد درون گروه و همکيشان خود ازدواج نمايند. در حدود 80 درصد ازدواجها فاميلي است و به همين دليل بيماريهاي ژنتيکي در ميان آنها نسبت به ساير گروههايي که ازدواج همخوني کمتر است، خيلي زيادتر مي باشد. همچنين سقط جنين و مرگ و مير نوزادان بيشتر از ساير نقاط مي باشد. همچنين در ميان ازدواجهاي خويشاوندي، فراواني گروه خوني o بيشتر از غير فاميل است(سروري،1374: 147).

تحقيقات لاسکر^[10](1973) در مورد کودکاني که در هيروشيماتحت تاثير زيان بار بمب اتمي قرار گرفته و آسيب ديده اند نشان مي دهد ازدواج فاميلي زمينه آسيب پذيري را در کودکان در برابر ساير عوامل موثر بر بيماريهاي ارثي مانندجهش کروزومي فراهم مي کند.(نقل از سروري، 1380: 139)

مطالعات کاوالي^[11] در مورد فراواني چند بيماري ارثي در ميان فرزندان بيانگر آن است که در مناطق روستايي که ازدواج فاميلي شايع است با ميزان بيشتري از اين نوع بيماريها مواجه مي شويم تا مناطق شهري که شيوع اين نوع ازدواجها کمتر است(سروري، 1374: 145).

2-1-2)مطالعات در ايران

با توجه به اين مسئله که ايران از جمله کشورهايي است که ميزان ازدواج فاميلي در آن بالاست در ادامه به تحقيقات انجام شده در اين زمينه اشاره مي گردد.

در مطالعه اي با عنوان بررسي ارتباط بين ازدواج فاميلي با مرگ جنين که توسط کياني آسيابر در سال 1370بر روي5885 زن حامله با حاملگي 20 هفته وبالاتر در مرحله زايمان در کليه زايشگاههاي شهر تهران انجام شده بود نتايج زير به دست آمده است:

از مجموع زايمان هاي مورد مطالعه (5885 مورد زايمان) ميزان ازدواج فاميلي 7/32 درصد و شيوع مرگ جنين 7/1 درصد بود. بررسي ارتباط بين مرگ جنين و ازدواج فاميلي نشان داد مرگ جنين در گروه مادراني که ازدواج فاميلي داشته اند، بيشتر از گروه مقابل مي باشد. (2/45 درصد درمقابل 5/32 درصد) همچنين نسبت خطر مرگ جنين در مادراني که ازدواج فاميلي داشتند، 7/1 برابرکساني بود که ازدواج غير فاميلي داشتند.

همچنين در اين بررسي ارتباط بين ازدواج فاميلي و داشتن سابقه سقط جنين مورد بررسي قرار گرفت. که نتايج مبين آن بود که سابقه سقط جنين در مادراني که ازدواج فاميلي دارند، بيشتر بوده و سابقه سقط بيشتر از يک بار نيز به ميزان بيشتري در آنها ديده مي شود.(6/3درصد در مقابل 3 درصد)البته قابل ذکر است که آزمون کاي دو در اين مورد ارتباط معني داري را نشان نداده است(کياني ،1378: 50-48).

طبق بررسي هاي کريمي نژاد در کتاب اصول ژنتيک انساني و بيماريهاي ارثي (1371)ميزان سقط جنين و بيماريهاي ژنتيکي در بين فرزندان ازدواجهاي فاميلي چند برابر ازدواجهاي غير فاميلي است(نقل از سروري،1374: 178).

در پژوهشي که در سال 75 بر روي خانواده هاي شهر همدان که به صورت اتفاقي انتخاب شده بودند انجام شددرحدود7/23 درصد از آنها ازدواج فاميلي داشته اند. فراوانترين نوع نسبت خويشاوندي از نوع خويشاوندي درجه سه بوده است که 4/58 درصد ازدوجهاي فاميلي را به خود اختصاص داده است.

نتايج اين مطالعه نشان مي دهد که بين نگرش موافق ازدواج فاميلي يا مخالف با ازدواج فاميلي با نوع ازدواج والدين، ميزان تحصيلات زوجين و شغل ايشان رابطه معناداري وجود دارد. همچنين فراواني ناهنجاريهاي مادرزادي در فرزندان ازدواج هاي فاميلي به طور معناداري بيشتر از گروه کنترل مي باشد(پورجعفري،1378نقل از بديحي).

در مطالعه اي که توسط رنج بخش (70-69)بر روي 5858 دانش آموز استثنايي و 1504 دانش آموز عادي در مدارس تهران انجام شد نتيجه نشان داد که خويشاوندي مشترک پدري ومادري بيشترين ميزان تاثير را در بيماري هاي کودکان مورد بررسي داشته است(رنج بخش،1372 نقل از بديحي).

درمقاله مختاري وهمکارش(2003) با عنوان ازدواج خويشاوندي وبيماريهاي ژنتيکي در جمعيتهاي ايراني نتايج زير بدست آمده است:

در اين تحقيق داده ها از سه مرکز ژنتيک در سه منطقه مختلف تهران جمع آوري شده است.در اين مطالعه فراواني وقوع بيماريهاي ژنتيکي با ازدواجهاي خويشاوندي مورد بررسي قرار گرفته است.از حدود 800 نمونه مورد بررسي،44 درصداز آنها از والدين خويشاوند متولد شده اند.در حدود38 درصد از آنها از وصلت هاي همتا^[12] و در حدود 29 درصد از آنها از وصلت هاي متقاطع^[13] بوده اند.همچنين شيوع بعضي از بيماريهاي ژنتيکي در اين تحقيق بدست آمده است به عنوان نمونه عقب ماندگي جسمي^[14](3/14 درصد)وآمنوره اوليه^[15](2/11درصد) وعقب ماندگي ذهني^[16](6/6درصد)بيشترين شيوع را در ازدواجهاي خويشاوندي داشته اند(مختاري،2003: 47).

در مطالعه اي که عباسعلي زاده در شهر تبريز انجام داده است،پرونده هاي مربوط به ازدواجهاي فاميلي درجه سه وچهار يکي از آزمايشگاهاي ازدواج شهر تبريز بررسي شده است .در اين مطالعه از 660 خانواده اي که ازدواج فاميلي داشته اند، 433 خانواده(6/65 درصد) ازدواج فاميلي درجه سه و 227خانواده (3/34 درصد)ازدواج فاميلي درجه چهار بوده اند.در اين مطالعه بيان شده است که کليه عوارض حاملگي از جمله (نازايي، سقط، مرگ دوران نوزادي، زايمان پره ترم،تولد نوزاد آنومال ونوزاد با محدوديت رشد) در ازدواجهاي فاميلي نسبت به جمعيت هاي عمومي از شيوعي بالاتر برخوردارند وبا افزايش قرابت ژنتيکي اين شيوع بيشتر مي شود .البته اين نکته قابل ذکر است که تفاوت بين اين دو گروه معني دار نبوده است(عباسعلی زاده،1387).

2-1-3)مطالعات در اصفهان

استان اصفهان عليرغم مقام بالايي که در زمينه صنعتي شدن و توسعه در سطح کشور به خود اختصاص داده است.داراي نرخ ازدواج فاميلي بالايي است وحتي در بعضي از شهرهاي اين استان نرخ ازدواج فاميلي به 70 درصد نيز مي رسد(سروري، 1374: 174).

سروري در زمينه تاثير ازدواجهاي فاميلي در شيوع بيماريهاي کودکان در اصفهان تحقيقات زيادي انجام داده است که در ادامه به برخي از آنها اشاره مي شود:

در بررسي412 بيمار مبتلا به بيماريهاي پوستي مادرزادي که به مرکز ژنتيک دانشکده پزشکي اصفهان مراجعه کرده بودند در حدود 64 درصد بيماران والدينشان ازدواج فاميلي داشته اند.همچنين در بررسي379 بيمار کليوي که به مرکز ژنتيک انساني دانشکده پزشکي اصفهان مراجعه کرده بودند در حدود 72 درصد بيماران والدينشان ازدواج فاميلي داشته اند(سروري،1374: 203).

در مطالعه علل بيماري هاي ژنتيکي در اصفهان که در سالهاي 67-64 انجام شده است3025 خانواده جامعه نمونه که در آن خانواده ها فرزندان معلول وجود داشت درحدود 72 درصد معلوليت ها در خانواده هاي ازدواج فاميلي بوده است و8/27درصد در خانواده هايي بوده که ازدواج هاي غيرفاميلي داشته اند(سروري،187:1374).

در بررسي دانش آموزان نابيناي اصفهان با همکاري طاهري به اين نتيجه رسيدند که از بررسي 326 دانش آموز نابينا بيش از 50 درصد نابينايان مادرزادي هستند وحدود 47 درصد کل دانش آموزان نابيناي مادرزادي به علت ازدواج فاميلي والدينشان بوده است (سروري،1374: 191).

در بررسي وضعيت ازدواج والدين بيماران مبتلا به تالاسمي 223 نفربيمار مبتلا به تالاسمي که در مدت 7 سال جهت مشاوره ژنتيک به آزمايشگاه سيتوژنتيک مراجعه نموده بودند، از نظر نوع ازدواج والدين مورد بررسي قرار گرفتند در حدود 78 درصد والدين کودکان بيمار ازدواج فاميلي داشته اند و در حدود 22 درصد از والدين کودکان بيمار ازدواج غير فاميلي داشته اند(سروري،1374: 225).

دربررسي وضعيت ازدواج خانمهايي که سقط مکرر داشته اند با همکاري جوانمردي به اين نتيجه رسيدند که 7/69 درصد خانمهايي که سقط مکرر داشته اند ازدواجشان فاميلي و حدود 30 درصد از آنها ازدواج غير فاميلي داشته اند(سروري،1374: 256).

در مطالعه اي که توسط هاشمي پور و همکاران با عنوان غربالگري هيپوتيروئيدي^[17] نوزادان در اصفهان و بررسي ميزان ازدواج هاي فاميلي در والدين نوزادان هيپوتيروئيد در اصفهان بر روي 700 نوزاد انجام شده بود نتايج زير بدست آمد:

از ميان نوزادان مورد مطالعه 117 نفر(7/16درصد)با تشخيص هيپوتيروئيدي نوزادي، تحت درمان قرار گرفتند.بدين ترتيب شيوع هيپوتيروئيدي نوزادي در جمعيت مورد مطالعه برابربا9/2 در هزار تولد زنده ويا برابر با يک در 342 تولد زنده مي باشد.51 نفر(7/43 درصد) از نوزادان هيپوتيروئيد دختر و66 نفر(4/56 درصد)پسر بودند. در نوزادان هيپوتيروئيد 44 نفر(38 درصد)داراي والدين با ازدواج فاميلي (دور ونزديک) واز اين تعداد 35 نفر(5/79 درصد)داراي والدين با ازدواج فاميلي نزديک بودند.با استفاده از آزمون مجذور کاي، مشخص گرديد که بين ازدواج فاميلي (دور ونزديک با هم) وبروز هيپوتيروئيدي نوزادي رابطه معني داري وجود ندارد، ولي بر اساس همين آزمون بين بروزهيپوتيروئيدي نوزادي و ازدواج فاميلي نزديک رابطه معني دار وجود دارد.به بيان ديگرنسبت شانس هيپوتيروئيدي نوزادان در ازدواجهاي فاميلي نزديک، نسبت به والدين بدون ازدواج هاي فاميلي نزديک 93/1 برابر بود(هاشمي پور، 1384: 107-104 ).

(هيپوتيروئيدي مادرزادي از شايع ترين علل عقب ماندگي ذهني، با شيوع تقريبي يک در 3000 تا 4000 نوزاد مي باشد بيماري قابل پيشگيري است و در صورت تشخيص و درمان به موقع،مي توان از عوارض آن جلوگيري کرد.)در حال حاضر در کشورمان طرح غربالگري هيپوتيروئيدي نوزادي انجام مي شود و از نوزادان سه تا هفت روز بعد از تولد نمونه خون گرفته مي شود.

در مطالعه اي با عنوان ارتباط بين ناهنجاريهاي مادرزادي آشکار با ازدواج فاميلي درجه سه در شهر اصفهان(1375) توسط علامه وهمکاران انجام شده است.

اين مطالعه در سال 75-1374 در شهر اصفهان بر روي 1052 خانوار با ازدواج فاميلي و1072 خانوار با ازدواج غير فاميلي انجام شده است که به صورت خوشه اي نمونه گيري شده است.نتايج بررسي به شرح زير مي باشد:

ميانگين سن پدر ومادر، سطح ازدواج، سطح تحصيلات آنها و تعداد حاملگيها در هر دو گروه يکسان بود.فراواني نسبي ناهنجاريهاي مادرزادي آشکار در ازدواجهاي فاميلي درجه سه 4/2 درصد و در زوجهاي با ازدواجهاي غير فاميلي 4/0 درصد بوده است.يعني فراواني نسبي ناهنجاريهاي مادرزادي آشکار در ازدواج فاميلي درجه سه،شش برابر ناهنجاريهاي مادرزادي آشکار در ازدواج غير فاميلي بود.بين ميانگين تعداد سقط خود بخودي در اين دو گروه اختلاف معناداري وجود نداشت.همچنين 8/3 درصد زنان با ازدواج فاميلي و2/2 درصد زنان با ازدواج غير فاميلي به دليل سقط يا نازايي هرگز زايمان نداشتند.همچنين در گروه ازدواج فاميلي 6/13 درصد ودر گروه ازدواج غير فاميلي 5/10 درصدزوجها مرگ اولين فرزند خود را ذکر مي کردند(علامه ،1375: 47-45).

در مطالعه زینلیان با عنوان بروز بیماری بتا تالاسمی ماژور و علل آن پس از شروع برنامه کنترل و پیشگیری تالاسمی ماژوردر شهرستان های تابعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نتیجه زیر به دست آمد:از مجموع 96 بیمار تالاسمی ماژور تولد یافته در استان اصفهان در فاصله سال های 1376 تا 1385 قابل ذکر است که از نظر رابطه خویشاوندی والدین، 7/66 درصد از بیماران محصول ازدواج فامیلی و3/32درصد از آنها محصول ازدواج غیر فامیلی والدینشان بوده اند(زینلیان و سموات، 1388 :242).

بديحي در تحقيق خود با عنوان نقش ازدواج فاميلي در اختلال در سلامتي کودکان شهرستان خميني شهر که در سال 1382 بر روي 205 خانواده داراي فرزند ناتوان و200 خانواده فاقد فرزند ناتوان انجام داده است نتايج زير به دست آمده است:در حدود 4/64 درصد از خانواده هاي داراي فرزند ناتوان، ازدواج فاميلي داشته اند و 6/35 درصد ازدواج غير فاميلي داشته اند. همچنين در بررسي شاخص مرگ ومير که حداقل يکي از پديده هاي مرگ ومير کودکان،سقط جنين و مرده زايي را در خانواده هاي مزدوج فاميلي در مقايسه با خانواده هاي مزدوج غير فاميلي مورد بررسي قرار داد تفاوت مرگ ومير مشاهده شده است .قابل ذکر است که عامل سن مادر نيز در يک رابطه دو متغيره تاثير گذار در ايجاد اختلال در سلامتي کودکان کاملا معنا دار بوده است. بنابراين مي توان ذکر کرد که خانواده هايي که فرزندان ناتوان دارند مادرانشان مسن تر از مادران کودکان سالم هستند. به عبارت ديگر افزايش سن مادر را مي توان به عنوان عاملي در افزايش احتمال اختلال در سلامتي مورد توجه و بررسي قرار داد(بديحي ، 1382).

درمطالعات انجام شده در استان اصفهان (سروري1374، هاشمي پور 1384، علامه 1375 و.......)به ارتباط بين ازدواج فاميلي و بروز ناهنجاري ها پرداخته شده است به طوري که بعضي از فاکتورهاي اجتماعي و جمعيتي مانند تحصيلات ، اشتغال و همچنين سن پدر و مادر در بررسي هاي انجام شده مورد توجه قرار گرفته است.قابل توجه است که سن مادر يکي از عوامل تاثير گذار در بروز ناهنجاري هاي ژنتيکي بوده است.

[1]- Neel .J

[2]- Dlberg

[3]- Neel &Valace

[4]- Myriam Khlat

[5]- Schull

[6]- Milunsk

[7]- Yijun& Dengo

[8]- Shami&Qadeer

[9]- Oliver. G

[10]- Lasker

[11]- Cavalli

[12]-Parallel-cousin

[13]-Cross-cousin

[14]-Psychomotor retardation

[15]-Primary amenorrhoea

[16]-Mental retardation

[17]- Hipothyroidy