مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری تربیت ،شخصیت،خانواده،نقش پدر ومادر در قالب Word ، قابل ویرایش ، 75 صفحه.

بخشی از متن :

تحقيقات كاربرد مواد آموزشي:

مقدمه:

تقديم اين تحقيقات به آن معلمان و مربيان و اساتيدي كه شغل مقدس تدريس را با همه مشكلات و زحماتش و با توجه به تأثير والاي اين وظيفه بزرگ اجتماعي، و با رضايت تمام پذيرفته‌اندو ميدانند كه اگر امروز قدر كار بزرگ آنها كوچك شمرده شود فردا در برابر رسول و اهل بيت پاكش يعني مربيان و معلمان والامقام بشري سرافراز و آبرومند خواهند بود.

و در ادامه تقديم مي‌دارم به آن جوانان و نوجوانان برومندي كه زحمات معلمان آگاه و دلسوز خود را پاس مي‌دارند و وجود آنها را در راه سعادت خود عزيز مي‌شمارند و محبت آنها را هميشه در دل پاكشان زنده مي‌دارند تا فردا در برابر رسول خدا و اولياي گرامي او عزيز و موجب روشني چشم استادان خويش باشند.

چنانكه در ميان شما رسولي از خودتان فرستاديم تا آيات ما را براي شما تلاوت كند و دلها و نفسهاي شما را از جهالتها و زشتيها و آلودگيها پاك نموده به اخلاق و فضايل انساني رشد و كمال بخشد و همچنين شما را تعليم كتاب و حكمت دهد و آنچه را كه در قدرت و امكان شما نبوده تا بفهميد به شما بياموزد. بنابراين مرا كه خالق و منعم شما هستم هميشه بياد داشته باشيد تا من هم به لطف بيشتر و عنايتهاي آينده شما را ياد كنم[1].

بخش اول: تربيت

تربيت و قلمرو آن

تربيت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهايي كه آفريدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و كمال او بوديعت گذاشته است.

با اين تعريف اجمالي موضوعات زير در امر تربيت مورد دقت و توجه قرار مي‌گيرد:

1. تربيت‌كننده با داشتن هدف معين و علاقمندي كافي و آگاهي كامل به اهميت و ارزش تربيت اين مسئوليت مقدس را مي‌پذيرد.
2. او از تجربه‌ها و اطلاعات لازم بهره‌مند مي‌باشد و از اصول و مباني تربيت عالم و آگاه و خودش نيز از فضايل اخلاقي و مزاياي تربيتي برخوردار است.
3. تربيت‌كننده نسبت به موقعيت فرد يا افراد مورد تربيت و استعدادهاي جسمي و روحي آنها آشنايي كامل دارد و مي‌داند كه چگونه انسانهايي را براي چه جامعه‌اي بايد بسازد.
4. مربي به وضع و شرايط محيطي كه در آن زندگي مي‌كند و نيازهاي اساسي آينده جامعه خود كاملاً آگاه است و فعاليت خود را متناسب با آن نيازها بكار مي‌اندازد.
5. كار و فعاليت مربي مبتني بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهاي صحيح و مطلوب جامعه و متكي بر روش متناسب با اين هدفها انجام مي‌گيرد.
6. مسئول تربيت براي پيشبرد اهداف مقدس خويش ناگزير است وسايل كار براي خود و افراد مورد تربيت متناسب با شرايط و امكانات زمان داشته باشد زيرا مي‌داند كه هيچ كاري بدون وسيله متناسب به انجام نمي‌رسد.
7. در جامعه‌اي كه اكثريت قريب به اتفاق آن مسلمانند مربي آگاه مي‌كوشد تا براي پايداري و استواري يك جامعه مترقي و مستقل اسلامي افرادي مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامي و خدمتگزار به جامعه خود تربيت كند.

پايه‌هاي اساسي تربيت

تمايلات انساني و غرائز طبيعي بمنزلة پايه‌هاي اساسي است كه تربيت بر روي آنها بنا مي‌شود. يا بعبارت ديگر، تربيت عبارت از تعديل خواهشهاي طبيعي و تنظيم كيفيت بهره‌برداري از نيروهاي غريزي است.

«خوي و منش عبارت است از غرائزي كه شغل و تجربه آن را بگونه‌اي مختلف رنگ كرده و مانند كاشي‌كار ماهري پهلوي هم چيده است.»[2]

موقعيكه آداب و رسوم تربيت بر اثر تكرار و ممارست، رنگ عادت بخود مي‌گيرد و بصورت خلق و خوي ثابت در مي‌آيد، آدمي بر طبق آن از سرمايه‌هاي طبيعي خود استفاده مي‌كند و به آساني، غرائز در مجاري عادات بجريان مي‌افتند.[3]

«عادات به محض آنكه تشكيل يافتند با بهره‌برداري از ذخيرة فعاليتهاي ذاتي آدمي، به وجود خود ادامه مي‌دهند و لاينقطع اين فعاليتها را به ميل خودشان تحريك مي‌كنند، تقويت مي‌نمايند، تفكيك مي‌سازند، متمركز مي‌كنند و از غرائز خام و نامنظم، دنيائي مطابق ميل خود بوجود مي‌آورند به طوري كه مي‌توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائيده غريزه، بلكه مصنوع عادات مي‌باشد.»[4]

اشاراتي كوتاه و مختصر به مراحل تربيت

پيامبر اسلام (ص) سنين ميان تولد تا 21 سالگي را كه با اهميت‌ترين مرحله تربيتي است به سه مرحله تقسيم نموده است، و در قالب يك حديث مي‌فرمايند: «فرزند، در هفت سال اول سيد و آقا است، و در هفت سال دوم بنده، مطيع و فرمانبردار است،‌ و در هفت سال سوم وزير، طرف شور و مسئول است.»[5]

مراحل تربيت را از نظر اسلام مي‌توان در دو مرحلة پيش از تولد و بعد از تولد بررسي نمود، مرحلة پيش از تولد شامل پيش‌بيني‌هاي لازم در انتخاب همسر جهت انتقال صفات و ويژگيهاي مطلوب به كودك، تدابير لازم به هنگام انعقاد نطفه و دوران جنيني و زايمان، مرحله بعد از تولد را مي‌توان به پنج مرحله عمده تقسيم نمود:

كودكي، نوجواني، جواني، بزرگسالي، پيري كه ما از ذكر توضيحات اين مراحل فوق خودداري مي‌كنيم.[6]

اهداف تربيتي

1. هدفداري جهان عموماً و انسان خصوصاً به عنوان يك هدف تربيتي است

تعليم و تربيت اسلامي نخست اين واقعيت تحول‌آفرين را به انسان متذكر مي‌شود كه دستگاه خلقت عبث و بيهوده براي بازي نيست و قرآن مي‌فرمايد: «آسمان و زمين را با هر چه ميانشان هست بيهوده نيافريديم اين گمان كساني است كه كافرند واي از جهنم براي آن كساني كه كافرند.»[7]

و همچنين در مورد هدفدار بودن خلقت انسان با صراحت و قاطعيت تمام مي‌فرمايند:

«گمان مي‌كنيد شما را بيهوده آفريديم و بسوي ما بازگشت نخواهيد كرد.»[8]

1. اطمينان و قرب الهي به عنوان يك هدف تربيتي است

انسان با طي منازل و قطع مراحل در مقام والاي اطمينان و قرب به حق قرار مي‌گيرد، در قرآن آياتي در مورد اطمينان قلب وارد شده است از جمله در سوره فجر مي‌فرمايد: اي نفسي كه (در پرتو ايمان) به اطمينان رسيده‌اي همانا بسوي پروردگارت بازگرد با خشنودي متقابل تو از او و او از تو خشنود، پس داخل در مسلك بندگانم و داخل شو در بهشتم.

1. صبر بعنوان يك هدف تربيتي است

اگر تصور كار، سيماي كارگران را تداعي مي‌كند كه بار توليد را به دوش مي‌كشد تصور صبر اين سئوال را بوجود مي‌آورد كه «صبر براي چه كسي مطرح مي‌شود؟» و چه شرايطي است كه انسان را به صبر نيازمند مي‌كند؟ از اين رهگذر است كه مي‌بينيم صبر، آنجا طرح مي‌شود كه پاي «عمل» در ميان است همچنانكه احتياج به «سپر» را كسي احساس مي‌كند كه مرد اسلحه و شمشير است در متن آيات مربوط به صبر، به وضوع خواهيم ديد صبر نه تنها يك مفهوم ذهني نيست بلكه دقيقاً به جاي عمل بكار رفته است و درست بر عكس كسانيكه صبر را اعلام سكون و حتي عقب‌نشيني پنداشته‌اند در طي آيات فراواني، مفهوم كامل حركت و پيشروي دارد، به اين ترتيب صبر در تعليم و تربيت اسلامي تعريف ويژه خود را دارد و هرگز نبايد آن را با ملاكهاي عمومي سنجيد.

«براي آنها كه اهل ايمان و عمل صالح هستند پاداش الهي از هر چيزي بهتر است، البته اين پاداش را كسي جز صابران در نمي‌يابند.»[9]

«اي اهل ايمان در پيشرفت كار خود صبر و مقاومت پيشه كنيد و به ذكر خدا و نماز متوسل شويد خدا ياور صابران است.»[10]

در اصول كافي باب صبر از قول معصوم آمده است: صبر سه گونه است: صبر بر مصيبت و صبر در برابر معصيتها و گناهان و صبر بر رنج ناشي از اطاعت خداوند و راه او

ايمان بر چهار پايه استوار است: بر صبر و يقين و عدل و جهاد، و صبر نيز خود بر چهار شاخه: اشتياق، خوف، زهد، انتظار پس هر كس كه مشتاق بهشت بود از بند شهوتها و لذتها رها مي‌شود، و كسي كه از عذاب خدا هراسيد از گناهان و محرمات كنار مي‌كشد، و كسي كه به دنيا بي‌رغبت شد مصيبتها و سختيها را سبك مي‌شمارد و آن كه به انتظار مرگ بود، در انجام هرچه زودتر و هرچه بيشتر نيكوئيها و آرمانهاي خير سرعت مي‌گيرد.[11]

«هركس از مؤمنين به بلايي گرفتار شود و صبر كند برايش اجر هزار شهيد باشد.»

در خاتمه يادآور مي‌شويم كه صبر بر دو رويه استوار است: صبر از آنچه دوست داري و صبر بر آنچه كراهت داري و شهوتها، اطاعتها

[1] - بقره / 151 و 152

[2] . لذات فلسفه ص 211

[3] . جوان از نظر عقل و احساسات هيئت نشر معارف اسلامي صفحه 145

[4] . اخلاق و شخصيت ص 123

[5] . مكارم الاخلاق جلد يك ص 115

[6] . مباني تربيت و اخلاق اسلامي – علي فايضي – محسن آشتياني – ص 167

[7] . سوره آل عمران آيه 191

[8] . سوره مومنون آيه 115

[9] . سوره قصص آيه 80

[10] . سوره بقره آيه 154

[11] . بهار، ج 68، ص 348

فهرست مطالب :

بخش اول: تربيت 23-8

1. تربيت و قلمرو آن
2. پايه‌هاي اساسي تربيت
3. اشاراتي كوتاه به مراحل تربيت
4. اهداف تربيتي
5. عوامل تربيت
6. سخن، ابزار تربيت
7. اسلام و تربيت‌پذيري انسان
8. نكات عقلي و اسلامي در تربيت‌پذيري انسان
9. ارزش و اهميت تربيت
10. توضيحاتي ديگر در باب هدف تربيت و تعليم
11. تربيت و وظائف آن
12. ويژگيهاي تربيت دختران
13. عاليترين انتساب
14. بهترين ميراث
15. بروز نتايج تربيت

بخش دوم: شخصيت 30-24

1. شخصيت چيست؟
2. صفات پايدار
3. منشا شخصيت
4. اثبات شخصيت
5. جوان و محيط اجتماعي
6. اسلام و صفات شخصيت
7. شخصيت فرزندان
8. بشر و خواهش عزت نفس
9. عزت نفس و آزادگي
10. مراعات شرف كودك در خانواده
11. آئين اسلام و عزت نفس

بخش سوم: خانواده و مسائل نوجوانان و جوانان 39-31

بخش اول: تربيت و مسائل عاطفي

الف: خانواده و تربيت

1. وظايف والدين
2. سخني ديگر درباره نخستين مربي كودك
3. معلم اول كودك
4. پي‌ريزي قواعد زندگي
5. خانواده و تربيت
6. شريفترين خدمت
7. مراقبت‌ها در هفت سال سوم
8. تمايلات نوجوان و جوان
9. توجه به نياز آنان
10. مهرطلبي آنان
11. هدايت نوجوان و جوان

ب: نياز به محبت 43-40

1. جلوه‌هاي مهرطلبي
2. جدائي‌هاي طولاني
3. مهرورزي به هنگام بازگشت
4. چهره متبسم
5. چند نكته مهم

بخش چهارم: نقش پدر 50-44

الف: اخلاق پدر

1. همدمي با فرزندان
2. در برابر حرف حق
3. اما سخني هم با شما

ب: بيگانگي با فرزندان

1. جوش كار و تلاش
2. سر در لاك خود

ج: نزاع در خانه

1. خانه جهنمي
2. سعادتمندي كانون
3. گريز از خانه
4. آثار بد خشونت‌ها

بخش پنجم: نقش مادر 54-51

الف: اخلاق مادر

1. مادر و اخلاق اسلامي
2. حوصلة مادر

ب: مادر و رازهاي فرزندان

1. مادر بهترين رازدار
2. چند نكته مهم

ج: جنبه‌هاي مذهبي مادر

1. مادر و مذهب
2. نياز به ايمان
3. كنترل روابط
4. در برابر عبادت فرزندان