مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات

پیشینه و مبانی نظری تئوری خاکستری در 23 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

قسمتی از متن :

تئوری خاکستری

2-2-1- مقدمه

تئوری سیستم­های خاکستری اولین بار در سال 1982 توسط دنگ مطرح شد. سیستم­های خاکستری به سیستم­هایی گفته می­شود که حاوی اطلاعات ناقص شناخته شده و شناخته نشده باشند. این تئوری در مواردی مثل تجزيه و تحليل، مدل‌سازی، پيش‌بيني، تصميم‌گيري و کنترل می­تواند مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به جذابیت­های این تئوری و ناآشنا بودن این تئوری در کشور ما تا اندازه ای سعی شده است که در این مقاله به معرفی اين تئوري پرداخته شود.

2-2-2- تعریف تئوری خاکستری

در دنیاي اطراف ما سیستم­هاي گوناگون و فراوانی وجود دارد که هر روزه با آن­ها مواجه می­باشیم و مجبور به تصمیم­گیري­هاي مناسب در مورد آن­ها هستیم. این سیستم­ها داراي اجزا و زیرسیستم­هاي خاص خود می­باشند که براي شناخت آن­ها بایستی علاوه بر شناخت این اجزا، روابط بین آن­ها و هم­چنین ساختار سیستم نیز معلوم گردد. اما اتخاذ تصمیمات درست نیازمند وجود اطلاعات کافی می­باشد که درعمل کمتر سیستمی را می­توان یافت که تمام اطلاعات آن شناخته شده باشند. چرا که تعیین تمام اجزا و روابط بین آن­ها در بیشتر سیستم­ها یا غیرممکن بوده و یا بسیار پرهزینه و غیراقتصادي می­باشد. سیستم­هاي اجتماعی، سیستم­هاي زیست محیطی، سیستم­هاي اقتصادي، سیستم آناتومی انسان از جمله این موارد می­باشند. در حال حاضر و با توجه به دانش فعلی بشر، براي مواجهه با این سیستم­هاي پیچیده، مجبورهستیم که بسیاري از ابعاد این سیستم­ها را ساده­سازي کرده و در طی این فرآیند، شاخ و برگ اطلاعات را حذف کنیم که گاهی در پایان، سیستم مدلسازی شده به یک «شیر بی یال و دم» شبیه خواهد شد و در بهترین حالت تصویر مبهمی از سیستم اصلی را به­دست می­دهد که آن نیز فقط بخشی از اطلاعات را در اختیار ما قرار می­دهد. از آنجا که همواره اطلاعاتی که از سیستم­هاي دردست بررسی، حاصل می­شود ناکامل هستند لذا عدم اطمینان نیز به عنوان جزء لاینفک این سیستم­ها همواره خودنمایی می­کند که این امر به نوبه خود مواجهه و تصمیم­گیري در مورد این سیستم­ها را با مشکل بزرگتري روبرو می­نماید. اگر اطلاعات واضح و شفاف یک سیستم را بارنگ سفید و اطلاعات کاملآ ناشناخته یک سیستم را با رنگ سیاه تجسم کنیم در این صورت خواهیم دید که اطلاعات مربوط به بیشتر سیستم­هاي موجود در طبیعت اطلاعات سفید(کاملآ شناخته شده) و یا سیاه( کاملآ ناشناخته) نیستند، بلکه مخلوطی از آن دو یعنی به رنگ خاکستري می­باشند. بنابراین خاکستري بودن یک سیستم، امري مطلق و سیاه و سفید بودن آن، امري نسبی است. این گونه سیستم­ها را سیستم خاکستري می­نامند. از آنجا که اصلی­ترین مشخصه­ي یک سیستم خاکستري، کامل نبودن اطلاعات مربوط به آن سیستم است لذا این موضوع، نقطه اساسی براي شروع بررسی این گونه سیستم­ها می­باشد و هدف اصلی، بر کشف خصوصیات واقعی این سیستم ها در شرایط کمبود اطلاعات متمرکز شده است. (دیوید[1] ، 1994)

علاوه بر اینکه طبیعت پیرامونی ما سفید (پر از اطلاعات واضح) نیست و از طرفی سیاه (کاملا خالی از اطلاعات) هم نیست، بلکه بیشتر خاکستري (مخلوطی از سیاه و سفید) است، تفکرات و اعمال ما نیز مستقل از مقدار تحلیل­گرایی و عملی بودن آن­ها، خاکستري هستند و در حقیقت، بشر از ابتداي خلقت تاکنون همواره با یک فضاي رابطه­اي اطلاعات خاکستري با ابعاد چند گانه، مواجه بوده است. هدف تئوري سیستم­هاي خاکستري و کاربرد­هاي آن ایجاد پلی بین علوم اجتماعی و علوم طبیعی است که در آن خاکستري به مفهوم فقر اطلاعات، نقص اطلاعات و عدم اطمینان می باشد. (دنگ، 1988)

2-2-3- تئوري سیستم هاي خاکستري

2-2-3-1- مفاهیم اساسی سیستم هاي خاکستري

بیشتر سیستم­ها از جمله سیستم­هاي اجتماعی، اقتصادي، کشاورزي، صنعتی، زیست محیطی و بیولوژیک بر مبناي زمینه و دامنه موضوع مورد مطالعه آن­ها نام­گذاري شده­اند. اما نام سیستم­هاي خاکستري بر اساس رنگ موضوع مورد مطالعه، انتخاب شده است. یکی از معروفترین اصطلاحات در این زمینه، عبارت جعبه سیاه[2] است که درباره موضوعی به کار می­رود که روابط و ساختار داخلی آن براي بررسی­کننده کاملآ ناشناخته است. در این تئوري، کلمه سیاه بیانگر اطلاعات ناشناخته، کلمه سفید بیانگر اطلاعات کاملا شناخته شده و کلمه خاکستري بیانگر اطلاعاتی است که بخشی از آن شناخته شده و بخشی از آن ناشناخته باشند. سیستم­هاي سیاه، سفید و خاکستري نیز به همین روال تعریف می شوند(لیو، 2006)

به طور کلی در تئوري سیستم هاي خاکستري ، تمام سیستم­ها به سه دسته سفید، سیاه و خاکستري تقسیم­بندي می­شوند که قسمت­هاي سفید نشان­دهنده پیام­هاي واضح در یک سیستم می­باشند و قسمت­هاي سیاه شامل پیام­هاي کاملا ناشناخته هستند. ناکامل بودن اطلاعات و یا عدم اطیمنان در مورد اطلاعات بیانگر رنگ خاکستري براي سیستم می­باشد. به عبارت دیگر عدم اطمینان خاکستري هم پیام­هاي شناخته شده و هم پیام­هاي شناخته نشده را در بر می گیرد. (دنگ، 1988)

[1] David

[2] Black Box