مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری کاربری زمین و پوشش زمین و اهداف ICZM در قالب Word قالب ویرایش.

بخشی از متن :

- مبانی نظری و سوابق تحقیق

2-1- مقدمه

کاربری زمین را می توان به عنوان یک علم میان رشته ای و جامع که متمرکز بر ماهیت پوشش زمین و کاربری زمین، تغییرات آنها در فضا - زمان و فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، تصمیم سازی، زیست محیطی و اکولوژیکی که منجر به این الگوها و تغییرات می شوند، تعریف کرد.

تئوری­ها، روش­ها و تکنولوژی­های گوناگونی در زمینه تحقیق بر روی دانش کاربری زمین وجود دارد که بر اساس آن می توان موضوعات علمی و کاربردی که جزء ویژگی های دانش کاربری زمین هستند را بیان کرد.

در حقیقت کاربری زمین بازتاب کننده تعاملات انسانی با محیط زیست در مقیاس های محلی تا جهانی است و تحلیل جامع و میان رشته ای از موضوعات کاربری زمین نیاز به درک نقش و اهمیت کاربری زمین، پویایی تغییر کاربری زمین در فضا و زمان، سیاست و مدیریت زمین و اهمیت کاربری زمین برای پایداری دارد.

مطالعه جامع تغییر کاربری زمین در رویکرد ها عموما میان رشته ای و یا چند رشته ای هستند و از مکانیزم های گوناگونی برای تقویت تعامل میان رشته ها استفاده می کند. بنابراین یک تئوری تغییر زمین می بایست موارد زیر را مورد توجه قرار دهد:

1. دلایل پیچیده، فرآیند ها و اثرات شدید تغییر
2. تفاوت ها و تقابل های میان کاربری زمین و پوشش زمین
3. اثر متقابل فرآیندهای اجتماعی – اقتصادی و زیستی
4. مقیاس های زمانی و فضایی متعدد که در فرآیند ها بکار گرفته می شود
5. تعامل در میان سطوح سازمانی متعدد
6. بازخوردها و رابطه ها در هر دو فضای جغرافیائی و اجتماعی
7. حلقه های متعدد میان مردم و زمین
8. تاثیر مفهوم جغرافیائی، تاریخی و اجتماعی بر تغییر کاربری زمین
9. اهمیت عوامل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، جمعیتی، اجتماعی و فردی در تصمیم سازی
10. استفاده ترکیبی از داده های کمی- کیفی و روش ها(Richard and Michael, 2008).

2-2- تعریف کاربری زمین و پوشش زمین

پوشش زمین[1] به عنوان لایه های بیولوژیکی و فیزیکی بر روی سطح زمین که شامل آب، پوشش گیاهی، خاک، مزارع و ساخت و سازهای انسانی هستند تعریف می شود و کاربری زمین[2] به هدف هایی که انسان ها برای بهره برداری از پوشش زمین بکار می گیرند ارجاع داده می شود. به عبارت دیگر دانشمندان علوم طبیعی، کاربری زمین را بر حسب اثر فعالیت های انسانی مانند کشاورزی، جنگلداری و معماری بر تغییر فرآیندهای سطح زمین شامل آب شناسی، شیمی زمین و تنوع زیستی تعریف می کنند و دانشمندان اجتماعی و مدیران زمین، کاربری زمین را بطور گسترده تر که در بر گیرنده اهداف و مفاهیم اقتصادی و اجتماعی برای زمین های مدیریت شده (و یا مدیریت نشده) مانند معیشت در مقابل کشاورزی تجاری، زمین های عمومی در مقابل زمین های خصوصی و یا اجاره ای، تعریف می­کنند(Ellis and Robert, 2007).

تغییر پوشش زمین و کاربری زمین[3] (LULCC) که به عنوان تغییر زمین نیز بکار گرفته می شود یک اصطلاح عمومی برای تغییر و تبدیل انسانی سطح خاکی زمین می باشد. به عبارتی تغییر پوشش زمین به عنوان تعویض کامل یک نوع پوشش توسط انواع دیگر و تغییرات کاربری زمین به عنوان تعدیل انواع پوشش زمین به عنوان مثال تشدید کاربری کشاورزی بدون تغییر دادن رده بندی کلی آن تعریف می شود(Kitsanai Charoenjit, 2009).

در حالی که تغییرات پوشش زمین ممکن است بطور مستقیم در زمین و یا به وسیله سنجش از دور مشاهده شود مشاهده کاربری زمین و تغییراتش بطور کلی نیاز به ادغام روش های علمی اجتماعی و طبیعی جهت تخصیص زمین برای فعالیت های انسانی دارد.

2-3- عوامل تغییر کاربری زمین در مناطق ساحلی

رشد جمعیت، ساخت وسازهای شهری،کشاورزی و دیگر فعالیت های انسانی به ترتیب از عوامل اصلی تغییر در الگوی کاربری زمین محسوب می شوند. به عبارت دیگر اگرچه میزان جمعیت به طور عمده بر تغییر الگوی کاربری زمین اثر گذار بوده اما تغییر می تواند توسط عوامل گوناگون دیگر که در زیر بدان اشاره می شود نیز صورت گیرد.

از نظر Charoenjit دلایل تغییر کاربری زمین ناشی از عوامل زیر است:

1. افزایش جمعیت و گسترش شهر بانضمام دیگر فعالیت ها که نیاز به زمین برای کشاورزی را نیز افزایش می دهد.
2. گسترش زمین کشاورزی بدون کنترل مناسب. به عنوان مثال از بین رفتن زمین های جنگلی بخاطر فعالیت های کشاورزی.
3. طرح توسعه دولتی و ساخت و سازها برای توسعه مانند ساخت جاده ها و سدها در نواحی روستایی در تغییر شکل کاربری زمین تاثیر می گذارد.
4. سیاست های دولتی و کشاورزان تحصیل کرده، که منجر به تغییر الگوی کاربری زمین در یک منطقه کشت به واسطه سیاست دولتی و بازار آزاد می شوند. توسعه کلی بخش کشاورزی نیازمند تسهیلات در حمل و نقل و تغییر شکل محصولات بانضمام شکل گیری ادارت دولتی برای حمایت کردن این مناطق اقتصادی می باشد(Kitsanai Charoenjit, 2009).

Duchanee معتقد است که نوع و الگوی کاربری زمین از سه عامل مهم، زمین، اجتماع و اقتصاد ناشی می شود این عوامل بر کیفیت مشخصه های فیزیکی کاربری زمین اثر میگذارد. علاوه بر این الگوی سکونتی، تکنولوژی ها، دانش کاربری زمین و پیچیدگی اجتماعی، طرز برخورد، هزینه محصول، درآمد، بازار و کار نیز بر الگوی کاربری زمین تاثیر گذار هستند.

Pennapa معتقد است که تغییر کاربری زمین و پوشش زمین در اثر عوامل جمعیت، هزینه تولید و سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی، تکنولوژِی و سیاست ایجاد می شوند(Kleppel, et al, 2006).

و همچنین Thongchai معتقد است که دلایل تغییر کاربری زمین ناشی از کاهش وسعت جنگل های طبیعی به دیگر کاربری های زمین توسط انسان ها هست و فاکتورهای مهم در این زمینه عبارتند از:

1. عوامل اقتصادی – اجتماعی همچون افزایش جمعیت، مهاجرت، عرضه محصولات اقتصادی برای صادرات، توسعه تکنولوژیکی برای افزایش محصولات، توسعه زیر ساخت ها، مشکلات سرمایه داری، کاهش جنگل، خطرات آتش سوزی جنگل
2. قوانین و سیاست
3. عوامل فیزیکی مانند آب و هوا(Surang Rattanapan, 2006).

همان طور که اشاره شد می توان گفت که تغییر کاربری زمین نتيجه فعل و انفعالات پيچيده عوامل متعددي نظير عوامل جمعيتي، سياست، مديريت، اقتصاد، فرهنگ، رفتار انساني، محيط و غیره مي باشد و در ميان این عوامل اثر گذار بر تغيير كاربري زمين؛ عامل جمعيتي از مهمترين آنها محسوب مي شود.

به عنوان مثال خصوصیات طبیعی و ویژگی های مکانی سواحل سبب شده تا آنها را محلی از انباشت انواع مختلفی از منابع طبیعی و انجام فعالیت های اقتصادی قرار دهد از این رو درصد بالایی از جمعیت جهان در سواحل زندگی می کنند و هر کجا که انسان ها حضور بیشتری از خود نشان داده اند پوشش طبیعی سواحل جای خود را به پوشش های غیر طبیعی و انسان ساز داده است.

تخمین های زیادی در زمینه تعداد جمعیتی که در مناطق ساحلی جهان زندگی می کنند وجود دارد. تفاوت این برآوردها عمدتا در تعاریفی است که از سواحل به عمل آمده است. در دستور کار 21 کنفرانس محیط زیست ریودوژانیرو بیان شده است که در سال 1992 بیشتر از نصف جمعیت جهان در فاصله 60 کیلومتری از سواحل زندگی می کنند که این رقم تا سال 2020 به بیش از دو سوم جمعیت جهان خواهد رسید(توفیق و همکاران، 1387).

همچنین اکثریت شهرهای بزرگ دنیا در نزدیک سواحل قرار دارند، به طوری که در برخی از موارد این شهرها را به نام ابرشهرهای ساحلی [4]نیز می شناسند (شهرهای با جمعیت بیش از 10 میلیون نفر(. جدول شماره2-1 پراکندگی جمعیت در فواصل مختلف از مناطق ساحلی جهان را نشان می دهد.

[1] . land cover

[2] . Land use

[3] . Land Use and Land Cover Change

[4] . Coastal Megacities

فهرست مطالب :

مبانی نظری کاربری زمین و پوشش زمین و اهداف ICZM
فصل دوم: مبانی نظری
2-1- مقدمه 11
2-2- تعریف کاربری زمین و پوشش زمین 12
2-3- عوامل تغییر کاربری زمین در مناطق ساحلی 12
2-4- چالش های مدیریت منابع ساحلی 15
2-5- مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی(ICZM) 17
2-6- تاریخچه مختصر ICZM در جهان و ایران 19
2-7- تعریف ICZM 22
2-8- اهداف ICZM 24
2-9- تعریف علمی مفاهیم به کار رفته در ICZM 27
2-9-1- مفهوم مناطق ساحلی در ICZM 27
2-9- 2- مفهوم یکپارچگی در ICZM 27
2-10- رویکرد ICZM در مدیریت منابع 28
2-11- ابزارهای نظارت و ارزیابی در رویکرد ICZM 31
2-11-1- سیستم اطلاعات جغرافیایی 32
2-11- 2- سنجش از دور......... 33
2-12- کاربرد سنجش از دور در مدیریت توسعه شهری 34
2-13- بررسی برخی مطالعات صورت گرفته در زمینه ICZM و تشخیص تغییرات پوشش و کاربری زمین 37
2-14- جمع بندی 39

منابع