مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری گیاهان دارویی، گیاه بابونه آلمانی، تاریخ کاشت، روش کاشت در 40 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

مقدمه

گياهان دارويي در طول تاريخ هميشه با انسان قرابت داشته و آثار دارويي و موارد استفاده آن بر هيچ کس پوشيده نيست. اگر چه علاقه و توجه به اين گياهان مفيد در سالهاي گذشته ناچيز بوده ولي خوشبختانه اخيرا مورد عنايت و توجه بيشتري قرار گرفته است (امیدبیگی، 1384).

تنوع و تفرق شگفت انگيز گونه هاي گياهي در پهنه دشت ها و كوهساران ايران(حدود دو برابر گونه‌هاي چندين كشور اروپايي) سبب شده تا برخي صاحبنظران جهان، ايران را به صورت مخزني از گياهان دارويي و معطر بدانند (امیدبیگی و همکاران، 1384). از اين رو كشور پهناور ايران با داشتن سابقه تاريخي در طب سنتي و شرايط متفاوت اكولوژيكي و زيستي و با دارا بودن بيش از 7500 گونه گياهي كه حدود 10 تا 15 درصد آن دارويي شناخته شده، داراي پتانسيل بالقوه بسيار بالا براي توليد، فرآوري و صادرات گياهان دارويي مي باشد و اين لازمه مديريت صحيح و ايجاد يك سيستم يكپارچه بين بخش هاي مختلف كشاورزي، منابع طبيعي، مراكز تحقيقاتي، دانشگاهي و بازرگاني است(ابراهیمی، 1380).

نظر به اهمیت گیاهان دارویی هر ساله تعداد بیشتری از كشاورزان با تغيير نوع كشت از زراعت هاي معمول به كشت گياهان دارويي، به سمت توليد اين دسته از گياهان روي مي آورند، اما عدم آگاهي كافي آن ها از نيازهاي اكولوژيك، مراحل كاشت، داشت و برداشت گياهان دارويي، آن ها را با مشكلات جدي روبرو كرده است (نیک نژاد و امام، 1373).

تصمیم گیری در مورد زمان کاشت مطلوب یک گیاه زراعی بسیار با اهمیت بوده و از عوامل مهم جهت کسب حداکثر عملکرد در گیاهان می باشد. تأثیر عوامل محیطی بر مراحل فیزیولوژیکی گیاه باعث می شود تاریخ کاشت از منطقه ای به منطقه دیگر و حتی در یک منطقه بسته به تفاوت های ژنتیکی بین ارقام متفاوت باشد (Sandhu, 1984).

انتخاب تاریخ کاشت مناسب به علت ضرورت استفاده حداکثر از منابع طبیعی طی فصل رشد حائز اهمیت می باشد. در کاشت خیلی زود پایین بودن دمای خاک و صدمات ناشی از یخبندان موجب استقرار ضعیف گیاهان در بهار می گردد. تأخیر زیاد در کاشت نیز به علت کوتاه شدن دوره رشد گیاه و احتمال برخورد زمان گلدهی با درجه حرارت های بالا اثرات نامطلوبی بر رشد و نمو گیاهان می گذارد (Majumdar, 1986).

کاربرد تاریخ های مختلف کاشت سبب برخورد مراحل رویشی و زایشی گیاه با دما، تشعشع خورشید و طول روز متفاوت می گردد و از این طریق بر رشد، نمو و عملکرد گیاهان تاثیر می گذارد (Tomar, 1995).

اهميت اقتصادي گياهان دارويي

توليد و استفاده از گياهان دارويي به زمان هاي بسيار دور باز مي‌گردد. استفاده و تجارت مواد گياهي معطر كه بومي‌ نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري هستند، از شاخص هاي تمدن هاي قديمي‌جهان نظير مصر، يونان و ايران است. امروزه بهره برداري و فرآوري اسانس گياهان عطري جهت مصرف در صنايع آرايشي و بهداشتي به صحنه رقابت فشرده اقتصادي در بين كشورهاي توليد كننده تبديل شده است.

ثروتمندتر شدن جوامع جهاني و ايجاد تنوع در فرهنگ مصرف موجب شده است كاربرد گسترده اسانس گياهان در طيف وسيعي از فرآورده هاي غذايي مورد استفاده قرار گيرند و همچنين حمايت سازمان بهداشت جهاني(WHO) از مصرف فرآورده هاي طبيعي، به نوبه خود باعث شده است كه توليد و تجارت اين محصول از رونق قابل توجهي در جهان برخوردار باشد(میر جلیلی، 1382).

نگاهي به برخي از آمارهاي واردات و صادرات برخي از كشورها و ارزش فروش داروها و مكمل‌هاي گياهي به ارزش 6 ميليارد يورو بوده است. در سال 1989 واردات گياهان دارويي توسط كشورهاي اروپايي به ميزان 550 ميليون دلار بوده و در همان سال، 76 ميليارد دلار دارو ساخته شده است. بر اساس گزارش FAO در سال 1995، ارزش صادرات گياهان دارويي در جهان بالغ بر 880 ميليون دلار بوده است. در همين سال كشور چين با صادرات 337 ميليون دلار از گياهان دارويي مقام اول صادرات را به خود اختصاص داد. در سال 1998 ميلادي سطح زير كشت در آلمان بيش از 6000 هكتار بوده و دريافتي از فروش داروهاي گياهي و شيميايي در داروخانه هاي اين كشور بالغ بر 22 ميليارد يورو بوده است. در سال 2001 ميلادي، آلماني ها بيش از5/1 ميلياد يورو صرف داروهاي گياهي نموده اند(متین، 1382).

امروزه توليد جهاني اسانس بالغ بر 50 هزار تن است كه از مجموعه گياهان اسانس دار به دست مي‌آيد. اين مجموعه گياهان شامل انواع درختان و درختچه ها و ساير گونه هاي علفي است. از كل توليد جهاني اسانس در حدود 65 درصد آن از گونه هاي درختي و 35 درصد باقيمانده از گياهان علفي توليد مي شود كه بسياري از آنها امروزه به صورت اهلي شده كشت مي‌شوند. در اين ميان حدود 1000 تن از توليد نيز متعلق به گياهان خودرو جمع آوري شده از منابع طبيعي است(میر جلیلی، 1382).

- وضعيت جهاني گياهان دارويي

امروزه اهميت گياهان دارويي در سطح جهان بر كسي پوشيده نيست. ميليونها نفر از مردم جهان در زمينه كشت، برداشت، فرآوري و ساير جنبه هاي گياهان دارويي فعاليت دارند. بطوريكه فقط در كشور چين 100 ميليون نفر به بكار گياهان دارويي اشتغال دارند.

برآورد مي شود 30000-75000 گونه گياهي در زمين يافت شود و اين در حالي است كه كمتر از 1 درصد اين گونه ها شناسايي و ثبت شده است. براساس آمار سازمان بهداشت جهاني بيش از 80 درصد از مردم جهان براي درمان انواع بيماريها از 200 گونه گياه دارويي متداول در جهان مصرف مي‌كند.

استفاده از گیاهان دارویی سبب شده است تا میزان گیاهان دارویی در كشورهای توسعه یافته روز به روز افزایش یابد، به طوری كه واردات گیاهان دارویی ( گیاهان معطر شامل آن نمی شود ) از 355 میلیون دلار در سال 1976 به 51/5 میلیارد دلار در سال 2002 رسید و تا سال 2050 بالغ بر 5 تریلیون دلار خواهد رسید ( هاسنا 1997 ). میزان واردات گیاهان دارویی در كشورهای مختلف نظیر ژاپن ، آلمان ، سوئیس و كانادا روز به روز در حال افزایش است.

مواد اولیه گیاهی و فرآورده‌های درمانی حاصل از آنها سهم مهمی از بازار داروئی را در برمی گیرند و بدین خاطر دستیابی به راهبردهای شناخته شده بین المللی كیفی آنها لازم و ضروری به نظر می‌رسد. مجمع بهداشت جهانی در تعدادی از قطعنامه‌های خود بر لزوم تامین و كنترل كیفی فرآورده‌های گیاهان دارویی با بكارگیری تكنیكهای جدید و به كارگیری داروهای مناسب تاكید می‌ورزد.

برطبق آخرين آمار ارائه شده از سوي 119 كشور شركت كننده در شهر بن آلمان درسال 2008 تا سال 2050 به 5 ترليون دلار مي رسد.در اروپا سالانه 400000 تن گياه دارويي سالانه با ارزش ميانگين 1 ميليارد دلار از افريقا و آسيا وارد مي كند.بعد از آلمان، فرانسه دومين كشور و انگلستان سومين كشور مصرف كننده گياهان دارويي هستند.

- آلمان 4/1 ميليارد يورو

- فرانسه 116 ميليون يورو

- انگلستان 88 ميليون يورو

در ميان وارد كننده هاي داروهاي گياهي، هنگ كنگ بالاترين سپس ژاپن، آلمان و سپس امريكا مي باشند

از مهمترين صادر كنندگان گياهان دارويي مي توان چين، هند ، امريكا ، آلمان و كره را نام برد.

در حال حاضر 71 درصد از داروهای مصرفی آلمان را داروهای گیاهی تشکیل می دهد. میزان مصرف دارو های گیاهی در سوییس 35 درصد، در آمریکا و انگلیس 25 درصد، در ژاپن 40 درصد، در چین و هند بیش از 50 درصد می باشد.. تعداد مصرف كنندگان گياهان دارويي در جهان رو به افزايش است و در امريكا درصد مصرف كنندگان از 5% در سال 1994 به 46% در سال 2002 رسيده است. حدود 100 شركت بزرگ و برتر در دنيا در صنعت داروسازي فعاليت دارند فروش صنايع دارويي جهان در سال 2004 حدود 550 ميليارد دلار بوده است. شركت فايزر بزرگترين شركت پر فروش در دنيا مي باشد. كل دارائي اين شركت 7/123 ميليارد دلار مي باشد. ميزان فروش اين شركت در سال گذشته 5/52 ميليارد دلار و ميزان سود خالص اين شركت 36/11 ميليارد دلار بوده است (متین، 1382).

وضعيت گیاهان دارویی در ایران

كشور ايران جايگاه ويژه اي در مورد گياهان دارويي دارد. علاوه بر سابق طولاني و ريشه تاريخي و فرهنگي مصرف گياهان دارويي در ايرا ن تنوع اقليمي موجود در كشور ايران جايگاه گياهان دارويي را در كشور ممتاز كرده است.

تعداد گونه هاي گياهي شناخته شده در ايران بين 8000 تا 10000 برآورد مي شود تعداد گونه اي گياهان دارويي تا 2300 گونه برآور مي شود كه رقم بسيار بالا و در خور توجهي است.

بر اساس آمار و اطلاعات منتشره توسط معاونت توليدات گياهي وزارت جهاد كشاورزي در سال 1385، 66 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور در استان های مختلف، به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد. از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود 65 هزار تن محصول تولید می شود. همچنين براساس آمار سازمان جنگلها و مراتع كشور اگر چه عرصه طبيعي رويشگاه هاي گياهان مرتعي بسيار وسيع است، اما به منظور حفظ اين رويشگاه هاي طبيهي و با توجه به شرايط آب و هوايي سطح رويشگاه هاي مجاز به بهره برداري در سالهاي مختلف تغيير يافته و بنابر اين ميزان استحصال گياهان دارويي نيز تغيير مي كند.

براساس آمار گمرك ايران ميزان صادرات در كشور در سال 1386 به ميزان 63 ميليون دلار ثبت شده است. در اين سال بيشترين حجم صادرات گياهان دارويي به ترتیب متعلق به ترتيب زيره، گشنيز و عصاره شيرين بيان اختصاص يافته است. و از لحاظ ارزش با ترتيب زيره و عصاره شيرين بيان و گشنيز ميباشد، البته در اين آمار زعفران به عنوان محاسبه نگرديده است.

مهمترین گیاهان دارویی صادراتی ایران در سال های اخیر زیره سبز، آویشن، بادرنجبویه، انیسون، بابونه، اسفرزه، بومادران، گل ختمی ،زوفا، مریم گلی، كتيرا، آنغوزه، شیرین بیان، تلخ بیان، مورد، برگ کنار، سقز، علف گاوزبان، آنغوزه و گل ساعتی، باریجه، زدو، موسیر، مستکی، وشا، انچوچک، گز علفی، شکر تیغال، برگ کنار، حنا و انزروت بوده که به کشور های آلمان، آمریکا، انگلستان، فرانسه، مجارستان، پاکستان، هند، چین، ترکیه، بحرین، کویت، قطر، کانادا، سوئیس، سوئد، لبنان، ایتالیا و امارات صادر شده است. علاوه بر آن، سالانه حدود 2 میلیون دلار محصولات فرعی جنگلی و مرتعی به بازار های جهانی از جمله آلمان، فرانسه و امارات متحده عربی.

ارزش كل واردات گياهان دارويي و مواد اوليه گياهي در سال 1386 به ميزان 85 ميليون دلار ميباشد بيشترين ارزش ميزان واردات گياهان دارويي مربوط به اسانسها مي باشد به طوري كه 59 ميليون دلار در اين سال به واردات اسانس اختصاص داشته است اين اسانس ها عمدتاً در صنايع آرايشي بهداشتي و صنعتي كاربرد دارد.

و...

فهرست مطالب :

مقدمه
اهميت اقتصادي گياهان دارويي
- وضعيت جهاني گياهان دارويي
وضعيت گیاهان دارویی در ایران
اهمیت تاریخ کاشت و روش کاشت در عملکرد گیاهان
1-2- آشنايي با گياه دارويي بابونه آلماني
1-1-2- مشخصات گياهشناسي
2-1-2- رده بندي
3-1-2- خاستگاه و پراكنش
1-3-1-2- گونه هاي مختلف جنس ماتريكاريا و پراكندگي آنها در ايران
2-2- عوامل زراعي موثر بر کميت و کيفيت عملكرد بابونه آلماني
1-2-2- زمان و نحوه كاشت
2-2-2- تراکم کاشت
3-2-2- مراقبت و نگهداري
4-2-2- تناوب كشت
3-2- عمليات برداشت و پس از برداشت محصول
برداشت
4-2- خشك كردن گل ها
1-4-2- نگهداري گل ها در انبار
2-4-2- عملکرد گل
5-2 اسانس ها
1-5-2- تركيب شيميايي اسانس ها
2-5-2 - روش هاي استخراج و آناليز اسانس ها
6-2- مواد موثره بابونه آلماني
1-6-2- ترکيب شيميايی و عصاره گيري
2-6-2- عوامل موثر برکميت و کيفيت تركيبات شيميايي
7-2- اجزای اصلی ماده موثره
1-7-2- كامازولن
2-7-2- آلفا بيسابولول
3-7-2- فلاونوئيدها
8-2 - جمع آوري بذر
9-2- موارد مصرف
1-9-2- كاربرد بابونه در فضاي سبز
منابع: