مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری و پیشینه اثرات پياده ‏سازي شهر الکترونيک بر مديريت شهري در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن:

-1- مقدمه

توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در جهان با سرعت ادامه دارد و شعاع تأثير‌گذاري آن هر روز گسترش مي‌يابد به نحوي كه جهانيان را مجبور به پذيرش تغييرات بنيادي در اصول آن نموده است. رشد روزافزون و توسعه شتابان فناوري‏هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي در عصر حاضر فرصت‏ها و تهديدهاي جديدي را پيش روي ملت‏ها و دولت‏ها قرار داده است. در اين ميان شهرها نيز از مزاياي فناوري‏هاي اطلاعاتي و ارتباطي بي‏بهره نمانده‏اند و خود را براي پذيرفتن و استفاده بهينه از فناوري‏هاي نوين آماده کرده‏اند.

در اين بخش سعي مي‏شود تا ابتدا با بررسي مفاهيم دولت و شهر الکترونيک، آشنايي بيشتري با کاربرد فناوري‏هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي در دولت‏ها و شهرها پيدا کنيم و سپس شرايط و وضعيت شهر و دولت الکترونيکي در ايران و شهرهاي آن را بررسي نماييم. به بررسي مفاهيم مديريت و خدمات شهري بپردازيم و در نهايت با ايجاد مدل تحليلي تحقيق، به بررسي اثرات شهر الکترونيک بر مديريت شهري بپردازيم.

2-2- مديريت شهري

متناسب با رشد و توسعه شهرها در كشورهاي مختلف جهان، مديريت شهري نيز به مرور تكامل يافته است بطوريكه امروز شاهد ظهور سبك‌هاي نوين و خلاقانه فراواني در اين حوزه هستيم. روند تغييرات جهاني و منطقه‌اي چنان پرشتاب گشته كه امروز بحث‌هاي فراواني در ميان متخصصان، صاحبنظران و انديشمندان جهان در زمينه شهرهاي آينده (در حيطه علم آينده‌پژوهي) نيز مطرح است. اين مطالعات حاكي از دغدغه‌هاي جدي مديران ملي و شهري براي برنامه‌ريزي پيش‌دستانه در مواجهه با مسايل آينده است بطوريكه بتوانند شاهد توسعه پايدار كيفيت زندگي شهري مردم باشند. به منظور آشنايي بيشتر با مقوله مديريت شهري، ناگزير از بررسي برخي مفاهيم اصلي در اين زمينه هستيم.

2-2-1- مفهوم مديريت شهري

وقتي بحث از مديريت شهر به ميان مي‏آيد با مجموعه‏اي از واژگان و عبارت و اصطلاحات مختلف روبرو مي‏شويم که برخي از آنها داراي مفاهيم يکساني هستند و برخي به جاي يکديگر به کار گرفته مي‏شوند. همچنين در زبان فارسي بسياري از اين کلمات و اصطلاحات، لاتين، يک معادل فارسي دارند. نمونه‏هايي از اين واژگان عبارتند از:

Urban Administration City Governance Municipal Government

City Management Urban Government Urban Governance

اگرچه در کشور ما تمام و يا برخي از مفاهيم فوق به اشتباه به جاي يکديگر به کار گرفته مي‏شوند، اما بايد به خاطر داشت که مفاهيم فوق داراي يک معنا نيستند. با توجه به تعدد عبارات و واژگان مرتبط، برخي از آنها را به صورت مجزا مورد بررسي قرار مي‏دهيم.

حکومت شهري: حکمروايي شهري و حکومت شهري دو مورد از عباراتي هستند که به اشتباه به جاي يکديگر مورد استفاده قرار مي‏گيرند. حکمروايي شهري^[1] مفهومي گسترده‏تر از حکومت شهري^[2] دارد. حکمروايي عموماً حالتي را توصيف مي‏کند که در آن دولت، جامعه مدني و بخش خصوصي در اداره امور درگير مي‏شوند. اين موضوع به اين معني است که اداره امور شهر فقط محدود به دولت (دولت محلي) نبوده و تمامي ذينفعان از جمله دولت‏هاي ملي و منطقه‏اي (ايالتي و ولايتي)، بخش خصوصي، سازمان‏هاي عيردولتي، سازمان‏هاي اجتماعي، رسانه‏هاي جمعي، انجمن‏هاي تخصصي و ساير اعضاي جامعه مدني در آن سهيم هستند. از طرف ديگر مفهوم حکمروايي شهري بيشتر بر نهادها و فرآيندها تأکيد مي‏کند و اين به مفهوم درگير کردن تمامي ذينفعان در فرآيند تصميم‏سازي در زمينه‏هاي مختلف امور شهري است. [UN-HABITAT, 2004, Page 7-8]

حکومت محلي: بنابر تعريف ارائه شده توسط سازمان ملل متحد^[3]، واژه حکومت محلي به تقسيم‏بندي سياسي يک کشور و يا يک ايالت (در سيستم فدرال) اشاره دارد که به وسيله قانون ايجاد شده و کنترل اساسي امور محلي همچون قدرت وضع ماليات را در دست دارد و هيأت اداره کننده حکومتي^[4] چنين موجوديتي به صورت محلي انتخاب مي‏گردد. [مقيمي، 1382، ص 39]

در تعريف مذکور بر چند نکته کليدي توجه شده است: اولاً حکومت محلي بايستي به وسيله قانون ايجاد شده باشد. ثانياً بر امور محلي کنترل اساسي داشته باشد و ثالثاً هيأت اداره کننده منتخب مردم محل باشد.

بر اساس تعريف توني بايرن^[5] حکومت محلي شامل مديريت امور عمومي هر محله بوسيله يک هيأت اجرايي از نمايندگان مردم محل است. چنين موجوديتي اگرچه در بسياري از موارد تابع حکومت مرکزي است ولي از قدرت تصميم‏گيري قابل ملاحظه‏اي برخوردار است. [Barney & Griffin, 1983, Page 1]

بر اساس تعريف جان کلارک^[6]- که از صاحبنظران انگليسي در زمينه حکومت محلي است- حکومت محلي عبارت است از قسمتي از حکومت يک کشور يا ايالت که عمدتاً با موضوعاتي که مربوط به اداره امور اهالي يک محل است، به علاوه موضوعاتي که پارلمان براي آن تعيين مي‏کند سر و کار دارد و مطلوب آن است که بوسيله افراد محلي تحت انقياد حکومت مرکزي اداره شود. [مقيمي، 1382، ص 41]

بنابر تعريف ديگري، حکومت محلي در شکل توسعه يافته، سازماني است عمومي که در قسمتي از خاک يک کشورکه داراي قدرت عاليه سياسي يا شبيه آن مي‏باشد به موجب قوانين عمومي يا خصوصي تشکيل مي‏شود تا خدمات لازم را در آن محدوده خاص براي مردم ارائه دهد. ويژگي‏هاي حکومت‏هاي محلي آن است که داراي حاکميت يا قدرت عالي سياسي به معناي واقعي نمي‏باشند.. بعلاوه عبارت سازمان عمومي از آن جهت براي حکومت‏هاي محلي به کار مي‏رود که آنها را اولاً از سازمان‏هاي بخش خصوصي جدا کند و ثانياً آنها از سازمان‏هاي شبه عمومي يعني سازمان‏هاي خصوصي که برخي خدمات عمومي را بر عهده دارند کاملاً متمايز شوند. [شکيبامقدم، 1384، ص 153]

بنا بر تعريف، حکومت‏هاي محلي از عناصر زير تشکيل شده‏اند: [مقيمي، 1382، ص 41]

1. قلمرو^[7]
2. جمعيت
3. سازمان دائمي
4. هويت قانوني مجزا^[8]
5. مستقل از ساير حکومت‏هاي محلي
6. وطايف و قدرت حکومتي
7. قدرت جذب درآمد

با توجه به مباحث مطرح شده مي‏توان گفت که حکومت‏هاي محلي داراي ويژگي‏هاي زير هستند: [مقيمي، 1382، ص 48- 50]

1. حکومت محلي انتخابي است.
2. حکومت محلي سازماني چند هدفه است.
3. حکومت محلي در مقياس محلي فعاليت مي‏کند.
4. حکومت محلي داراي ساختار تعريف شده است.
5. حکومت محلي تحت سيطره اقتدار ملي است.
6. حکومت‏هاي محلي داراي ويژگي خودگرداني هستند.
7. حکومت محلي داراي سيستم نرخ‏گذاري مالياتي است.

مديريت شهري: از مديريت شهري تعاريف مختلفي ارائه شده است. بايد به ياد داشت که تعريف مديريت شهري با توجه به نوع حکومت‏هاي مختلف، تعاريف مختلفي دارد. در بسياري از کشورهاي جهان مديريت شهري به عنوان زيرمجموعه‏اي از جکومت محلي^[9] تعريف شده و به آن شهرداري گفته شده است. روشن است که مشخصات و ساختار شهرداري (مديريت شهري) از کشوري به کشور ديگر تفاوت دارد و هر جامعه‏اي با توجه به ساختار اقتصادي، اجتماعي و سياسي خود تعريف يا تلقي خاصي از مديريت شهري دارد. بر خلاف کشورما، در بسياري کشورها، شهرداري‏ها در واقع نوعي حکومت محلي به شمار مي‏روند.

بنابر تعريف ارائه شده در "کتاب سبز راهنماي شهرداري‏ها در ايران"، مديريت شهري عبارت است از اداره سازماني غيردولتي که براي برآورده کردن نيازهاي مشترک شهروندان در سطح شهر، از طرف آنان و مطابق با قانون تأسيس مي‏گردد و در محدوده فعاليت خود استقلال سازماني دارد. [سعيدنيا، 1383، ص 27] اگر شهر همچون سازماني در نظر گرفته شود، لازم است در رأس آن عنصري براي برنامه‏ريزي آينده و اداره امور کنوني قرار گيرد. اين عنصر را مي‏توان مديريت شهر ناميد.

بنا بر تعريف ديگري، مديريت شهري مجموعه‏اي از سياست‏ها، طرح‏ها، برنامه‏ها ورويه‏هايي است که به دنبال اطمينان يافتن از انطباق و هماهنگي رشد جمعيت با ميزان دستيابي به زيرساختهاي اصلي، سرپناه و کار است.. [Davey, 1993, Page ix]

[1] Urban Governance

[2] Urban Government

[3] United Nation (UN)

[4] Governing Body

[5] Tony Byrne

[6] John J. Clarke

[7] Territory

[8] Separate legal identity

[9] Local Government

فهرست مطالب :

2-1- مقدمه 16
2-2- مديريت شهري 16
2-2-1- مفهوم مديريت شهري 17
2-2-2- وظايف مديريت شهري 21
2-3- ساختار مديريت شهري در ايران 23
2-3-1- سطح کلان مديريت شهري در ايران 24
2-3-2- سطح منطقه‏اي مديريت شهري 26
2-3-3- سطح محلي مديريت شهري 26
2-4- جامعه اطلاعاتي 28
2-5- دولت الکترونيک 30
2-5-1- تعريف دولت الکترونيک 30
2-5-2- سازمان الکترونيکي و دولت الکترونيکي 32
2-5-3- اهداف دولت الکترونيک 33
2-5-4- ارکان دولت الکترونيک 35
2-5-6- کسب و کار الکترونيک 39
2-6- شهر الکترونيک 41
2-6-1- مفهوم شهر الکترونيک 41
2-6-2- زندگي الکترونيک 43
2-6-3- شهروند الکترونيک 43
2-6-4- شهرداري الكترونيكي 45
2-6-5- مدل تعاملي شهر، شهروند، دولت و شهرداري الکترونيک 45
2-7- شاخصهاي ارزيابي شهر الکترونيک (آمادگي الکترونيکي) 45
2-8- زيرساخت الكترونيك 54
2-9- شهر الکترونيک در خدمت مديريت شهري 56
2-9-1- سرويس رديابي با GPS 61
2-9-2- سيستم اطلاعات جغرافيايي 62
2-9-3- سيستم حمل و نقل هوشمند 64
2-9-4- سيستم‏هاي پرداخت الکترونيکي 65
2-10- وضعيت ايران در مقايسه با شاخص‏هاي بين‏المللي 66
2-11- بررسي برترين شهرهاي الکترونيک دنيا 69
2-12- شهرهاي الکترونيک در ايران 72
2-13- وضعيت شهر الکترونيک در شهر همدان 75
2-14- نتيجه‌گيري و تحليل 78
2-14-1- تحليل وضعيت مديريت شهري 79
2-14-2- تحليل وضعيت شهر الکترونيک 80
2-15- مدل تحليل: تعامل بين کنشگران اصلي مديريت شهر در شهر الکترونيک
منابع