مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری و پیشینه اثرات خانه هاي دوم بر اکوتوريسم در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

-1- مقدمه

يكي از حوزه هايي كه به طور عمده مورد علاقه جغرافيدانان است، آثار گردشگري بر محيط زيست انسان است. دليل اين امر در ماهيت جغرافيا نهفته است كه داراي رويكردي قوي در زمينه روابط انسان و محيط مي باشد. در واقع آثار گردشگري و تفريح بر محيط زيست و تحليل منابع، حوزه اي است كه در آن جغرافيدانان انساني و طبيعي در مطالعه معضلات مربوط به گردشگري، داراي وجه اشتراك هستند، با اين حال دليل ديگر، اهميت صرف محيط زيست طبيعي براي فعاليت گردشگري و تفريح است(Hall and page,2002,p151).

برخي از جاذبه هاي مردم شناسي همچون گردشگري کوچ، روستا گردي و آداب ورسوم و. . . در دل قطب هاي طبيعي قرار دارند و برآوردها نشان مي دهد که اغلب متقاضيان شرکت در تورهاي کوچ روستا گردي و نيز حضور در مراسم بوميان دور افتاده اکوتوريست ها هستند و در اکوتوريسم آن بخش از جاذبه هاي مردم شناسي قابل توجه هستند که در وهله اول حاصل انطباق انسان با محيط طبيعي پيرامون او بوده وبه عنوان جاذبه سياحتي صرفا در ترکيب با خاستگاه طبيعي آنها هويت مي يابند (جهانيان و زندي، 1391: 112).

2-2-اکوتوریسم

اکوتوريسم، مفهوم نسبتا جديدي است که هنوز هم اغلب، درست درک نشده و صحيح به کار نمي رود. اولين تعريف جامع، کوتاه ومعتبر توسط انجمن بين المللي اکوتوريسم در سال 1990 ارائه شد " اکوتوريسم سفري مسئولانه به مناطق طبيعي به منظور حفظ محيط زيست و بهبود اوضاع اقتصادي جوامع محلي" (رنجبر، 1390: 5).

اتحاديه حفاظت از طبيعت در سال1996اکوتوريسم را اين گونه تعريف کرد" سفري با مسئوليت زيست محيطي و ديدار از نواحي طبيعي، به منظور لذت جويي و درک طبيعت است. اين فعاليت سبب ارتقاي حفاظت مي شود و پيامدهاي منفي کمي به دنبال دارد و مردم محلي را در فعاليت هاي سود آور درگير مي کند" (رضواني، 1390: 23).

جديدترين، بهترين وکامل ترين تعريف درسال1999توسط مارتاهاني ارائه شد" اکوتوريسم، سفر به مناطق حساس، بکر، سالم و معمولا حفاظت شده مي باشد. اکوتوريسم براي گردشگر، يک سفر آموزنده مي باشد، که درآمد آن صرف حفاظت محل شده و مستقيما در رشد و توسعه ي اقتصادي و تقويت سياسي جوامع محلي تاثير گذاشته و موجب تکريم فرهنگ هاي گوناگون و حقوق بشر مي گردد" (رنجبر، 1390: 5).

اکوتوريسم يکي از انواع گردشگري سازگار محيط زيست است. تعدادي از فعاليت ها از جمله ديدن پرندگان، ديدن وال ها، کمک به دانشمندان براي انجام پژوهش هاي حفاظتي، غواصي در صخره هاي مرجاني، بازديد و عکس گرفتن از طبيعت را فعاليت هاي اکوتوريستي ناميده اند. اکوتوريسم با گردشگري ميراث و گردشگري فرهنگي همپوشاني دارد. نظرسنجي ها نشان مي دهد که اکوتوريست ها به داشتن گروه جوان، داراي تحصيلات عالي، حرفه اي و مسئوليت پذير گرايش دارند. سفرهاي اکوتوريستي به طولاني تر بودن، تعداد نفرات کمتر در تور تمايل دارند. مطالعات نشان مي دهد که اکوتوريست ها به احتمال زياد علاقمند به استفاده از هتل هاي کوچک مستقل، بر خلاف گردشگران انبوه، که علاقمند به اقامت در هتل هاي زنجيره اي هستند. همانطور که انتظار مي رود، اکوتوريست ها به محيط هاي طبيعي تر، مقاصد خلوت تر که از دستبرد و تخريب دور بوده و تجربه ي چالشي را برايشان ايجاد کنند، علاقمند هستند. در سطح سايت، تقاضاي اکوتوريست ها با گردشگران اصلي ممکن است تداخل پيدا کند وتشخيص آنها سخت است. اما در عمل، اکوتوريست ها متضمن اخلاق سفر، ترويج رفتارهاي حفاظتي و سياست هاي اقتصادي مشخصي هستند. به عنوان نمونه اکوتوريست ها به تکنيک هاي کم اثر بر جاذبه ها و حيات وحش و مشارکت مردم محلي اولويت مي دهند (UNESCO,2002,p. 24).

2-2-1-انواع اکوتوريست

در برخي از مطالعات تلاش شد که اکوتوريست ها برمبناي محيط، تجربه و ديناميک گروه طبقه بندي شوند. کسلر در سال 1991 اکوتوريست ها را به سه دسته طبقه بندي نمود:

• اکوتوريست هاي خود عمل: اکثر اکوتوريست ها در اين طبقه قرار دارند و درصد بيشتري از کل را تشکيل مي دهند. آنها افرادي هستند که به تنهايي سفر مي نمايند. اين افراد در منازل مختلفي اقامت مي کنند و تحرک لازم را براي بازديد محيط هاي بي شماري دارند. بنابراين تجربه ي آنها از درجه انعطاف پذيري بالايي برخوردار است.
• اکوتوريست هاي شرکت کننده در تور: اين افراد در تور خود انتظار درجه بالاي سازمان دهي را دارند و به مقصدهاي غيربومي سفر مي کنند.
• گروه هاي عملي يا مدرسه اي: اين گروه اغلب جهت انجام تحقيقات علمي يک سازمان يا پژوهش هاي شخصي اقدام به سفر مي کنند و مدت زيادي در يک منطقه مي مانند و نسبت به اکوتوريست هاي ديگر تمايل بيشتري به تحمل شرايط سخت دارند (رنجبرو همکارانش، 1392: 61).

2-2-2- اصول اکوتوريسم

• به حداقل رساندن اثرات منفي بر طبيعت و فرهنگ محل مورد بازديد؛
• آموزش و اطلاع رساني به مسافرين در خصوص اهميت حفاظت از طبيعت؛
• تذکر به بخش خصوصي و غيره در خصوص اهميت سفرهاي مسئولانه و همکاري با دست اندرکاران محلي براي دستيابي به اهداف حفاطتي و حل مشکلات محلي؛
• ايجاد درآمد مستقيم براي مديريت و حفظ منابع طبيعي و مناطق حفاظت شده؛
• اهميت کنترل و قانون گذاري در طرح هاي مديريتي؛
• تاکيد به جمع آوري اطلاعات پايه اجتماعي و زيست محيطي و پايش اثرات در دراز مدت؛
• به حداکثر رساندن منافع اقتصادي اکوتوريسم به جامعه محلي و تجارت هاي محلي؛
• رعايت حداقل تغييرات مورد قبول؛
• تلاش در طراحي هماهنگ با شرايط محيطي و فرهنگي (اکبري، قرخلو. 1389: 55).

2-2-3-اهداف اکوتوريسم

• اعتلاي هويت بالقوه ي طبيعي و فرهنگي سرزمين ها و کشف غناي زيبايي بصري و حفاظت از آن ها؛
• درآمدزايي جايگزين براي مردم روستايي ميزبان از راه اشتغال، از جمله به عنوان راهنما، کرايه ي مسکن و اسب، اداره ي رستوران، فروش توليدات کشاورزي و ديگر مايحتاج، فروش صنايع دستي و هنري؛
• تشويق به سرمايه گذاري در سرزمين کوهستاني دورافتاده، محروميت زدايي و فقرزدايي از مردم و جوامع محلي و روستا ها؛ و
• ايجاد زيرساخت ها، توسعه ي ارتباطات و امکان دسترسي به اطلاعات براي مردم و جوامع محلي و روستاهاي محروم (رضواني، 1390: 25).

2-2-4- اهميت اکوتوريسم

با افزايش آگاهي هاي مردم از فوايد و اثرات مثبت مستقيم طبيعت، اهميت اکوتوريسم بيشتر مي شود. اکوتوريسم به تنوع زيستي، ارزش اقتصادي مي دهد. اکوتوريست هايي که همه ساله به مناطق جذاب طبيعي مسافرت مي کنند ميليون ها دلار ارز به کشور ميزبان وارد کرده و براي بسياري از مردم محلي اشتغال ايجاد مي کنند. چنانچه درآمدهاي حاصل از اکوتوريسم به درستي مورد استفاده قرار گيرد زمينه لازم براي حفظ محيط زيست طبيعي و بسط مناطق تحت حفاظت فراهم خواهد آمد و تحقق هدف هاي توسعه پايدار، تسهيل خواهد يافت (جهانيان، زندي، 1391: 28).

طبق نظر گودين اکوتوريسم، تاثيرات اندکي را بر محيط زيست و منابع طبيعي وارد نموده و در حفظ و بقاي گونه ها و زيستگاه هاي طبيعي سهيم مي باشد. اکوتوريسم به دو روش مستقيم: حفظ و حراست از منابع طبيعي، و غيرمستقيم: ايجاد منبع درآمد براي جوامع بومي در امر حفاظت و بقاي گونه ها و زيستگاه هاي مهم طبيعي گام برمي دارد. اکوتوريسم با استفاده از ابزار آموزشي و تبليغاتي مي تواند منابع طبيعي حفاظت شده را به عنوان يک منبع درآمدزا براي بوميان معرفي نمايد. درنتيجه افراد محلي به مناطق مورثي حيات وحش و محيط زيست به عنوان يک منبع درآمد، با ديده ي احترام نگريسته و طبعا از اين مناطق حفاظت مي نمايند (اولادي قاديکلايي، 1388: 63).

2-2-5- فرصت ها و تهديدات اکوتوريسم

2-2-5-1- فرصتهاي اکوتوريسم

از آنجا که اکوتوريسم موجب ايجاد اشتغال، بهبود شرايط و کمک به حفاظت از تنوع زيستي، افزايش درک وآگاهي بازديدکنندگان، تعامل و تبادل فرهنگي، آموزش و رشد دانش محيطي و توليد درآمد مي گردد از ابعاد گوناگون مي تواند به عنوان فرصت تلقي شود (اکبري، قرخلو، 1389: 67).

فهرست مطالب :

2-1- مقدمه 11
2-2-1-انواع اکوتوريست 13
2-2-2- اصول اکوتوريسم 13
2-2-3-اهداف اکوتوريسم 14
2-2-4- اهميت اکوتوريسم 14
2-2-5- فرصت ها و تهديدات اکوتوريسم 15
2-2-5-1- فرصتهاي اکوتوريسم 15
2-2-5-2- تهديدات اکوتوريسم 15
2-3- اکوتوريسم در روستا 16
2-4- تعريف و مفهوم خانه هاي دوم 19
2-5- مهمترين زمينه ها و عوامل کششي، انگيزشي و يا رانشي گسترش خانه هاي دوم در نواحي روستايي 22
2-5-1- تفاوت آب و هوايي و جغرافيايي 22
2-5-2- مهاجرت هاي روستايي- شهري 22
2-5-3- آلودگي محيط زيست و ازدحام بيش از حد جمعيت در شهر ها 23
2-5-4- بهبود راه هاي ارتباطي و افزايش برخورداري از خودروي شخصي 23
2-5-5- شهر گريزي و گسترش خانه هاي دوم 23
2-6- تاريخچه خانه هاي دوم 24
2-6-1- جهان 24
2-6-2- ايران 26
2-7- اثرات خانه هاي دوم بر نواحي روستايي 29
2-7-1- اثرات زيست محيطي 31
2-7-1-1- آلودگي هوا و صوتي 31
2-7-1-2- آلودگي آب رودخانه ها 31
2-7-1-3- از بين بردن پوشش گياهي 32
2-7-1-4- تخريب و تغيير چشم انداز طبيعي 32
2-7-1-5- تخريب محيط زيست و منابع طبيعي 32
2-7-2- اثرات اجتماعي و فرهنگي 33
2-7-2-1- افزايش سطح آگاهي و دانايي مردم ناحيه 33
2-7-2-2- تضاد و دو گانگي اجتماعي و فرهنگي بين گردشگران و روستاييان 33
2-7-2-3- الگو برداري از شيوه زندگي گردشگران 33
2-7-2-4- تاثير بر روند مهاجرت روستاي-شهري 34
2-7-2-5- تضعيف فرهنگ محلي و سنتي 34
2-7-2-6- کاهش امکان ساخت مسکن براي مردم محلي 35
2-7-2-7- کاهش انسجام اجتماعي 35
2-7-2-8- افزايش ناهنجاري اجتماعي 35
2-7-3- اثرات اقتصادي 35
2-7-3-1- افزايش قيمت زمين 36
2-7-3-2- افزايش قيمت کالا و خدمات 36
2-7-3-3- ايجاد اشتغال و درآمد 36
2-7-3-4- منسوخ شدن فعاليت کشاورزي 37
2-7-3-5- افزايش هزينه زندگي 37
2-7-3-6- کمک به فراهم شدن خدمات زير بنايي 37
2-7-3-7- افزايش رفاه عمومي مردم روستا 37
2-7-3-8- افزايش اختلاف درآمد بين روستائيان 38
2-7-4- اثرات کالبدي 38
2-7-4-1- تغيير کاربري باغات و مزارع 38
2-7-4-2- تبديل باغات مثمر به ساختمانهاي مسکوني 39
2-7-4-3- تغيير در بافت و ساخت روستا 39
2-7-4-4- تجاوز به حريم رودخانه ها و اراضي ساحلي 39
2-7-4-5- تغيير چشم انداز روستايي 39
منابع