مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مباني نظري و پيشينه پژوهش خلاقیت شغلی 32 صفحه در قالب Word قابل ویرایش

بخشی از متن :

خلاقیت شغلی
خلاقیت
بي شك يكي از زيبا ترين ويژگي هاي انسان، قدرت آفرينندگي و يا خلاقيت اوست. به واسطه ي همين ويژگي است، كه انسان مي تواند اهداف آرمان گرايانه خود را پديد آورد، و توانايي هاي خود را شكوفا سازد. آنچه پيش از اين در مورد خلاقيت تصور مي شد، بر اساس نگرش نبوغ آميز بنا شده بود، و طبق اين نگرش، خلاقيت به افراد خاصي تعلق داشت؛ افرادي كه از نبوغ استثنايي برخوردار بوده و توانايي هاي ذهني آنان، فراتر از مردم عادي به شمار مي رفت . بنابراين خلاقيت موهبتي آسماني پنداشته مي شد، كه صرفاً در اختيار تعداد معدودي از افراد قرار گرفته است، در صورتي كه خلاقيت به افراد معدودي تعلق نداشته و تمامي افراد مي توانند خلاقانه فكر كنند. تنها تفاوت عمده بين افراد نابغه و خلاق وافراد عادي در اين است، كه گروه اول روش هايي را به كار مي گيرند، كه افراد ديگر از آن روش ها بي اطلاع هستند(پیرخالقی، 1384).

2-3-2- تعاريف خلاقيت
خلاقيت از جمله مسائلي است كه درباره ماهيت و تعريف آن تاكنون بين محققان و روان شناسان توافق به عمل نيامده است. در مجموع تعريف ها خلاقيت را چنين تقسيم بندي مي نمايد: بعضي از تعريف ها، ويژگي هاي شخصيتي افراد را محور قرار داده، و بعضي ديگر بر اساس فرايند خلاق و تعريف هاي ديگر بر حسب محصول خلاق به خلاقيت نگريسته اند.
تعاریف متعددی راجع به خلاقیت ارائه شده است، که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
پارنز : خلاقيت را مي‌توان به شكل بسيار ساده بعنوان توانایی ايجاد چيزي نو و بديع تعريف كرد.
تورنس : تفكر خلاق مختصراً عبارتست، از فرآيند حس كردن مسائل يا كاستي‌هاي موجود در اطلاعات، فرضيه سازي درباره حل مسائل و رفع كاستي‌ها، ارزيابي و آزمودن فرضيه‌ها، بازنگري و بازآزمايي آنها و سرانجام انتقال نتايج به ديگران(صمدآقایی ،1385).
پری : خلاقيت، شکستن کلیشه ها، توانائي تغيير در چارچوب طرح و يك راه جديد براي رسيدن به ايده‌ها است.
ویسبرگ : خلاقیت توانایی حل مسایلی است، که فرد قبلا حل آنها را نیاموخته است.
اشتاین : خلاقیت فرآیندی است، که نتیجه آن کار تازه ای باشد که توسط گروهی در یک زمان مفید و ارزشمند تلقی شود(امیرحسینی، 1385).
خلاقیت، آفرینش آمیزه ای بدیع برای حل تناقضات، درقالب یک ایده است که خارج از محدوده جواب موجود قرار می گیرد( حقیقت جو و ناظم، 1387)..
خلاقیت، شکل دادن تجربه هادر سازمان بندی های تازه است.
تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانهای امروزی، توانايي ايجاد ايده هاي جديد داراي ارزش براي مشتري است.
تيلور خلاقيت را شكل دادن تجربه ها در سازمان بندي هاي تازه مي داند( شیخ مونسی و همکاران، 1389).

2-3-3- تعریف خلاقیت
خلاقیت فرآيندي كه در بر گيرنده تفكر و واكنش است، و انسان با تجارب گذشته اش ارتباط برقرار مي كند، به محرك ها(اشياء، نشانه ها،مفاهيم،افراد،موقعيت ها)و معمولاً دست كم يك مجموعه منحسر به فرد واكنش نشان مي دهد.
«آفريدن-به وجود آوردن»
«بيان عقايد اصيل ،بخش ذاتي بشر»
«توانايي ساختن آن چيزي كه تصور مي كنيم وجود دارد»
«جرئت متفاوت بودن داشتن»
«توانايي يا قدرت ذهني يا بدني براي ساختن يا باز سازي واقعيت به نحوه ي منحصر به فرد»
« انگيزه براي يادگيري، و به فعلت در آوردن توانايي ها»( فتحی زاده، پاک طینت و شهبا، 1390).

2-3-4- ضرورت و اهمیت خلاقیت
الف: نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی
1ـ خلاقیت و نوآوری عامل رشد و شکوفایی استعداد ها و سوق دهنده به سوی خود شکوفایی
2ـ خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت فردی ، شغلی و اجتماعی

ب: نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
1ـ خلاقیت و نوآوری عامل پیدایش سازمان ، تولیدات و خدمات
2ـ خلاقیت و نوآوری عامل افزایش کمیت وکیفیت تولیدات ،خدمات ، تنوع تولیدات و خدمات
3ـ خلاقیت و نوآوری عامل کاهش هزینه ها ، ضایعات و اتلاف منابع
4ـ خلاقیت و نوآوری عامل تحریک و تشویق حس رقابت
5ـ خلاقیت و نوآوری عامل کاهش بوروکراسی اداری (کاهش پشت میزنشینی و مشوق عمل گرایی)
6ـ خلاقیت و نوآوری عامل افزایش انگیزش کاری کارکنان سازمان ، ارتقای سطح بهداشت روانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان
7ـ خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت مجموعه مدیریت وکارکنان سازمان، ارتقای بهره وری سازمان، رشد و بالندگی سازمان( هاشمی، 1388).

2-3-5- مدل های خلاقیت
فرآیند خلاقیت یکی از ابعاد خلاقیت در سازمان است، و مدلهای فرآیند خلاقیت بخشی از تئوری خلاقیت می باشند، در زیر فرآیند خلاقیت بر اساس مدلهای مذکور با توجه به سیر تاریخی آنها مورد بررسی قرار می گیرد.
2ـ3ـ5ـ 1ـ مدل گراهام والاس (1962) : یکی از نخستین مدلهای فرآیند خلاقیت است که ارائه شده است این مدل شامل مراحل دوره آمادگی، دوره خواب ( پرورش )، دوره روشنایی ( بصیرت )، دوره آزمایش و ارزش گذاری می شود این مدل که یکی از نخستین مدلها و پایه و اساس کلیه مدل هاست، آخرین مدل و مدلی تلفیقی از سایر مدل ها می باشد.
این مدل دارای چهارمرحله است:
1-آمادگی: یعنی جمع آوری داده های مرتبط با مسئله
2- نهفتگی: به فعالیت ناخودآگاه روی مسئله اشاره دارد.
3- اشراق: یعنی الهام از لحظه ای است که ایده یا راه حل مسئله کشف می شود.
4- اثبات: به آزمون کردن ایده ناشی از مرحله اشراق اشاره دارد (صمد آقایی، 1380).
2ـ3ـ5ـ2ـ مدل اسبورن : اسبورن(1953)، که تحقیقات متعددی در حوزه خلاقیت انجام داده، فرآیند خلاقیت را شامل سه مرحله می داند: 1ـ حقیقت یابی، 2- ایده یابی و 3- راه حل یابی می باشد.
1ـ حقیقت یابی
این مرحله خود شامل دو قسمت است که یکی تعریف مسئله و دیگری آماده سازی است.
الف ـ تعریف مسئله: اهمیت این قسمت از فرآیند حل خلاق مسائل با این بیان آلبرت اینشتین مورد تاکید قرار گرفت و آن فرموله کردن یک مسئله بسیار اساسی تر از حل آن است که ممکن است صرفا مستلزم مهارت در ریاضیات و علوم آزمایشاهی باشد. در زمینه تعریف مسئله باید با کانون وسیعی شروع نموده سپس کانون متمرکزش برای تعریف مسائل فرعی به کار می بریم. ما باید مسئله خود را چنان با وسعت، به نحوی چنان اساسی و چنان شامل تمام موضوعات اساسی و کلی مربوطه بیان کرده باشیم.
ب ـ آماده سازی
این مرحله مستلزم جمع آوری و تجزیه داده های مربوط به مسئله است. آماده سازی نیاز به دو نوع دانش دارد. دانشی که قبلا وجود داشته و ما جمع آوری و ذخیره کرده ایم و دانشی که جدیدا جمع آوری می کنیم و با مسئله خلاق ما ارتباط دارد. کیفیت محتویات اطلاعات موجود در ذهن بستگی به این دارد که چگونه آن را وارد حافظه کرده ایم. متخصصین درباره کمیت اطلاعاتی که در بدو یک پروژه خلاقیت لازم است جمع آوری شود، اتفاق نظر دارند. بسیاری از متخصصین معتقدند که باید خود را با حقایق اشباع کنیم و نویسنده دیگری اظهار می دارد که به نظر من بدون مشقت پایان ناپذیر اولیه برای جمع آوری وسیع اطلاعات قادر به خلق چیز با ارزشی نیستیم(نرگسی، باتمان و احمدی، 1391).
2ـ ایده یابی:
ایده یابی خود شامل دو قسمت است:
الف) ایده سازی که عبارت است از تدابیر ایده های موقت به عنوان سرنخ های ممکن.
ب) ایده پروری که عبارت است از انتخاب بین ایده های حاصله، افزودن ایده های دیگر و به جریان انداختن مجدد از طریق تغییر، ترکیب و غیره.
تقریبا در تمامی فعالیت های ایده یابی آنچه که نقش اساسی ایفا می کند. استعدادی است که موسوم به تداعی ایده هاست. این پدیده، قوه تصور را با قوه حافظه متصل نموده و باعث می گردد که یک تفکر دیگر منجر شود. تداعی معانی بر آن که انگیزه تصوری قویتر و مغزی سرشارتر دارند بهتر و بیشتر کار می کند. هر چه تصاویر روشن تر باشد برای فرآیند تداعی مستعدتر است. تداعی معانی نقش مهمی در عامل تصادفی خلاقیت ایفا می کند( قادری، باتمان و احمدی، 1391: 45).
3ـ راه حل یابی:
راه حل یابی به نوبه خود به دو قسمت تقسیم می شود:
الف) ارزیابی که به مفهوم وارسی ایده های موقت به وسیله آزمایش و غیره می باشد.
ب) گزینش که به معنای تصمیم گیری درباره راه حل نهایی و پیاده سازی آن می باشد.
ایده های فراوانی که به هر شکل جمع شده اند تحت شرایطی به ارزیابی گذاشته می شوند. معیارهای ارزیابی برای مسائل با توجه به نوع مسئله، سطح ایده مورد درخواست و غیره فرق می کند. وقتی که مسائل ارزیابی شدند نوبت به گزینش می رسد که راه حل های پیشنهاد شده طبقه بندی شده و نهایتا بهترین راه حل انتخاب می شود. موارد فوق در مورد فرآیند خلاقیت در شرایط عادی خلق و خوی روانی است. در بسیاری از شرایط حالت فوق العاده ای پیش می آید که با حالات عادی بسیار فرق می کند( قادری، باتمان و احمدی، 1391).

2ـ3ـ5ـ3ـ مدل تورستن
تورستن خلاقیت را شامل چهار عنصر اصلی می داند:
1ـ سياسي: به این معنا که یک فرد چقدر می تواند به سرعت تعداد زیادی ایده یا پاسخ ایجاد کند. یعنی تا چه اندازه از قدرت توليد ايده ها و جواب هاي فراوان دارا می باشد. میزان سرعت پرداختن به انبوهی از راه حل حل مسئله و انتخاب راه حلی مبتکرانه از بین آنها می باشد. معمولا از پرداختن به کارهای جدید لذت می برند و خواستار روبه رو شدن با مسائل پیچیده می باشند و از کسب تجارب جدید استقبال می کنند( خادم حسینی، 1386).
2ـ انعطاف: به این معنا که فرد چقدر می تواند چارچوب های قبلی را کنار گذاشته و چارچوب های جدید را پذیرفته و و ایده ها و روش های متنوع ایجاد کند. توانايي لازم براي تغيير جهت فكري يا تواناي توليد ايده هاي متنوع می باشد. توانایی به کاربردن مطالب جدید در امور مشگل، استقبال از انجام آزمایشات و اکتشافات علمی و توانایی مدیریت بحران های غیرمنتظره و ناگهانی را دارا هستند.
3ـ ابتكار: به این معنا که چقدر فرد توانايي توليد ايده يا محصول نو و بديع را دارد. توانايي توليد ايده يا محصول نو و بديع: يعني پاسخ هاي فرد قبلا ديده نشده باشد و جديد و نو باشد. در هنگام حل یک مسئله از راه حل هایی نو و جدید استقبال می کنندو از ساختن چیزهای جدید لذت می برند.
4ـ بسط با جزئيات: به این معنا که چقدر فرد توانايي توجه کامل به جزئيات مربوط به يك ايده را دارد به عبارتی افراد خلاق تر به جزئيات يك ايده توجه بيشتري نشان مي دهند. توانايي توجه به جزئيات وابسته به يك ايده، يعني افراد خلاق به جزئيات يك ايده توجه بيشتري نشان مي دهند. از پرداختن به جزئیات مسائل استقبال می کنند واز پیچیدگی کار لذت می برند( پیرخالقی، 1384).

2ـ3ـ5ـ4ـ مدل رندسیپ
رندسیپ خلاقیت، را قدرت و نوانایی ایجاد وخلق مفاهیم جدید با به کارگیری آن در شکل جدید از طریق مهارت های ذهنی تعریف کرده است(هویدا و همکاران،1390: 130). توانایی تلفیق ایده ها به شیوه های منحصر به فرد، برای برقراری ارتباط غیرمعمول بین ایده های مختلف عنوان کرده اند. رندسیپ خلاقیت را به طور کلی و به عنوان تک عامل در نظر می گیرد، و آن را به صورت نموداری از (خیلی خلاق، خلاقیت بالای متوسط، خلاقیت متوسط، کمتر از متوسط تا غیرخلاق) دسته بندی می کند(شیخ مونسی و همکاران، 138). ایوانسویچ و ماتسون در کتاب مدیریت و رفتار سازمانی در فصل « تصمیم گیری» پرسشنامه و مدل خلاقیت رندسیپ را به عنوان ابزاری کامل برای سنجش خلاقیت عنوان کرده اند( ایوانسویچ و ملتسون ، 1979)، همچنین قابلیت کاربرد و عملیاتی بودن و منسجم بودن و عدم پراکندگی به عنوان مدلمورد نظر برای خلاقیت در این پژوهش در نظر گرفته شده است.

فهرست برخی از مطالب :

خلاقیت شغلی
خلاقیت
2-3-2- تعاريف خلاقيت

2-3-3- تعریف خلاقیت
2-3-4- ضرورت و اهمیت خلاقیت
الف: نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی
ب: نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
2-3-5- مدل های خلاقیت
2ـ3ـ5ـ3ـ مدل تورستن
2ـ3ـ5ـ4ـ مدل رندسیپ
2-3-6- ویژگی های افراد خلاق
نمودار2-3- ویژگی های افراد خلاق
خلاقیت گروهی :
ایده پردازی گروهی
2-3-9- اصول مديريت براي نوآوري:
2-3-10- شرايط ايجاد خلاقيت و نوآوری:
1- فضاي خلاق :
2-4-1- تحقیقات انجام شده مرتبط با پژوهش در داخل کشور
4-2-2تحقیقات انجام شده مرتبط با پژوهش در خارج از کشور

منابع فارسی

منابع انگلیسی: