مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات:

پیشینه و مبانی نظری ساختارمغز و سنجش خلاقیت 126صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

مقدمه :

کشف عناصر ناشناخته ، خلق آثار جديد ، ارائه راه حلهاي جديد ، مشخصه افرادي است كه تاثيري عميق بر زندگي بشري دارند . اختراع ماشين بخار ، فرمول مدل مارپيچي dna ، ساختمان اولين هواپيما، فقط چند مورد برجسته از بروز خلاقيت ، با تاثيري عميق در زندگي و فرهنگ ماست . , 1993 , p . 2) weisberg )

زندگي پيچيده امروز هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقيت ضرورت استمرار زندگي فعال بشمار مي رود . انسان براي خلق نشاط و پويائي در زندگي ، نياز به خلاقيت و ابتكار دارد تا انگيزه شوخ طبعي خود را ارضا كند و زمينه شكوفائي استعدادها وتوانائيهاي خويش را فراهم كند چرا كه جامعه انساني براي زنده ماندن و گريز از مرگ و ايستائي ، به تحول نياز دارد.

مسلما" انسان مي تواند به طرق كاملا" زيادي خلاق باشد . درك اين واقعيت چالشي واقعي در اين عصر فضا و فرا رسيدن جامعه فرا صنعتي بوجود مي آورد ، در هر زمينه دانش بشري انفجارهاي اطلاعات وجود دارد . زماني بود كه فكر مي كرديم مرزهاي فضا نه ظرفيتهاي بشر ، و دانش را مي شناسيم . شخص مي توانست چيزهاي خوبي در مدرسه دانشگاه و يا از راه كار آموزي فرا گيرد و اين دانش ، بقيه عمرش برايش مفيد بود، آن روزها گذشت .

يك ارتباط بين خلاقيت و آينده عبارت از رابطه مثبت و قابل ملاحظه بين عملكرد دانش آموزان دبيرستان در آزمونهاي خلاقيت و دستاوردهاي خلاق آينده آنان در بزرگسالي است.

نهضت پرورش استعداد خلاقيت و ابداع در كشورهاي مختلف ، خاصه در كشورهاي صنعتي و پيشرفته ، به سرعت در حال پيشرفت بوده و مورد پذيرش قرار گرفته است . و شايد بتوان سالهاي (1950) را سالهاي ترقي خلاقيت دانست به اين دليل كه اين مفهوم بي هيچ شرح و بسطي به فرايندهاي ذهن اضافه شده است (كراس ، جواديان ، 1369 ).

در اوايل دهه 1950 اسبورن بنياد تفكر خلاق را تاسيس كرد و در شهر بوفالو در ايالت نيويورك رياست اولين جلسه موسسه حل مسئله با روش خلاق را بر عهده گرفت ( مظفري ، 1376 ص:52 ).

و بدين ترتيب پژوهش در مورد خلاقيت پا به عرصه جديدي مي گذارد .

ساختار مغز و عملکرد آن

انسان داراي ساختار مغزي مي باشد كه داراي عاليترين نوع عملكرد است. تحقيق اخير پروفسور اورنشتين[1] از دانشگاه كاليفرنيا پرتو بيشتري بر فعا ليتهاي گوناگون زير فرمان هر قسمت از ناحيه هاي چپ و راست افكنده است . پروفسور اورنشتين تحقيق را با چنين استنباطي آغاز كرد كه دو نيمه مغز از لحاظ بيولوژيكي مشابهت دارد و به مفهوم واقعي او بجاي يك مغز كه به دو قسمت تقسيم شده باشد آنها را به دو مغز متشابه در نظر گرفت كه هماهنگ عمل مي كنند و خواست بداند آيا همه قسمتهاي جداگانه مغز فعاليتهاي فكري متفاوتي علاوه بر فعاليتهاي فيزيكي متفاوت انجام مي دهند يا نه؟

با قرار دادن سر پوش خاصي روي سر چند دانشجو ، براي اندازه گيري امواج مغزي آنها ، پروفسور اورنشتين از آنان درخواست كرد كه به انواع مختلف كار فكري بپردازند. ستونهاي اعداد را جمع كنند نامه ها و مقاله هاي رسمي بنويسند ، قطعاتي رنگ آميزي شده بسازند ، تجزيه و تحليل منطقي انجام دهند و افكار خوش رويائي در سر بپرورانند . در تمام اين احوال كه فعاليتها ادامه داشت پروفسور اورنشتين امواج مغز را كه از دو نيمه مغز هر نفر بر مي خواست را اندازه گيري كرد يافته هاي او در عين حال شگفت انگيز و معنادار بود . به طور كلي مغز چپ ، اداره فعاليتهاي فكري زير را بعهده داشت :

رياضيات

زبان و تركيب عبارات كلام

منطق

بررسي و تجزيه و تحليل

نويسندگي

و ديگر فعاليتهاي مشابه

و سمت راست مغز فعاليتهاي كاملا متفاوت ديگري را به شرح زير عهده دار است :

تصور و تجسم

شناخت رنگها

موسيقي

وزن و آهنگ

خيالات و احلام (خواب و خيالات خوش )

ساير فعاليتهاي مشابه

او هم چنين پي برد افرادي كه كم و بيش عادت كرده بودند بطور انحصاري از يك طرف مغز خود استفاده كنند بطور نسبي قادر به استفاده از سوي ديگر مغز خود نبودند بطور كلي ، و نيز در موارد خاصي كه فعاليتها بطور مشخص در ارتباط سمت ديگر مغز مورد نياز بود ، اين ضعف به چشم مي خورد باز مهمتر از آن ، اورنشتين دريافت زماني كه از ميان دو قسمت مغز ، بخش « ضعيفتر» تحريك و ترغيب به همكاري با مغز بخش قويتر مي شد نتيجه نهائي افزايش فوق العاده در مجموع توانائي و كارائي آنها بود . افزايش نتيجه همكاري دو بخش به مراتب بزرگتر از حد انتظار اورنشتين بود ؛ او انتظار داشت كه با تشويق بكار بخش ضعيفتر در همكاري با بخش قويتر افزايش از نوع متعارف 1بخش + بخش ديگر مغز = 2 برابر كارائي معمول ، در عمل و اجرا بدست آيد نتيجه واقعي نشان داد كه مغز مي تواند به طرزي متفاوت با معيارهاي متعارف رياضي كار كند زيرا فعاليتهاي يك طرف مغز به فعاليت طرف ديگر آن كه افزوده شود ، نتيجه غالبا پنج تا ده برابر كارائي معمول يك طرف را نمودار مي سازد .

از آنجا كه فرايند تفكر خلاق نياز به مقدار زيادي تفكر مربوط به هر دو نيم كره دارد انتظار مي رود كه«فرد خلاق ايده ال»كسي باشد كه بتواند وظايف اختصاصي هر دو نيم كره راست و چپ را به نحوي مكمل اداره نموده و مورد استفاده قرار دهد نهايتا ممكن است اين مطلب به عنوان يك حقيقت كشف شود ولي شواهد موجود ،كه بر اساس مقدار زيادي اطلاعات روان سنجي قرار دارد حاكي از آن است كه در انواع متعدد آزمونهاي تفكر خلاق ، بزرگسالان نرمال كه در وظايف مغزي نيم كره راست تخصص دارند تقريبا بدون استثناء از افرادي كه شيوه ادغام دو نيم كره را بكار مي برند ، پيشي مي گيرند . چنين افرادي هم چنين يادگيريهاي خود را بيشتر مورد استفاده قرار مي دهند. مشكل افرادي كه داراي شيوه يادگيري ادغامي هستند در تغيير جهت تفكر از نوعي كه اسبورن در نظر دارد اشكال دارند . اسبورن اعتقاد داشت كه وي وظايف «اخلاق» و «انتقاد جوئي» مغز مي ناميد نمي توانست به طور همزمان در بالاترين سطح خود عمل كند. فرايند قضاوت و تصور دو پديده نسبتا متفاوت ولي مكمل همديگر هستند در صورتيكه در موارد لازم از يكديكر مي توانند مجزا نگه داشته شوند . در كوشش خلاق بايد مانند دو فرد مختلف عمل كنيم كه گاه بايد مغز قضاوت كننده خود را خاموش كرده و مغز خلاق خود را روشن كنيم و مدت لازم صبر نمود سپس چراغ قضاوت خود را روشن كنيم در غير اين صورت عجولانه ممكن است شعله هاي خلاقيت ما را خاموش نموده و ايده هائي كه جديدا" توليد شده را زايل نمايد (آقائي فيشاني ، 1377 ص: 59 ).

تفكر از جمله مسائلي است كه از دير باز همواره ذهن انديشمندان را بخود مشغول داشته است چرا كه آنها واقف بودند ، انسان ، فرهنگ و تمدن خود را مديون تفكر است . اين عقيده كه نيروي تفكر انسان است كه او را از ساير موجودات متمايز مي كند همواره مطرح بوده است و بنابراين از زمان سقراط و ارسطو تا زمان حال تفكر را با ماهيت و مراحلي توام مي دانند .

از ديدگاه ديوئي تفكر اساسي واقعي تنها با طي اين مراحل ممكن است . اين مراحل عبارتند از :

پيشنهاد[2] : اين مرحله ، مرحله پيشنهاد راه حلهاي مختلف است ،كه ممكن است به جواب برسد . بنابراين ، در اين مرحله هر گونه راه حلي به ذهن برسد ارائه مي گردد .

تعقل[3] : در اين مرحله فرد به جمع آوري شواهد و مدارك مربوط به مسئله و نيز به بررسي راه حلهاي مختلف پرداخته و درباره آن تفكر مي نمايد

فرضيه سازي[4] : پس از تعقل روي راه حلها ، فرد مي تواند راه حل مناسبي كه احتمال بيشتر دارد كه به نتيجه برسد را انتخاب كند . بعبارت ديگر براي مسئله مورد نظر فرضيه اي تشكيل مي دهد .

[1]. Professor rubert ornstein

1 . suggestion

2 . intellectualization

3 . hypothesis

فهرست برخی از مطالب:

فصل دوم : سابقه موضوع تحقيق -------------------------------- 16

مقدمه------------------------------------------------------------ 17

ساختار مغز و عملکرد آن---------------------------------------------- 18

تعاريف خلاقيت :--------------------------------------------------- 25

1 . نگرشهاي خاستگاهي :--------------------------------------------- 26

2 . نگرشهاي فرايندي :----------------------------------------------- 27

رابطه هوش و خلاقيت ------------------------------------------------ 31

فرايند خلاقيت :---------------------------------------------------- 36

مراحل والاس ------------------------------------------------ 37

مراحل اسبورن ------------------------------------------------ 39

مراحل تورنس ------------------------------------------------ 41

نظريه هاي خلاقيت :------------------------------------------------- 42

1. نظريه هاي جهان باستان-------------------------------------------- 42

2. نظريه هاي جديد فلسفي -------------------------------------------- 44

3. نظريه هاي روان شناسي -------------------------------------------- 45

4. روانکاوي جديد -------------------------------------------------- 46

خصوصيات افراد خلاق ---------------------------------------------- 49

نيازهاي افراد خلاق ------------------------------------------------- 56

عوامل موثر در خلاقيت----------------------------------------------- 58

هوش ------------------------------------------------------ 59

ويژگيهاي شخصيتي-------------------------------------------- 61

خانواده----------------------------------------------------- 63

مدرسه و دانشگاه و نقش آن در خلاقيت ------------------------------ 65

نقش انگيزه هاي دروني و بيروني در خلاقيت-------------------------------- 69

تاثيرات عوامل خاص بر خلاقيت :---------------------------------------- 70

سن -------------------------------------------------------- 70

جنس------------------------------------------------------- 71

ارزشها و فشارهاي اجتماعي --------------------------------------- 71

تحصيلات--------------------------------------------------- 72

نقش کوشش در خلاقيت----------------------------------------- 72

شرايط محيطي مطلوب براي خلاقيت ------------------------------------- 73

تكنيكهاي خلاقيت و نو آوري------------------------------------------- 74

يورش فكري-------------------------------------------------- 75

مدل سينكتيكس ------------------------------------------------- 77

تكنيك دلفي ... ------------------------------------------------- 78

آموزش خلاقيت ---------------------------------------------------- 87

الف : آموزش و پرورش عمومي خلاقيت----------------------------------- 87

آموزش خلاقيت در جهان ---------------------------------------- 88

ب : آموزش خلاقيت در كودكان و دانش آموزان --------------------------- 89

نكات قابل توجه در آموزش خلاقيت به فراگيران--------------------------- 93

آنچه مربي براي پرورش فكر خلاق بايد انجام دهد ------------------------- 96

محتواي درسي فراگير و ارتباط آن با خلاقيت ----------------------------- 99

اصول اساسي در پرورش خلاقيت --------------------------------------- 107

عوامل موثر در پرورش خلاقيت ---------------------------------------- 108

نقش امنيت و آزادي رواني در خلاقيت ----------------------------------- 113

خلاقيت و حل مسئله ------------------------------------------------ 115

خلاقيت و پيشرفت تحصيلي ------------------------------------------ 117

خلاقيت و هنر ---------------------------------------------------- 118

خلاقيت و توسعه اقتصادي -------------------------------------------- 121

اثر محرک عاطفي در خلاقيت ----------------------------------------- 122

شرايط لازم جهت استفاده حداکثر از قدرت تصور در خلاقيت ------------------- 126

موانع خلاقيت ---------------------------------------------------- 128

عامل شانس در کاوش در مسير خلاقيت ---------------------------------- 127

با تصور خلاق مي توان روابط شخصي را بهبود بخشيد------------------------- 139

سوابق پژوهش در ايران ---------------------------------------------- 141

سوابق پژوهش در خارج --------------------------------------------- 143

نتيجه گيري و جمع بندي فصل دوم-------------------------------------- 147