مقاله و تحقیق دانشجویی

پیشینه و مبانی نظری اخلاق فردی،اخلاق سیاسی،اخلاق خانوادگی واخلاق مردمی در 64 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

مبانی نظری وپیشینه تحقیق اخلاق فردی،اخلاق سیاسی،اخلاق خانوادگی واخلاق مردمی

فصل دوم: يافته هاي تحقيق

بخش اول: اخلاق فردي ...........................................................................................

مقدمه .........................................................................................................................

1- عبادت ..................................................................................................................

2- سخاوت ................................................................................................................

3- زهد و پرهيزگاري ...............................................................................................

4- ادب ......................................................................................................................

5- صبر و استقامت....................................................................................................

بخش دوم: اخلاق سياسي........................................................................................

مقدمه..........................................................................................................................

1- مسئوليت پذيري....................................................................................................

2- رعايت امانت.........................................................................................................

3- التزام به تعهدات....................................................................................................

4- برخوردهاي مودبانه با دستگاه حاکم ..................................................................

الف- عمل به سيره ي پيامبر اکرم.............................................................................

ب- موعظه..................................................................................................................

1- رهنمودهاي اخلاقي امام به مامون.......................................................................

2- رهنمودهاي اخلاقي امام به شيعيان......................................................................

3- احقاق حقانيت امور در حوزه ي سياسي..............................................................

بخش سوم: اخلاق خانوادگي...................................................................................

مقدمه..........................................................................................................................

1- محبت و مهرورزي با اعضاي خانواده

2- محبت به خدمتکاران و غلامان..............................................................................

3- تامين مخارج زندگي..............................................................................................

بخش چهارم: اخلاق مردمي.....................................................................................

مقدمه..........................................................................................................................

1- حسن خلق نسبت به ديگران..................................................................................

2- همدلي امام (ع) با توده ي مردم............................................................................

الف- ناکامي مامون در سياست هاي عوام فريبانه....................................................

ب- تلاش امام (ع) در جهت اعتلاي اسلام

بخش اول

مقدمه

1- عبادت

2- سخاوت

3- زهد و پرهيزگاري

4- ادب

5- صبر و استقامت

مقدمه

از مهمترين مسائلي که در علومي چون علم جامعه شناسي ،روان شناسي، و... به آن پرداخته مي شود اين است که انسان از منظر شخصيتي و بعد اخلاق فردي او مورد بررسي قرار گيرد. ويژگي هاي متعدد اخلاقي که در يک فرد مشاهده مي شود اعم از طرز خوردن و خوابيدن، شيوه ي گفتار و کردار او و اعمال او... در جنبه هاي مختلف زندگي اش از ديدگاه ديگران مورد نقد و بررسي قرار خواهد گرفت. حال مشاهده ي اينگونه رفتارها در اشخاص بزرگ، تاثيرگذاري بزرگتري را به دنبال خواهد داشت. پس قاعدتاً در انسانهاي بزرگ هميشه رفتارهايي سر مي زند که مورد تاييد اطرافيان و آيندگان باشد.از جمله انسانهاي بزرگ تاريخ اسلام که اخلاق و کردار فردي او هميشه مورد تحسين همگان بوده است امام رضا (ع) است. ايشان در بعد اخلاقيات فردي خويش در ابعاد مختلفي چون عبادت، سخاوت، زهد وپرهيزگاري ،ادب و صبر و استقامت و.. نمونه سرلوحه ي تمام شيعيان جهان اسلام هستند که در اين بخش به شرح عناوين ذکر شده پرداخته خواهد شد.

1- عبادت

«عبادت از ريشه ي عَبَدَ يعني اظهار فروتني و طاعت و فرمانبرداري. واژه ي عباده از عبوديّه بليغ تر است زيرا عبادت نهايت فروتني و طاعت است.»[1]

حال اين نوع ستايش و خضوع در برابر هر فردي که موقعيت بالاتر از انسان را دارد چه خضوع برده در برابر مولايش چه خضوع محتاج در برابر فرد غني و بي نياز و چه خضوع بنده در برابر خدا همه و همه نوعي عبادت است.

عبادت در اسلام نوعي از خضوع و خشوع و نهايت اطمينان قلبي نسبت به معبود ازلي است اين نوع عبادت ريشه در فطرت آدمي دارد و مسئله اي انکار ناشدني است.

«عبادت خداوند به 3 وجه صورت مي گيرد:

1- خوف 2- رجاء 3- حب

1- خوف: بعضي از مردم به خاطر ترس از عذاب الهي ،تهديد و وعيدهاي الهي است که به عبادت خدا مي پردازند.

2- رجاء: عده اي هم به خاطر رسيدن به نعمت ها و کرامات و دريافت ثواب و درجاتي که خداوند نويد آن را داده است به تقوا و التزام اعمال صالح مي پردازند.

3- حب: اما بهترين نوع عبادت که بيشتر مخصوص طبقه ي علماي اسلام است خداوند را نه از ترس از عبادت و از روي طمع به ثواب بلکه او را عبادت مي کنند چون خداوند است که تنها سزاوار عبادت است و اوست که مالک سود و اراده ي انسان و بلکه لايق تمامي صفات و اسماء حسني است لذا محبت خدا چنان در دلهايشان جاي گير شده است که فقط او را غايت و نتيجه ي همه ي امور مي دانند و رضاي او را مد نظر قرار مي دهند»[2]. اين بهترين و شايسته ترين نوع عبادت است که همان طور که گفته شد ائمه ي معصومين و علماي اسلام بيش از ديگران متصف به اين صفت هستند.

امام رضا(ع) نيز همان طور که ازنام مبارک ايشان پيدا است که تنها رضاي الهي را در تمامي کارهايشان مدنظر قرار داشتند در مسئله ي عبادات خويش نيز از ويژگي ها و مزاياي منحصر به فردي برخوردار بودند. «ابراهيم بن عباس مي گويد: حضرت رضا (ع) شب ها کمتر به خواب مي رفت و بسياري از شب ها را بيدار بود. بعضي از شب ها را که از اول شب تا صبح بيدار مي ماند و روزه زيادي مي گرفت و روزه داشتن 3 روز در هر ماهي را هرگز ترک نمي کرد و مي فرمود: هرکس 3 روز از هر ماه را روزه بگيرد مثل اين است که همه ي عمرش را روزه گرفته باشد».[3] فلسفه ي وجودي اقامه ي نماز در اوقات خويش و سربه بالين تراب گذاشتن در چنين انسانهايي به اين دليل بوده است که آن را وسيله ي تقرب به سوي خداوند متعال و عامل پاک شدن از تکبر و خود بزرگ بيني است. به همين دليل امام رضا (ع) «بسيار کم خواب و شب زنده دار[4] بود» تا از اين طريق زمينه هاي عبوديت حقيقي را با تهجدهاي شبانه ي خويش به دست آورد.

عشق به عبادت و پرستش خداوند متعال از جمله اموري است که در نهاد و قلب همه ي انسانهاي عاشق وجود دارد و از طريق اين عشق الهي است که آنها را به آرامش و طمانينه نائل مي شوند. اصولاً اولياء الهي نه تنها در عصر نبوت و امامت خود به اين فضيلت بزرگ اخلاقي آراسته بودند بلکه قبل از رسيدن به اين مقام بزرگ الهي تشنه ي چنين حقيقتي بودند. البته در مورد برخي از امامان شيعه مثل امام رضا (ع) نقل شده است که حتي در شکم مادر خود نيز به تسبيح و تقديس خداوند مشغول بوده و در هنگام تولد نيز با بلند کردن دستهاي کوچک خود به سمت معبود خويش به راز و نياز مشغول شد. آن چنان که اين حقيقت بزرگ نيز از ناحيه ي مادر ايشان نيز اينگونه روايت شده است که فرمودند: «هنگامي که فرزند بزرگوار خود رضا(ع) را حامله شدم هيچ بار سنگيني در خود احساس نکردم و هنگامي که به خواب رفتم صداي تسبيح و تمجيد حق تعالي از شکم خود مي شنيدم و هنگامي که فرزند بزرگوار خود را به دنيا آوردم ديدم که او دستهاي خود را بر زمين گذاشت و سر مطهرش را روبه سوي آسمان بلند کرده و لب هاي مطهرش حرکت مي کرد و سخني مي گفت که نفهميدم و در آن ساعت امام موسي (ع) نزد من آمد و مرا گفت: گوارا باد تو را اي نجمه بر اين فرزند و او را در جامه اي سپيد پيچيد و امام موسي (ع) در گوش راستش نماز خواند و در گوش چپش اقامت و آب رات طلبيد و کامش را با آن برداشت و او را به من داد و فرمود که او حجت خدا بعد از من است».[5]

به راستي اين چنين خضوع در برابر يکتا معبود آفرينش و سر تسليم در برابر او فرود آوردن، شايسته ي چنين انسانهاي والامقام است.

آن چنان که اين امام همام در عين دارا بودن از صفات نيک و بارزي که دارد اما در برابر معبود خويش سر به سجده مي گذارد و اقرار به ناتواني خود در برابر قدرت بي همتاي او مي کند و تنها او را شايسته ي تمجيد و برتري از همه ي کائنات مي داند. اين اطمينان قلبي که از اين طريق با ياد و نام خداوند حاصل مي شود نکته ي بسيار با اهميتي است که ائمه ي معصومين بالاخص امام رضا (ع) با مد نظر قرار دادن اين مهم در زندگي شان آن را سرلوحه ي زندگي همه ي مسلمين قرار داده اند خداوند متعال مي فرمايد: «الذين آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر الله الا بذکر اله تطمئن القلوب»[6].

[1] - المفردات فی غریب القران- انتشارات مرتضوی- تهران 1374 چاپ دوم تالیف راعظ اصفهانی متوفای 5.2 ه.مترجم غلامرضا خسروی اصفهانی ج2 ص540

[2] - پرورش روح (نماز و عبادت در تفسیرالمیزان) انتشارات بلوغ- بی جا- 1376 چاپ سوم تالیف عباس عزیزی صص54-53

[3] -اخبار و آثار حضرت رضاع انتشارات کتابخانه ی صدر- تهران بی تا،تالیف عزیزاله عطاردی امام علی بن وسی الرضا منادی توحید و امامت –بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی مشهد- 1386 چ 12 تالیف محمد جواد معینی و احمد ترابی ص27-26

[4] - ستارگان درخشان کتاب فروشی اسلامیه –بی جا- تالیف محمدجواد نجفی ج10 ص36

[5] - جلاء العیون- انتشارات قائم- بی حا- بی تا- تالیف محمد باقرمجلسی-ص544 منتهی الامال انتشارات هجرت بی جا- 1373 چاپ 8 شخ عباس قمی ج2

[6] - سوره رعد آیه 28