مقاله و تحقیق دانشجویی

ادبیات نظری تحقیق کتابخانه های دیجیتال در 57 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

کتابخانه های دیجیتال و سنتی

كتابخانه ها محل ذخيره ي دانش ها هستند. كتابخانه دیجیتال، كتابخانه ای است که در آن منابع تمام متن وخدمات کتابخانه ای به صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار می گیرد.

كتابخانه هاي ديجيتالي، كتابخانه هاي الكترونيكي اي هستند كه در آنها شمارزيادي از كاربران كه از نظر جغرافيايي پراكنده هستند مي توانند به محتواي منابع گوناگون مواد الكترونيكي مانند:متن، تصاوير،نقشه ها، صداها دسترسي داشته باشند. دركتابخانه ديجيتال چندين كاربر مي توانند در زمان واحد از يك منبع خاص استفاده كنند. (واسولو و اسرینی^[1]، 1389، 41). بزرگترين مزيت كتاب هاي ديجيتالي نسبت به كتاب هاي چابي، حجم و قابليت حمل آنهاست و نياز به فضاي كم دارد. همچنين امكان بازيابي و ذخيره اطلاعات وسهولت استفاده از آن در همه جاي دنيا امكان پذيرمي باشد. هدف كتابخانه هاي ديجيتالي به طور كلي گردآوري، ذخيره،سازماندهي و اشاعه اطلاعات و دانش در قالبهاي ديجيتالي مي باشد (نوروزی و علیپور، 1384).

یکی از شیوه های نوین ارائه خدمات اطلاعاتی که طی دهه های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، کتابخانه دیجیتالی[2] است. کتابخانه دیجیتال، کتابخانه ای است که منابع و خدمات کتابخانه ای رابه صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار میدهد. این کتابخانه ها در راستای توسعه کتابخانه ها از اواسط سده بیستم به بعد مطرح شدند و ازاواخر همین سده پا به عرصه وجود گذاشتند. این کتابخانه ها در امتداد توسعه و پیشرفت کتابخانه های سنتی مطرح شدند و نسل جدیدی از کتابخانه ها را معرفی کردن (رحیمی نژاد و همکاران، 1385).

باوقوع انقلاب اطلاعات، کتابخانه دیجیتالی به فناوری قدرتمندی برای رشد و ترقی دست یافته اند. "كتابخانه های دیجیتالي مجموعه های گوناگوني از اطلاعات را براي استفاده كنندگان متعدد در بردارند و در اندازه هاي متفاوتي از كوچك تابزرگ دسته بندي مي كنند، آنها از هر نوع ابزار ورود اطلاعات و دردسترس قرار دادن آنها بر روي شبکه به كار مي گیرند و باعث مي شوندکه آنها در اختیار استفاده كنندگان قرار گیرند.

بنابراین کتابخانه های دیجیتالي براي ما نوید دستیابي به اطلاعات بیشتر، كاهش هزینه ها و قابلیت استفاده چند منظوره است (نوروزي و حافطی، 1380).

ظهور کتابخانه های دیجیتالی نه تنها باعث تحولی بنیادین در ساختار کتابخانه ها شد بلکه چالش و فرصتهای فراوانی را نیز پیش روی کتابداران قرارداد و آنها را با وظایف ونقشهای جدید روبرو ساخت.

کتابخانه های دیجیتال جایگاه ویژه ای را در محیط مجازی اینترنت،به خود اختصاص داده اند. این کتابخانه ها با داشتن قابلیتهای بیشتر وپیشرفته تر برای مدیریت اطلاعات، از دیگر منابع اطلاعاتی اینترنتی متمایز شده اند (امین پور، 242:1385). کتابخانه دیجیتال بسیار فراتر از مجموعه منابع الکترونیکی وسخت افزارهای لازم برای مدیریت آنهاست. در واقع،کتابخانه های دیجیتال، سیستم های مرکب و پیچیده ای هستند که منابع، قابلیت ها، و خدمات کتابخانه ای سنتی را گسترده ترمی سازند و در عین حال، امکانات متنوع و بی شماری را در اختیار کاربران خود قرار می دهند.

اخیرا در سراسر جهان هزاران کتابخانه خدمات کتابخانه دیجیتالی ارائه می نمایند و همچنان روندي رو به رشد را دارا می باشد (بورگمن و کواکس^[3]، 2002، 32).

- سیر تحول کتابخانه ها

به طور کلی کتابخانه ها از لحاظ ساختاری به پنج دسته اصلی و در واقع به پنج نسل طبقه بندی می شوند.

نسل اول : کتابخانه های سنتی^[4]

در این کتابخانه ها ، همه متون و مواد آموزشی و تحقیقی به صورت نسخه های چاپی و یا خطی در قرون گذشته بوده و انواع خدمات کتابداری چه خدمات داخلی مثل فهرست نویسی ، رده بندی و جز آن و چه خدمات خارجی مثل ارتباط و ارایه خدمات به کاربران یا مبادله با دیگر کتابخانه ها به صورت دستی و توسط کتابدار انجام می شد.

نسل دوم : کتابخانه های ماشینی^[5]

در این کتابخانه ها ، از نظر نوع و ساختار کتاب ها و مواد آموزشی تفاوت چندانی با نسل اول وجود ندارد.به بیان دیگر ، در این نسل نیز کتاب ها و دیگر مواد به صورت نسخه های چاپی نگهداری می شود.هر چند ممکن است منابعی نیز به صورت نوار کاست ، فیلم ، ویدئو ، میکروفیلم و از این قبیل وجود داشته باشد.اما خدمات کتابداری از قبیل فهرست نویسی و امانت بین کتابخانه ای از طریق ماشین انجام می شود.

نسل سوم : کتابخانه های الکترونیکی^[6]

در این کتابخانه ها ، مواد آموزشی عمدتا به صورت الکترونیکی وجود دارند.البته منابع چاپی نیز در کنار منابع الکترونیکی وجود دارداما خدمات کتابخانه ای بیشتر به صورت الکترونیکی انجام می شود.

نسل چهارم : کتابخانه های دیجیتال^[7]

این کتابخانه ها ، موسسات یا سازمان هایی هستند که منابع مختلف شامل منابع انسانی و تجهیزات مورد نیاز برای ارایه ی خدمات کتابخانه ای مثل فهرست نویسی ، رده بندی ، اطلاع رسانی ، روابط بین کتابخانه ای ، مواد آموزشی ، منابع کتابخانه ای و دیگر خدمات را با استفاده از شبکه های پرسرعت مهیا می سازد. بدین وسیله منابع آموزشی و خدمات ، آماده می شود و در اختیار گروه های ویژه ای از کاربران و یاخوانندگان و دانشجویان قرار می گیرد.

نسل پنجم : کتابخانه های مجازی^[8]

کتابخانه های مجازی، مجموعه ای از اطلاعات را به صورت دیجيتال دراختياردارند و آنها را سازماندهی می کنند. این اطلاعات دیجيتال شامل کتابهاو مجلات الکترونيکی، پایگاههای اطلاعاتی، صفحات وب، لوحهای فشرده و سایرقالبهای الکترونيکی، می باشد. کتابخانه های مجازی، بردسترسی به مواد ازهرجا، به صورت دیجيتالی، تاکيد می کنند(اصنافی، ١٣٨٤).

کتابخانه های مجازی کتابخانه های بدون دیوار هستند.بدین معنی که منابع آن ها ، تنها بر روی وب موجود است و همه ی خدمات کتابخانه ای نیز در آن ها فقط و فقط از طریق وب انجام می پذیرد.بنابراین می توان نتیجه گرفت منابع این نوع کتابخانه ها ، از نوع کتاب های الکترونیکی بر روی شبکه است.محیط کاری نیز ، محیط شبکه های رایانه ای بسیار سریع از نوع شبکه های ماهواره ای یا فیبر نوری است.(طاهری،1381).

- کتابخانه دیجیتال

- مفهوم

بحث کتابخانه های دیجیتال بحثی روزآمد و نوین در جامعه، حداقل در حوزه علوم کتابداری و فن آوری اطلاعات می باشد. برداشت عموم از کتابخانه های دیجیتال مانند حکایت قدیمی برداشت افراد از فیل در اتاق تاریک میباشد که هر کسی با لمس کردن برخی از اعضای فیل پی به آن چیزی می برد که در ذهن خود تصور می کردند و آن تصور خود را برای دیگران توصیف می کرد، در زمان حال افراد نیز برداشتهایی از کتابخانه های دیجیتال در ذهن و تصور خود دارند که زیاد با واقعیت برابری نمی کند.كتابخانه ديجيتالي داراي تعاريف مختلفي است كه پژوهشگران از آن ارائه داده اند که در ذیل به تعدادی از آن ها اشاره شده است.

کتابخانه ديجيتال در تعریف سنتی :

كتابخانه هاي ديجيتال سازمان هايي هستند كه در آن كاركنان متخصصي به انتخاب و سازماندهي منابع اطلاعاتي ديجيتال بپردازند ، اطلاعات تمام متن ديجيتال به جامعه كاربران آن كتابخانه ارائه شود و وابسته به يك كتابخانه سنتي باشد؛(مجیدی و همکاران، 1386).

کتابخانه های دیجیتالی مجموعه های گوناگونی از اطلاعات را برای استفاده کنندگان متعدد در بر دارند و در اندازه های متفاوتی از کوچک تا بزرگ دسته بندی می شوند.آن ها از هر نوع ابزار ورود اطلاعات و نرم افزارهای مناسب برای سازماندهی اطلاعات و در دسترس قرار دادن آن ها بر روی شبکه استفاده می کنند و باعث می شوند که در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرند.بنابراین نوید کتابخانه های دیجیتالی برای ما دستیابی به اطلاعات بیشتر ، کاهش هزینه ها ، و قابلیت استفاده ی چند منظوره است.

انجمن اطلاع رسانی آمریکا تعاریف ذیل را برای این دسته از کتابخانه ها به کار برده است:

نظامی است که در آن منابع اطلاعاتی از طریق شبکه های اطلاعاتی به جای دسترسی فیزیکی از طریق مکانی مشخص توزیع می گردند.

[1] - Wasolo and Asrini

[2] . Digital Library

[3] - Borgman and Kovacs

[4]. Tratitional libraries

[5] . Automated libraries

[6] . Electronic libraries

[7] . Digital libraries

[8] . Virtual libraries