مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

ادبیات نظری تحقیق حسابداری مسئولیت های اجتماعی، حسابداری محیط زیست، حسابداری سبز در 49 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

خلاصه ای از کار:

حسابداری مسئولیت های اجتماعی

از جنبه تعریف مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، باید گفت که تعاریف متفاوتی از سوی صاحبنظران و اندیشمندان ارائه شده است که مهمترین و رایجترین آنها به شرح زیر است:

حسابداری مسئولیتهای اجتماعی بخشی از دانش حسابداری است که هدف آن اندازه گیری و گزارشگری اثرات اجتماعی (هزینه ها و منافع اجتماعی) ناشی از فعالیتهای واحد تجاری است و از آنجایی که هر واحد تجاری عضوی از جامعه ای است که در آن فعالیت می کند و به طور مستمر در تعامل با سایر اعضای جامعه است و با استناد به قراردادهای نا نوشته اجتماعی بین اعضای جامعه که برای حفظ منافع تمامی اعضا وضع شده اند ، ضرورت دارد، واحد تجاری از تعهدات و مسئولیتهای خود آگاه باشد و آنها را محدود به حفاظت منافع سهامداران نداند، بلکه تعهدات و مسئولیتهای دیگری در قبال سایر گروههای اجتماع از قبیل اعتبار دهندگان ، کارکنان، مشتریان و فروشندگان و گروههای موجود در جامعه و همچنین محیط زیست پیرامون خود احساس کند. برای مثال در سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، گزارشگری نتایج عملیات واحد تجاری محدود به روش سنتی مقابله درآمد با هزینه ها نخواهد بود‌، بلکه ضرورت دارد که دامنه این مقابله گسترش یابد و هزینه ها و منافع واحد تجاری را نیز در بر گیرد (رضایی، 1383).

.............................

- مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی

آرا و نظرات مختلفی در رابطه با مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی و همچنین وجه تسمیه آن وجود دارد. از نظر مفهوم، گروهی آن را بخشی از حسابداری مالی می‌دانند و اجرای آن را با گسترش دامنه حسابداری مالی امکانپذیر می دانند و یا به عبارتی از نظر این گروه حسابداری مسئولیتهای اجتماعی تنها گسترش ساده ای از نقش حسابداری سنتی است . در حالی که گروه غالب عقیده دارند که سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، اصول ، قواعد و مفاهیم خاص خود را دارد ، به گونه ای که می توان آن را یک موضوع کاملا جداگانه مانند حسابداری مدیریت‌، حسابداری بهای تمام شده ، حسابداری دولتی و غیره دانست که هدف آن مواجهه با مسائل اجتماعی زیر است :

1. ارزیابی تاثیر اجتماعی فعالیتهای واحد تجاری؛

2. اندازه گیری هزینه ها و تعهدات اجتماعی واحد تجاری؛

3. اندازه گیری منافع اجتماعی واحد تجاری؛

4. فراهم آوردن یک سیستم اطلاعاتی درون و برون سازمانی که در امر ارزیابی تاثیرات اجتماعی واحد تجاری کمک کند.

اما از جنبه نامگذاری نیز عده ای آن را حسابداری اجتماعی و گروهی آن را حسابداری اجتماعی واحد تجاری نامیده‌اند‌، اما اصطلاح رواج یافته، همان حسابداری مسئولیتهای اجتماعی است (رئیسی، 1381).

.....................

-مفروضات سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی

چهار فرض اساسی سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی عبارت‌اند از :

1 - هر واحد تجاری در قبال جامعه پیرامونی خود تعهداتی دارد که پایبند به انجام آنهاست.

2 - منابع اقتصادی اجتماع کمیاب و محدود است ، پس ضرورت دارد در به کارگیری و استفاده از آنها حداکثر بهره‌وری حاصل آید، به گونه ای که منافع اجتماعی حاصل از مصرف آنها بیش از هزینه های اجتماعی شود.

3 - کالاهایی که قبلا رایگان بوده اند، دیگر اینچنین رایگان در دسترس قرار نمی گیرند . مثلا آب و هوای پاکیزه اغلب نیازمند مخارج سنگین ناشی از مقررات مربوط به کنترل آلودگی محیط زیست و عملیات خود پالایی است، پس واحد تجاری باید در ازای استفاده از آنها منافعی را در اختیار اجتماع قرار دهد.

4 - از حقوق مسلم جامعه است که از میزان تعهدات اجتماعی، واحد تجاری نسبت به خود و همچنین مقدار انجام شده آنها آگاهی یابد و این آگاهی لازم است براساس اصول و مبانی گزارشگری حسابداری صورت گیرد.

اما در رابطه با اصول و مفاهیم اساسی سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، باید گفت که این اصول تا حدود زیادی همان اصول و مفاهیم سیستم حسابداری مالی است، ولی لازم است، تعدیلی در آنها صورت گیرد تا هماهنگ با اهداف سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی شود . برای مثال در حسابداری مالی لازم است دامنه شمول مفهوم شخصیت حسابداری گسترش یابد و در بر گیرنده جامعه پیرامون واحد تجاری گردد و یا گسترده مفهوم معامله حسابداری باید شامل معاملات بین واحد تجاری از یک طرف و جامعه پیرامونی خود به عنوان طرف دیگر شود و همچنین سود حسابداری شامل هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری شود تا پس از آن بتوان بازده اجتماعی سرمایه‌گذاری را محاسبه کرد (کیانی، 1387).

......................

- اهداف حسابداری مسئولیت های اجتماعی

- تولید و ارائه کالاها و خدمات سودمند برای جامعه (کارکرد تولیدی)

- توزیع عادلانه امکانات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بین گروه های اجتماعی (کارکرد توزیعی)

با توجه به این دو کارکرد رامانتان^[1] (1976) سه هدف را برای حسابداری مسئولیت های اجتماعی عنوان کردک

1- تعیین و اندازه گیری خالص انتفاع و مشارکت اجتماعی واحد تجاری طی دوره مالی از طریق محاسبه هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری.

2- تعیین ارتباط استراتژی و عملیات جاری واحد تجاری با معیارهای اجتماعی: با بکارگیری حسابداری اجتماعی مشخص می شود که واحد تجاری در ایفای تعهدات اجتماعی تا چه اندازه موفق است و عملیات روزمره اش تا چه حد با اهداف و معیارهای از پیش تعیین شده اجتماعی مطابقت دارد.

3- ارائه اطلاعاتی در مورد هدف ها، سیاست ها و برنامه های اجتماعی واحد تجاری.

....................

- سیر تکاملی نظریه های مربوط به حسابداری مسئولیت های اجتماعی

3 نظریه در ارتباط با مسئولیت های اجتماعی شرکت ها وجود دارد:

1- نظریه میلتون فریدمن^[2]

این نظریه از تئوریهای کلاسیک اقتصادی نشأت می گیرد و توسط میلتون فریدمن در دهه 1960 ارائه شد . بر اساس این مفهوم شرکت فقط یک هدف دارد و آن به حداکثر رساندن سود و به تبع آن حداکثر کردن ثروت سهامداران است . البته این هدف تا جایی پذیرفته شده و قابل حمایت است که در قالب یک چارچوب اخلاقی و حقوقی باشد.

2- نظریه گلاتیر و باندر^[3]

این نظریه در دهه 1970 ارائه شده است . بر اساس این نظریه مدیران شرکتها در به حداکثر رساندن سود باید به اهداف اجتماعی نیز توجه کنند و تصمیماتی اتخاذ نمایند که بین حقوق سهامداران ، کارکنان ، مشتریان و عرضه کنندگان کالا و عامه مردم تعادل ایجاد کنند تا در نتیجه آن یک پیوستگی بین منافع و ملاحظات متعدد ایجاد شود و این پی وستگی ها تنها راهی است که شرکت را از هدف حداکثر نمودن سود در دراز مدت مطمئن می سازد.

3- تعادل میان منافع مالکان و جامعه

بر اساس این نظریه حداکثر کردن سود نقطه پایانی اهداف مؤسسه نیست . بنابراین مدیران باید به جای تلاش در جهت حداکثر کردن سود به دنبال سطح مناسبی از سود باشند که هم سود کسب شود و هم سطح مناسبی از اهداف اجتماعی تأمین گردد.

.............................

- محدودیت های حسابداری مسئولیت های اجتماعی

بسیاری از تعاملات و معاملات اجتماعی در بازار معاملات اقتصادی نمایان نیستند و قابلیت اندازه گیری به پول را ندارند . حسابداری سیستمی است که بر اساس آن عملیات و رویدادها، ابتدا در غالب زبان پول تعریف شده و سپس اندازه گیری می شوند . اما اکثر معاملات و مسائل اجتماعی و زیست محیطی در گلوگاه اندازه گیری با محدودیت موا جه میشوند . مفهوم اندازه گیری حلقه ارتباطی محیط پیرامون و اجتماع با دنیای حسابداری است . چنانچه بتوان معاملات ، عملیات یا رویدادی را به واحد پول اندازه گیری نمود می توان یک جایگاه کمی برای آن در محیط حسابداری تعریف کرد و بعد از پردازش آن به استفاده کنندگان گ زارش نمود اما بسیاری از رویدادها و مسائل اجتماعی وزیست محیطی مفاهیمی ذهنی و غیر عینی هستند و قابلیت اندازه گیری که اولین گذرگاه برای وارد شدن به دنیای حسابداری است را ندارد در نتیجه اگر نتوان رویدادی را اندازه گیری کرد قابل پردازش شدن در فرایند حسابدار ی نیست و خروجی سیستم حسابداری که گزارشدهی می باشد با محدودیت مواجه می شود . رویدادها و معاملات اجتماعی 3 اثر بدنبال دارد:

...................

- مزایای حسابداری مسئولیت های اجتماعی

- بسیاری از سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و تحلیل گران مالی برای ایجاد رابطه با واحدهای اقتصادی )رمایه گذاری، اعتباردهی و ..) اطلاعات حسابداری زیست محیطی و اجتماعی را نیز مورد توجه قرار می دهند و این اطلاعات در تصمیم گیری های آنان مربوط و مؤثر است.

- حسابداری زیست محیطی و اجتماعی ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به فعالیتهای سازمان در اجتماع خواهد بود . بدین معنی که اجتماع نیز تحت تأثیر فعالیتهای سازمان قرار دارد بنابراین گزارشگری زیست محیطی و اجتماعی فعا لیتهای سازمان باعث می شود که ذینفعال اجتماعی اطمینان یابند که سازمان در فعالیتهای خود منافع آنها را نیز مد نظر قرار می دهد در نتیجه فعالیتهای سازمان را نیز به عنوان بخشی از اجتماع و تعاملات آن به رسمیت بشناسد.

........................

- روش های گزارشگری حسابداری مسئولیت های اجتماعی

برای ارائه اطلاعات این نوع حسابداری سه روش وجود دارد:

الف) گزارشگری حسابداری مسئولیت های اجتماعی شرکت به صورت کیفی

در این سیستم گزارشگری اثراتی که تعاملات و روابط شرکت با جامعه و محیط پیرامون دارد به صورت توصیفی و در صورت امکان از طریق نمودار و جداول ارائه و افشا می گردد . چنین سیستم گزارشگری بسیار ساده و ابتدائی ترین شیوه گزارشگری در حسابداری زیست محیطی و اجتماعی است . مزیت این سیستم گزارشگری سادگی بیان اطلاعات می باشد . اما یکی از معایب اساسی آن عدم وجود یک مقیاس برای اندازه گیری ک می این اثرات می باشد .چنین شیوه گزارش گری بدلیل نداشتن استانداردواحد برای ارائه اطلاعات شکل سلیقه ای به خود می گیرد . در نتیجه ممکن است بنابر نظر تهیه کننده اطلاعات بخشی از آن حذف و حتی برخی اطلاعات گمراه کننده ارائه گردد . همچنین عدم ارائه اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی به صورت کمی موجب میشود تا اقشار اجتماعی نتوانند خالص انتفاع خود را از فعالیتهای شرکت تعیین کنند.

.....................

- مفاهیم حسابداری مسئولیت های اجتماعی

- معاملات اجتماعی

معاملات اجتماعی،معاملات و مبادلات متقابل بین واحد تجاری و جامعه پیرامون آن است که نتیجه ای از تصمیمات و اقدامات اقتصادی واحد تجاری و جامعه پیرامون اوست. ویژگی این نوع معاملات این است که در بازار معاملات اقتصادی نمایان نیستند. شناسایی گزارشگری معاملات اجتماعی به صورت خالص تأثیرات آن در قالب سود خالص دوره مالی،معیار مناسبی برای بررسی تأثیر اجتماعی واحد تجاری است. (جعفری،1372).

........................

- شاخه های حسابداری مسئولیت های اجتماعی

- محیط زیست

در عصر حاضر با توجه به وجود برخی از محدودیت های زیست محیطی به ویژه در تجارت جهانی و تنگ شدن عرصه رقابت همگان بر این موضوع توافق دارند که مدیران واحد های تجاری تحت فشار فزاینده ای هستند که نه تنها باید هزینه های عملیاتی را کاهش دهند بلکه باید تاثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت های عملیاتی خود را نیز به حداقل برسانند . این اعمال فشار از طرف گروهایی نظیر سهامداران دولت رسانه های گروهی مصرف کنندگان سرمایه گذاران و دیگر سازمان ها اعمال می شود .

شرکت ها برای کاهش تاثیرات زیست محیطی فعالیت های عملیاتی خود چاره ای به جز این ندارند که اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی را نیز در بر حساب ها و تصمیمات خود وارد کنند .

مطالعات اخیر نشان می دهد که با وجود اندازه و اهمیت خیلی زیاد هزینه های زیست محیطی این هزینه ها توسط مدیران نادیده گرفته شده اند زیرا اطلاعات ارائه شده توسط سیستم حسابداری سنتی در این زمینه عموما ناقص غیر قابل فهم و نا مربوط بوده است .

حسابداری زیست محیطی سازمان را به ابزاری مجهز می کند که در سیستم حسابداری سنتی تجدید نظر کرده و آن را به گونه ای اصلاح نماید که بتواند اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی را پرادزش و به گونه ای مناسب گزارش و در اختیار مدیران قرار دهد . سیستم حسابداری زیست محیطی مبتنی بر اندیشه تحول حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است . در این راستا باید هزینه های ناشی از آلودگی و رفع آن به عنوان تابعی از تولید یا خدمات نیز در کنار سود و هزینه حاصل از خود کالاها و خدمات محاسبه شود . حسابداری زیست محیطی می تواند حلقه ارتباطی بین مدیران زیست محیطی و حسابداران ایجاد و هر دو گروه را تشویق کند که با کار در کنار یکدیگر به سویی حرکت کنند که در آینده هم عملکرد مالی و هم عملکرد زیست محیطی شرکت بهتر شود (ماتیو^[4]، 1995).

..................

-ماهيت حسابداري محيط زيست

همواره تصورغلطي دربارة ماهيت اساسي حسابداري محیط زیست توسط بسياري از حسابداران وجود دارد لذاحسابداري محیط زیست كه گزارشهاي آن به طور شفاف مورد قبول واقع شود ،هنوز وجود ندارد. درحسابداري، هر گزارشي از ارزشهاي دارائي ، تخمين بدهيها ، اعلام سود ، تخمين هزينه ها يا ارزيابي مالي اختيارات سرمايه گذاري جايگزين در حالت رويه اي وبه تنهايي ممكن است درست باشند ليكن در كل وروي هم رفته اين اطلاعات صحيح نباشند . قضاوتها و قوانين در هر رويه اي همراه با گزينش حسابدار بوده و بر پايه قضاوت وروش گزينشي ، پي آمدها ي اقتصادي ، اجتماعي ومحيط زيستي مختلفی عايد خواهد شد . پژوهشهاي سالهاي اخير به طور متقاعد كنند ه اي اثبات مي كنند كه حسابداري به دقت ، پيچيده شده است .

سود حسابداري معني كاملي نسبت به تئوري سود اقتصادي ندارد.به طوري كه سود حسابداري را نتيجه قضاوت حسابداران ناميده اند .و اين باور به وجود آمده است كه اعمال حسابداري بازتاب زمينه اجتماعي سازمانها نيست.وصرف گزارش صورتهاي مالي بوسيله شركتها بيانگر ماهيت سرمايه داري اين سازمانها است .سيستم كنترل حسابداري وبودجه بندي داخل سازمانها معمولا بازتاب قدرت توزيع وفرهنگ توزيع منابع در سازمان تفسيرمي شود . وبه طور با اهميتي آگاهي فزاينده اي درباره اينكه حسابداري در حال ساخت وتشكيل واقعيتهاي اجتماعي است ، بوجودآمده است به طوري كه عصاره حياتي هر سازماني ومرز وحدود تعريف شده اي از آن، با سيستم حسابداري آن هم راستا وهم سوي است ،يعني سيستم حسابداري هر سازماني بازتابي از عصاره وكل سازمان است . به همين دليل سازمانها درطول حيات خود، سيستم حسابداري شان را بازبيني مي كنند چرا كه ميزان موفقيت آنها باسيستم حسابداري شان قضاوت مي شود. بنابراين گفتمان هاي اجتماعي درباره سازمانها وموفقيتهايشان واثر بخش بودن وقابل قبول بودن فعاليتهاي سازمانها همگي از فعاليتهای حسابداري قابل تشخيص است. سومين مطلب اينكه حسابداري فعلی به شكل خلاصه كاربرد اقتصاد نئوكلاسيك سنتي است .بنابراين قسمتي ونه همة محدوديتهاي اقتصادي قراردادي عرضه گر نيرويي برابر براي حسابداري قراردادي است .كه هر دو علاقه مند به تغييرات مالكيت دارائي بر حسب وجوه نقد ودربرگيرنده مفروضات محدودي از اخلاقيات بوده وهر دو پيامدهاي اجتماعي ومحیطی فعاليتها را در زمينه اي كه داراي بهاي مشخصي نيستند ، ناديده مي گيرند . در چنين پيراموني است كه براساس نياز ، دانه هاي حسابداري اجتماعي ومحيط زيستي كاشته مي شوند.

.......................

معانی متفاوت حسابداری زیست محیطی

اصطلاح حسابداری زیست محیطی سه معنی مجزا دارد:

حسابداری درآمد ملی

حسابداری درآمد ملی مقیاسی از اقتصاد کلان است و می تواند اطلاعاتی در مورد اندازه کیفیت و ارزش منابع مصرف شده ملت و یا یک قوم برای هر دو گروه منابع قابل تجدید و غیر قابل تجدید ارائه کند . اصطلاح حسابداری زیست محیطی ممکن است به این زمینه اقتصاد ملی اشاره داشته باشد . در این زمینه حسابداری زیست محیطی حسابداری منابع طبیعی نیز نامیده می شود . واژه حسابداری منابع طبیعی نیز نامیده می شود . واژه حسابداری منابع طبیعی پس از وارد کردن جنبه های زیست محیطی در سیستم حسابداری ملی مطرح می شود .

........................

- منابع انسانی

حسابداری منابع انسانی عبارت است از معیارها و استانداردهای اندازه گیری نیروی انسانی در یک سازمان صنعتی، بازرگانی یا خدماتی با توجه به تجزیه و تحلیل کمی و کیفی اینگونه سرمایه گذاریها. به عبارت ساده تر یک موسسه صنعتی یا بازرگانی باید از ارزش سرمایه گذاری در نیروی خود آگاه باشد. همچنین بتواند نرخ بازگشت این سرمایه را نیز محاسبه کند و بداند که آیا بازده سرمایه گذاری رضایت بخش است یا خیر؟ حسابداری منابع انسانی در واقع کاربرد مفاهیم و روشهای حسابداری در محدوده ی مدیریت نیروی انسانی است. این حسابداری معیارسنجی و گزینش هزینه و ارزشگذاری نیروی انسانی به عنوان منابع اصلی هر موسسه است، این هزینه ها، نظیر سایر هزینه ها، از بخشهای جاری و سرمایه ای یا به تعبیر دیگر هزینه های مستقیم و غیر مستقیم تشکیل میشود.
.......................

- هزینه های اجتماعی

هزینه های اجتماعی و هزینه‌های اقتصادی هر واحد تجاری نشئت گرفته از تعهدات اجتماعی و اقتصادی واحد تجاری است؛ تعهداتی که ممکن است به دلیل الزامات قانونی و یا خواسته ارادی واحد تجاری باشند . اما مشکلی که تهیه کنندگان گزارشهای اجتماعی با آن روبه‌رو هستند، مربوط به تفکیک این دو نوع هزینه است. زیرا اختلاط و امتزاج برخی از اینگونه تعهدات با یکدیگر، مشکلاتی را در کشیدن خط فاصل بین آنها ایجاد می کند. برای مثال هزینه‌های تحقیق و توسعه و یا هزینه های مربوط به افزایش ضریب ایمنی محصول می‌تواند به عنوان هزینه اجتماعی در نظر گرفته شوند ، در حالی که از طرف دیگر ممکن است به عنوان یک هزینه اقتصادی در نظر گرفته شوند که به قصد افزایش حجم فروش و توانایی رقابت بیشتر با سایر تولید کنندگان باشد و یا هزینه های مربوط به آموزش کارکنان ممکن است به منظور فراهم کردن فرصتی برای پیشرفت علمی کارکنان در نظر گرفت که در این صورت یک نوع هزینه اجتماعی است، در حالی که می توان اینگونه هزینه ها را به عنوان هزینه های اقتصادی نیز نگاه کرد که به قصد افزایش بهره وری و در نهایت افزایش سودآوری صورت گرفته باشند.

....................

- عدم هماهنگی بین استقرار ضوابط و استانداردهای موجود

در جمهوري اسلامي ايران سازمان حسابرسي به عنوان يک نهاد دولتي متولي تدوين استانداردهاي حسابداري و حسابرسي است. درسال هاي اخير اين نهاد با تشکيل کميته ها و گروه هاي کاري تخصصي در تدوين و نشر استانداردهاي جديد حسابداري و حسابرسي بسيار فعال بوده است. اما هنوز حوزه هاي بسياري وجود دارند که در آنها هيچ گونه استانداردي در ايران وجود ندارد. يکي از اين حوزه ها حسابداري و حسابرسي محيطي و اجتماعي است. تدوين يک استاندارد خاص در هر کشوري رابطه مستقيم با زيرساخت هاي اقتصادي و قوانين و مقررات حاکم بر آن کشور دارد؛ چرا که در صورت نبود مجري قانوني قدرتمند براي اعمال يک استاندارد حرفه اي هر نوع فعاليتي در اين زمينه با شکست مواجه خواهد شد. بنابراين باتوجه به ضرورت تدوين چنين استانداردهايي ضروري است که نهادهاي قانون گذار و سازمان بورس و اوراق بهادر زمينه تدوين چنين استانداردهايي را فراهم كنند و سازمان حسابرسي نيز گروه هاي کاري متخصص براي مطالعه و کار روي اين حوزه ها تشکيل دهد.

..........................

- عدم آگاهی و خودکنترلی مدیران در اجرای مسئولیت‌های اجتماعی

ترویج خودکنترلی در سازمان، به عنوان یکی از مکانیزم‌های اصلی کنترل، از مباحثی است که بنیان آن بر اعتماد، اخلاق و ارزش‌های فردی قرار دارد. ترویج خودکنترلی باعث کاهش هزینه‌های ناشی از روش‌های کنترل مستقیم شده و موجب بهبود سود می‌شود. این مستلزم تعهد کامل اعضا به تیــم، مسئولیـت‌پذیری همـــه اعضای تیم و داشتن احترام و اعتماد بین آن‌ها و مدیریت است.

...............

- مشکلات ساختاری و سازمانی

جهان سوم، كشورهاي درحال توسعه، جوامع روبه رشد و يا ممالك جنوب، همه عناويني براي توصيف گروهي از كشورهاست كه داراي تشابهات اقتصادي، سياسي، اداري، اجتماعي، فرهنگي، فني و تكنولوژيك هستند. اين.................

- فقدان مسئوليت و پاسخگويي اجتماعي در سازمانهاي اداري

ازجمله وظايف سازمانهاي توليدي ، صنعتي و خدماتي هر جامعه اهميت دادن و توجه به رفاه جامعه و انجام حمايتهاي لازم از مردم است. در اين رابطه، احساس مسئوليت صاحبان سرمايه و مديران، و شيوه نگرش آنان به.............

- آثار مثبت رعایت مسئولیت‌های اجتماعی بر عملکرد و موفقیت سازمان

اخلاق بر فعالیت انسان‌ها تأثیر قابل توجهی دارد و لازمه عملکرد مناسب، تعهد و مسئولیت‌پذیری کارکنان است. صاحب‌نظران باور دارند که اگر کارکنان بر این باور باشند که با آنان رفتاری عادلانه و منصفانه می‌شود، شاید تمایل بیشتری داشته باشند که بار (کاری) بیشتری را تحمل کنند. همچنین، مدیریت ارزش‌های اخلاقی در محیط کار، موجب مشروعیت اقدامات مدیریتی شده، انسجام و تعادل فرهنگ سازمانی را تقویت می کند، اعتماد در روابط بین افراد و گروه‌ها را بهبود می‌بخشد و با پیـروی بیشتر از استانداردها، موجب بهبــود کیفیت محصولات و در نهایت افزایش سود سازمان می‌شود.

گرچه حاکمیت اخلاق کار بر سازمان، منافع زیادی برای سازمان از بعد داخلی از جنبه‌های بهبود روابط، افزایش جو تفاهم و کاهش تعارضات، افزایش تعهد و مسئولیت‌پذیری بیشتر کارکنان، افزایش چندگانگی و کاهش هزینه‌های ناشی از کنترل دارد ولی از دیدگاه مسئولیت اجتماعی نیز از راه افزایش مشروعیت سازمان و اقدامات آن، التزام اخلاقی در توجه به اهمیت ذی‌نفعان، افزایش درآمد، سودآوری و بهبود مزیت رقابتی، و... توفیق سازمانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

..................

- وضعیت کنونی حسابداری مسئولیت های اجتماعی در دنیا

در سالهاي اخير گوناگوني زيادي در افشاگري هاي محیط زیستی واجتماعي شركتها در کشورهای غربی بوجود آمده است .اين گزارشها درسطح گسنرده اي هم از نظر حجمي وهم پيچيدگي رشد داشته اند .

بويژه درزمان اخير افزايش قابل توجهي درتعداد پژوهشهاي مفيد و موثردر رابطه با قراردادهاي اجتماعي ومشروعيت سازمانها بوجود آمده است .

در دنياي اقتصادي امروز غرب ،تمامي ورودي ها از محل محيط زيست كرة زمين بوده وتمامي خروجي ها به عنوان ضايعات وكالاهاي انتشار يافته ومحصولاتي با عمر پايان يافته است كه محيط زيست باز مي گردند .از اين نظر، سازمان موفق ،سازماني است كه بيشترين تاثير وتخريب را بر محيط زيست داشته باشد .حسابداري تنها آنجايكه بتواند اين تاثيررا به عنوان عناصري قابل تقويم به پول برآورد كند، آنها رااندازه گيري كرده و شناسايي می كند. به عبارتي زماني كه بتواند قيمت تمام شده آنها را بدست بياورد، آنها را شناسايي خواهد كرد وچون براي اغلب عناصر تخريب كننده محيط زيست قيمتي نمي توان برآورد كرد ، بدين دليل كنار گذاشته مي شوند. درحاليكه چنين محاسبه ای كامل نيست . ولی موفقيت از جنبة حسابداري در كسب سود بيشتر و تنزل محيط زيست با هم در تقابل هستند . به طوري كه سود اقتصادي در اين شرايط با تنزل محيط زيست ، افزايش مي يابد. به نظر مي رسددر سيستم فعلي حسابداري تخريب بي روية محيط زيست بايستي دنبال شود.

..................

منابع

حسابداری مسئولیت های اجتماعی

از جنبه تعریف مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، باید گفت که تعاریف متفاوتی از سوی صاحبنظران و اندیشمندان ارائه شده است که مهمترین و رایجترین آنها به شرح زیر است:

حسابداری مسئولیتهای اجتماعی بخشی از دانش حسابداری است که هدف آن اندازه گیری و گزارشگری اثرات اجتماعی (هزینه ها و منافع اجتماعی) ناشی از فعالیتهای واحد تجاری است و از آنجایی که هر واحد تجاری عضوی از جامعه ای است که در آن فعالیت می کند و به طور مستمر در تعامل با سایر اعضای جامعه است و با استناد به قراردادهای نا نوشته اجتماعی بین اعضای جامعه که برای حفظ منافع تمامی اعضا وضع شده اند ، ضرورت دارد، واحد تجاری از تعهدات و مسئولیتهای خود آگاه باشد و آنها را محدود به حفاظت منافع سهامداران نداند، بلکه تعهدات و مسئولیتهای دیگری در قبال سایر گروههای اجتماع از قبیل اعتبار دهندگان ، کارکنان، مشتریان و فروشندگان و گروههای موجود در جامعه و همچنین محیط زیست پیرامون خود احساس کند. برای مثال در سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، گزارشگری نتایج عملیات واحد تجاری محدود به روش سنتی مقابله درآمد با هزینه ها نخواهد بود‌، بلکه ضرورت دارد که دامنه این مقابله گسترش یابد و هزینه ها و منافع واحد تجاری را نیز در بر گیرد (رضایی، 1383).

- مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی

آرا و نظرات مختلفی در رابطه با مفهوم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی و همچنین وجه تسمیه آن وجود دارد. از نظر مفهوم، گروهی آن را بخشی از حسابداری مالی می‌دانند و اجرای آن را با گسترش دامنه حسابداری مالی امکانپذیر می دانند و یا به عبارتی از نظر این گروه حسابداری مسئولیتهای اجتماعی تنها گسترش ساده ای از نقش حسابداری سنتی است . در حالی که گروه غالب عقیده دارند که سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، اصول ، قواعد و مفاهیم خاص خود را دارد ، به گونه ای که می توان آن را یک موضوع کاملا جداگانه مانند حسابداری مدیریت‌، حسابداری بهای تمام شده ، حسابداری دولتی و غیره دانست که هدف آن مواجهه با مسائل اجتماعی زیر است :

1. ارزیابی تاثیر اجتماعی فعالیتهای واحد تجاری؛

2. اندازه گیری هزینه ها و تعهدات اجتماعی واحد تجاری؛

3. اندازه گیری منافع اجتماعی واحد تجاری؛

4. فراهم آوردن یک سیستم اطلاعاتی درون و برون سازمانی که در امر ارزیابی تاثیرات اجتماعی واحد تجاری کمک کند.

اما از جنبه نامگذاری نیز عده ای آن را حسابداری اجتماعی و گروهی آن را حسابداری اجتماعی واحد تجاری نامیده‌اند‌، اما اصطلاح رواج یافته، همان حسابداری مسئولیتهای اجتماعی است (رئیسی، 1381).

-مفروضات سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی

چهار فرض اساسی سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی عبارت‌اند از :

1 - هر واحد تجاری در قبال جامعه پیرامونی خود تعهداتی دارد که پایبند به انجام آنهاست.

2 - منابع اقتصادی اجتماع کمیاب و محدود است ، پس ضرورت دارد در به کارگیری و استفاده از آنها حداکثر بهره‌وری حاصل آید، به گونه ای که منافع اجتماعی حاصل از مصرف آنها بیش از هزینه های اجتماعی شود.

3 - کالاهایی که قبلا رایگان بوده اند، دیگر اینچنین رایگان در دسترس قرار نمی گیرند . مثلا آب و هوای پاکیزه اغلب نیازمند مخارج سنگین ناشی از مقررات مربوط به کنترل آلودگی محیط زیست و عملیات خود پالایی است، پس واحد تجاری باید در ازای استفاده از آنها منافعی را در اختیار اجتماع قرار دهد.

4 - از حقوق مسلم جامعه است که از میزان تعهدات اجتماعی، واحد تجاری نسبت به خود و همچنین مقدار انجام شده آنها آگاهی یابد و این آگاهی لازم است براساس اصول و مبانی گزارشگری حسابداری صورت گیرد.

اما در رابطه با اصول و مفاهیم اساسی سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی، باید گفت که این اصول تا حدود زیادی همان اصول و مفاهیم سیستم حسابداری مالی است، ولی لازم است، تعدیلی در آنها صورت گیرد تا هماهنگ با اهداف سیستم حسابداری مسئولیتهای اجتماعی شود . برای مثال در حسابداری مالی لازم است دامنه شمول مفهوم شخصیت حسابداری گسترش یابد و در بر گیرنده جامعه پیرامون واحد تجاری گردد و یا گسترده مفهوم معامله حسابداری باید شامل معاملات بین واحد تجاری از یک طرف و جامعه پیرامونی خود به عنوان طرف دیگر شود و همچنین سود حسابداری شامل هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری شود تا پس از آن بتوان بازده اجتماعی سرمایه‌گذاری را محاسبه کرد (کیانی، 1387).

- اهداف حسابداری مسئولیت های اجتماعی

- تولید و ارائه کالاها و خدمات سودمند برای جامعه (کارکرد تولیدی)

- توزیع عادلانه امکانات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بین گروه های اجتماعی (کارکرد توزیعی)

با توجه به این دو کارکرد رامانتان^[5] (1976) سه هدف را برای حسابداری مسئولیت های اجتماعی عنوان کردک

1- تعیین و اندازه گیری خالص انتفاع و مشارکت اجتماعی واحد تجاری طی دوره مالی از طریق محاسبه هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری.

2- تعیین ارتباط استراتژی و عملیات جاری واحد تجاری با معیارهای اجتماعی: با بکارگیری حسابداری اجتماعی مشخص می شود که واحد تجاری در ایفای تعهدات اجتماعی تا چه اندازه موفق است و عملیات روزمره اش تا چه حد با اهداف و معیارهای از پیش تعیین شده اجتماعی مطابقت دارد.

3- ارائه اطلاعاتی در مورد هدف ها، سیاست ها و برنامه های اجتماعی واحد تجاری.

- سیر تکاملی نظریه های مربوط به حسابداری مسئولیت های اجتماعی

3 نظریه در ارتباط با مسئولیت های اجتماعی شرکت ها وجود دارد:

1- نظریه میلتون فریدمن^[6]

این نظریه از تئوریهای کلاسیک اقتصادی نشأت می گیرد و توسط میلتون فریدمن در دهه 1960 ارائه شد . بر اساس این مفهوم شرکت فقط یک هدف دارد و آن به حداکثر رساندن سود و به تبع آن حداکثر کردن ثروت سهامداران است . البته این هدف تا جایی پذیرفته شده و قابل حمایت است که در قالب یک چارچوب اخلاقی و حقوقی باشد.

[1]- Ramanathan

[2]- Milton Fridman

[3]- Glautier and Bunder

[4]- Mathews

[5]- Ramanathan

[6]- Milton Fridman