مقاله و تحقیق دانشجویی

ادبیات نظری تحقیق بازی، اسباب بازی

تعداد صفحه :33

قابل ویرایش

- تعریف بازی

برای بازی تعاریف متعدّدی بیان شده است. می‌توان معتبرترین‌ تعریف را به این صورت مطرح کرد؛بازی عبارتست از:«فعالیتی‌ که بدون وجود نیروی خارجی(زور و اجبار) و کاملا اختیاری و بدون هدف و منظور خاصّی انجام می‌گیرد،به‌طوری که انجام آن‌ سبب آرامش و لذت گردد». بازی با کار تفاوت زیادی ندارد.تنها اختلافی که می‌توان بین آن دو دانست، در انگیزهء انجام فعالیّت‌ می‌باشد.اگر فعالیتی به منظور رسیدن به هدفی خاص و معیّن دنبال‌ شود،آن را کار می‌نامند.ولی اگر هدف صرفا لذت و خوشی باشد آن فعالیت را بازی می‌نامند. بنابراین،بازی برای کودکان طبق‌ تعریفی دیگر،«یک راه میان بر برای دسترسی به مسائل دنیاست.» و به قول برخی دیگر از محققان«بازی عبارتست از ابراز خود،بدون ترس.» بازی جزو طبیعت کودکان بوده و در حکم یک نیاز غریزی مثل‌ آب و غذا می‌باشد (کوپر و مکی[1]، 1998).

..............

- ارزشهای بازی

1- ارزش جسمانی

کودک در بازی جست‌وخیز می‌کند،از پله‌ها بالا و پایین‌ می‌رود،خم و راست می‌شود،اسباب و وسایل بازی خود را جابجا می‌کند.در تمام این حالات از عضلات و اندامهای مختلف کمک‌ می‌گیرد.این اعمال سبب تقویت عضلات می‌گردد.

بازی مکانیزمهای داخلی بدن مانند گردش خون،تنفّس، اعصاب،هضم و جذب و دفع را تنظیم می‌کند.رویهم رفته بازی‌ موجب تقویت جسمانی کودک می‌گردد (بوهایمد و همکاران[2]، 2009).

.................

- عوامل مؤثر در بازی

1- سن

روشن است که کودک در هر سنی بازی خاصی را می‌پسندد. نوزاد بیشتر دست و پا زدن را دوست دارد. وقتی بزرگتر شد، از اینکه چشمانش را با دست ببندند و با او دالی بازی کنند، لذّت‌ می‌برد. قبل از ورود به مدرسه معمولا بازیهای کودکان بیشتر حالت انفرادی دارد و اگر بازی گروهی انجام شود، بنا به نظر پیاژه‌ حالت موازی یا «پارالل»دارد. کودکان چهار تا هفت ساله در یک محل جمع می‌شوند. ولی هر کدام برای خود بازی می‌کنند. اگر یکی از آنها را از جمع خارج‌ کنید، مخالفت کرده و گریه می‌کند ولی هیچ‌کدام حاضر به انجام‌ یک بازی گروهی و مشترک نیستند (گویینوپ و همکاران^[3]، 1995).

.............

- طبقه‌بندی و سیر بازی

دانشمندان بازی را به صورتهای مختلف طبقه‌بندی کرده‌اند. در اینجا به‌طور خلاصه به توصیف تقسیم‌بندی ژان‌پیاژه (1980) به‌عنوان‌ معتبرترین نظریه می‌پردازیم.

پیاژه بازی را در سه مرحله مطرح می‌کند:

1- مرحلهء تمرینی(حسی-حرکتی)کودک از بدو تولّد تا حدود 2 سالگی به این بازی می‌پردازد.

2- مرحلهء تخیلّی که از 2 سالگی تا 5 الی 6 سالگی انجام می‌شود و شامل بازیهای سمبلیک‌ یا نمادین است.

3- مرحلهء با قاعده که از 5 الی 6 سالگی به بعد است و در این مرحله بازی طبق قاعده و قانون صورت می‌گیرد.

1- مرحلهء تمرینی

.................

- ارزش و اهمیت بازی

....................

- بازی و ارزش تربیتی آن

......................

- بازی و نقش آن در رشد اخلاقی کودک

............................

- نقش بازی در تغییر رفتار سازش نیافته کودکان

............................

- تئوری های مربوط به بازی

....................

سیر تحولی بازی در کودکان

.................

- اسباب‌بازی و اهمیت آن برای کودکان

لغت اسباب‌بازی (Doll) در انگلیسی از لغت Tool (ابزار) اقتباس شده است (شهیم، 1385) و به این مفهوم است که همانطور که بزرگسالان به ابزار و وسایل کار برای انجام کارهای روزمره نیاز دارند، کودکان هم به وسایلی نیاز دارند که همان اسباب‌بازی است. اسباب و به وسیله اسباب‌بازی، کودک می‌تواند دنیای اطراف‌ را بشناسد و به او کمک می‌شود تا مهارت‌هایی که‌ در بزرگسالی می‌تواند برای او سودمند باشند، بیاموزد. اسباب‌بازی، عالم خاصی فراهم می‌کند که در آن، به دور از گرفتاری‌های زندگی،کودک وجود خود را می‌سازد و درواقع به کمک اسباب‌بازی‌ها، کودک‌ می‌تواند خود را در موقعیت‌های تخیلی و واقعی‌ زندگی قرار دهد، نقش و روابط بزرگسالان را بفهمد و با کارها و حرفه‌های جامعه بزرگسالان آشنا شود (شهیم، 1385).

...................

- انواع اسباب‌بازی

اسباب و وسایل بازی، برحسب دامنه کار و موقعیت یادگیری، به دو دسته عمده تقسیم‌ می‌شوند:

الف: سازمان یافته(محدود): اسباب‌بازی و اشیای بازی این گروه شکل مشخص و از پیش‌ تعیین شده‌ای دارند و دامنه کار آن‌ها محدود است و راه را برای ابتکار و خلاقیت کودک باز نمی‌گذارند. کودک مجبور به فراگرفتن موقیعت‌ یادگیری خاصی است که در هر وسیله وجود دارد.

.................

ضرورت طبقه‌بندی اسباب‌بازی‌ها براساس گروه سنی

...................

- اسباب بازی و هیجانات منفی کودک

..................

- کاربرد اسباب بازیها در مهد های کودک

.....................

- تولید اسباب بازی ها در دنیا و در ایران

....................

- تعریف بازی

برای بازی تعاریف متعدّدی بیان شده است. می‌توان معتبرترین‌ تعریف را به این صورت مطرح کرد؛بازی عبارتست از:«فعالیتی‌ که بدون وجود نیروی خارجی(زور و اجبار) و کاملا اختیاری و بدون هدف و منظور خاصّی انجام می‌گیرد،به‌طوری که انجام آن‌ سبب آرامش و لذت گردد». بازی با کار تفاوت زیادی ندارد.تنها اختلافی که می‌توان بین آن دو دانست، در انگیزهء انجام فعالیّت‌ می‌باشد.اگر فعالیتی به منظور رسیدن به هدفی خاص و معیّن دنبال‌ شود،آن را کار می‌نامند.ولی اگر هدف صرفا لذت و خوشی باشد آن فعالیت را بازی می‌نامند. بنابراین،بازی برای کودکان طبق‌ تعریفی دیگر،«یک راه میان بر برای دسترسی به مسائل دنیاست.» و به قول برخی دیگر از محققان«بازی عبارتست از ابراز خود،بدون ترس.» بازی جزو طبیعت کودکان بوده و در حکم یک نیاز غریزی مثل‌ آب و غذا می‌باشد (کوپر و مکی[4]، 1998).

راسل می‌گوید: علاقه به بازی بارزترین علامت ممیّزی‌ بچّه‌هاست که در بچّه‌های حیوانات و کودکان دیده می‌شود. ولی در کودک با شوق و شعف زیادی همراه است.وی معتقد است که‌ تربیت عبارتست از:پرورش غرایز نه از بین بردن آن.بی‌شک‌ یکی از غریزه‌های مهم که باید پرورش یابد،غریزهء بازی است. پیاژه معتقد است ؛برای آنکه بتوان فعالیتی را بازی نامید، بایستی دارای شرایط زیر باشد: ( به نقل از منطقی، 1380).

1- دارای هدف خارجی نباشد.

2- اختیاری باشد.

3- لذّت‌بخش باشد.

4- سازماندهی نداشته باشد.

5- از هرگونه کشاکش و پرخاشگری آزاد باشد.

فروید معتقد است کودک در هنگام بازی با وسایل و کار با آنها به‌طور ناخودآگاه حوادث را به میل خود تغییر می‌دهد.کودک‌ را باید از نظر جسمی،عاطفی و ذهنی پرورش داد ویکی از وسایلی که در پرورش جنبهء مزبور مؤثّر می‌باشد:«بازی»است. «فروبل» را پیغمبر بازی می‌نامند،(به نقل از اندرسون و دیل[5]، 2000). زیرا او مدرسهء خود را به باغ‌ و کودکستان تبدیل نمود. وی معتقد بود که بازی یکی از مواردی‌ است که کودک می‌تواند یاد بگیرد، کشف کند و کنجکاویش را ارضاء نماید.وی اقدام به تهیّهء وسایل بازی متعددی برای کودکان‌ نمود (اندرسون و دیل[6]، 2000).

- ارزشهای بازی

1- ارزش جسمانی

کودک در بازی جست‌وخیز می‌کند،از پله‌ها بالا و پایین‌ می‌رود،خم و راست می‌شود،اسباب و وسایل بازی خود را جابجا می‌کند.در تمام این حالات از عضلات و اندامهای مختلف کمک‌ می‌گیرد.این اعمال سبب تقویت عضلات می‌گردد.

بازی مکانیزمهای داخلی بدن مانند گردش خون،تنفّس، اعصاب،هضم و جذب و دفع را تنظیم می‌کند.رویهم رفته بازی‌ موجب تقویت جسمانی کودک می‌گردد (بوهایمد و همکاران[7]، 2009).

2- ارزش درمانی

همان‌طوری که می‌دانیم، نیازهای انسان بر دو گونه هستند:1) جسمی 2)روانی.بازی نه‌تنها می‌تواند به کودک برای رفع نیاز جسمی او کمک کند،بلکه فرصتی بوجود می‌آورد تا کودک بتواند از نظر روانی نیز ارضاءگردد.او از طریق بازی،فشارهای درونی‌ خود را تخلیّه می‌نماید. کودک در هنگام ارضای نیاز روانی‌ خودآگاهی ندارد و این کار به صورت ناآگاهانه انجام می‌گیرد.ولی‌ در حالتی که کودک نیازهای جسمی خود را برطرف می‌سازد،از کار خود مطلّع بوده و این عمل با قصد و ارادهء قبلی صورت‌ می‌گیرد.می‌توان گفت که بازی سمبلیک(نمادی)روزنهء امیدی‌ است که کودک توسط آن می‌تواند از فشارهایی که از اطراف به‌ وی وارد می‌شود،خود را رها می‌سازد.کودک توسط بازی،رفتار خود را متعادل می‌سازد.منظور از تعادل؛ایجاد سازش در جامعه‌ای‌ است که در آن زندگی‌می‌کند.در جریان فعالیتهای روزمرّه،از اطرافمختلف به کودک فشار وارد می‌شود وکودک در معرض‌ انواع تشنجات و سرخوردگیها قرار مگیرد.بازی به او کمک‌ می‌کند تا از میزان فشارها بکاهد.به‌طور مثال کودکی که دوست‌ دارد رهبر باشد،چون در زندگی خانوادگی به وی چنین فرصتی‌ داده نشده است،توسط بازی نقش رهبر را بازی کرده و سر فرزندان خود داد می‌کشد و آنها را محکوم می‌کند،می‌بخشد و یا از بازی آنان جلوگیری می‌کند و خلاصه به فرزندانش امر و نهی‌ می‌نماید (منطقی، 1380).

3- ارزش اجتماعی

کودک در ماههای اوّل تولّد به وجود خود پی‌می‌برد و این‌ شناخت را در خلال حرکات وی می‌توان دید.تربیت و آموزش‌ صحیح می‌تواند در میزان این شناخت مؤثر واقع شود.یکی از بهترین وسایلی که می‌تواند آموزش تربیت را ایجاد کند،بازی‌ است.کودک در خلال بازی به کشف محیط خود می‌پردازد و از طریق بازی نخستین گامها را برای اجتماعی شدن برمی‌دارد.او تعاون و همکاری با گروه را می‌آموزد.یاد می‌گیرد که چگونه بر دیگران تأثیر گذارد و چگونه از دیگران تأثیر پذیرد.بازی کودک‌ را از افسردگی و خمودی خارج کرده و سبب شرکت وی در گروه‌ می‌شود و به وی یاد می‌دهد که برای پذیرش و موفقیّت در گروه باید چه تواناییهایی داشته باشد و چگونه می‌تواند از تواناییهای دیگران‌ برای رفع نیاز خود و از تواناییهای خود برای رفع نیاز دیگران‌ استفاده کند (نجدی و احدی، 1381).

مونته (2000) معتقد است؛ شناخت هرچه بیشتر کودک باعث تربیت هرچه بهتر وی خواهد شد.این شناخت‌ بستگی به محیط کودک و آمادگی او خواهد داشت. کودک از جهات مختلف(جسمی،ذهنی،روانی)باید آماده باشد و محیط نیز بایستی محرک باشد تا بتواند انگیزهء حرکت،کشف و تعقیب را به‌ وی بدهد. مونته از وسایل بازی مختلفی برای آموزش و افزایش اطلاعات کودک استفاده می‌کند.کودک در خلال بازی از حواس مختلف خود کمک می‌گیرد.او صداهای مختلفی از قبیل‌ صدای رعد،قطار،غرشّ هواپیما،ترمز اتومبیلی که روی آسفالت‌ کشیده می‌شود، صدای ظروفی که شکسته می‌شود و صداهای‌ حیوانات مختلف را می‌شنود و ادا می‌کند.نازکی،ضخیمی،نرمی و زبری اشیاء و همچنین بوهای مختلف را حس می‌کند و این کارها سبب تقویت حواس او می‌گردد (هنری ماسن، 1375: ترجمه مهشید ماسایی).

- عوامل مؤثر در بازی

1- سن

روشن است که کودک در هر سنی بازی خاصی را می‌پسندد. نوزاد بیشتر دست و پا زدن را دوست دارد. وقتی بزرگتر شد، از اینکه چشمانش را با دست ببندند و با او دالی بازی کنند، لذّت‌ می‌برد. قبل از ورود به مدرسه معمولا بازیهای کودکان بیشتر حالت انفرادی دارد و اگر بازی گروهی انجام شود، بنا به نظر پیاژه‌ حالت موازی یا «پارالل»دارد. کودکان چهار تا هفت ساله در یک محل جمع می‌شوند. ولی هر کدام برای خود بازی می‌کنند. اگر یکی از آنها را از جمع خارج‌ کنید، مخالفت کرده و گریه می‌کند ولی هیچ‌کدام حاضر به انجام‌ یک بازی گروهی و مشترک نیستند (گویینوپ و همکاران^[8]، 1995).

2- جنسیّت

[1]- Cooper and Mackie

[2]- Bouhaimed et al.

[3]- Gwinup et al.

[4]- Cooper and Mackie

[5]- Anderson and Dill

[6]- Anderson and Dill

[7]- Bouhaimed et al.

[8]- Gwinup et al.