مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

پیشینه و مبانی نظری تأثیر شرایط محیطی بر مشتری مداری و گرایش کارآفرینانه

تعداد صفحه : 48 در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

2-1- مقدمه

این فصل از پایان نامه به مرور مبانی نظری و پیشینه تحقیق اختصاص دارد. در این فصل ابتدا به نظریه­ها و مدل­های ارائه شده درباره عدم اطمینان محیطی، مشتری مداری و کارآفرینی پرداخته شده و در ادامه تحقیقات انجام شده در خصوص متغیرهای تحقیق مرور می­شود. در انتها، یک جمع­بندی از ادبیات تحقیق به عمل آمده و چارچوب مفهومی تحقیق ارائه می­شود.

2-2- مبانی نظری

2-2-1- عدم اطمینان محیطی

چنانچه سازمان­ها خواهان بقا و افزایش اثربخشی خود باشند، باید خود را با محیط تطبیق دهد. محیط از این جهت اهمیت دارد که همه محیط‌ها یکی نیستند. محیط‌ها بر اساس آنچه آنرا عدم اطمینان محیطی^[1] می­نامند، نسبت به هم متفاوتند. براساس نظر پنروس^[2] (1995)، محیط خارجی برای هر شرکت منحصر به فرد است، در حالی که این محیط سیال بوده و قابلیت آن را دارد تا به وسیله رهبران شرکت­ها برای رسیدن به اهداف دستکاری شود و ممکن است به واسطه عدم اطمینان باعث محدود شدن فرصت­های سازمان شود. خاندوالا^[3] (1977) توضیح داد که در هنگام طرح ریزی یک سازمان، محیط بیرونی به عنوان منبعی که به طور همزمان فشارها و پویایی­هایی را برای سازمان به همراه دارد عمل می­کند. سه نوع ارتباط متقابل بین سازمان و محیط آن وجود دارد که عبارتند از:

1. شرکت­هایی که در ارتباط خود با محیط کنترل اندک یا هیچ کنترلی روی ورودی­های محیط ندارند.
2. شرکت­هایی که در ارتباط خود تعادل دارند.
3. سازمان­هایی که بر محیط تسلط دارند (مانند دولت) و تا حد زیادی بر ورودی­ها و خروجی­های محیط اثر می­گذارند.

در نتیجه، براساس نظر خاندوالا (1977)، شرکت و رابطه شرکت با محیطی که در آن قرار دارد، اثر مهمی بر توانایی شرکت در اجرا استراتژی تجاری خود و رقابت در بازار دارند. علاوه براین، وی ادعا کرد که پنج جنبه اصلی از محیط وجود دارد که سازمان را تحت تأثیر قرار می­دهد. این ابعاد شامل 1) آشفتگی یا غیرقایل پیش­بینی بودن محیط، 2) خصومت یا استرس­زا بودن و پرخطر بودن محیط، 3) گوناگونی یا عدم یکنواختی محیط، 4) پیچیدگی فنی یا اطلاعات پیچیده مورد نیاز برای تصمیم­گیری، 5) محدودکننده یا اجبارکننده. براساس کار صورت گرفته توسط خاندوالا؛ میلر و فریزن (1978) عنوان کردند که محیط شرکت به طور کامل روی پاسخ استراتژیک شرکت­ها کنترل ندارد و شرکت­ها می­توانند از طریق تحلیل فعالیت­ها، نوآوری در محصولات یا بازارها، بکارگیری استراتژی­های مناسب و یا به عبارت دیگر گرایش کارآفرینانه با فشارهای محیطی سازگار شوند.

برخی از نظریه پردازان به جنبه­های خاصی از محیط تأکید کرده و تعاریف خود از محیط خارج سازمان را براساس آن ارائه نموده­اند. برای مثال، مفهوم سازی ارائه شده توسط دانکن^[4] (1972) عدم اطمینان محیطی را بعنوان سازه­ای که دارای دو بُعد پویایی و پیچیدگی در نظر گرفته است. سه نشانگر عملیاتی از این ابعاد ساخته شدند: کفایت اطلاعات درباره عامل خاص در سوال، اهمیت عامل برای عملکرد شرکت، و قابلیت پیش بینی واکنش عامل به تصمیمات شرکت. تغییر محیطی^[5] دامنه­ای از ایستا (جائیکه تغییر محیطی خیلی کم است) تا پویا (که تغییرات محیطی شدید است) را دربر می­گیرد. هر چه محیط پویاتر باشد، مدیریت برای پیش­بینی احتمالات مرتبط با راهکارهای تصمیمات مختلفی که قصد انجامشان را دارد، با مشکلات بیشتری روبروست. اگر همه شرایط دیگر یکسان فرض شوند، مدیریت ترجیح خواهد داد، محیطی ایستا و بدون تغییر را انتخاب کند، زیرا در چنین محیطی مسائل و مشکلاتی که احتمالاً وجود دارند از قابلیت پیش بینی زیادی برخوردارند. پیچیدگی محیطی^[6] به تعداد عناصر خارجی که می‌توانند عملیات سازمان را تحت تأثیر قرار داده، برمی‌گردد. زمانی که محیط پیچیده نیست، عناصر اندکی در محیط وجود دارند که مدیریت ملزم به نظارت آنهاست و در چنین حالتی عناصر محیطی نسبت به هم متجانس­اند. وقتی که محیط پیچده بوده، دارای تعداد زیادی عناصر می‌باشد که باید نظارت شوند و چنین عناصری در این نوع محیط نامتجانس خواهند بود. افزایش در پیچیدگی محیطی منجر به عدم تمرکز می‌شود که این امر سازمان را قادر می­سازد، تا عناصر محیطی را در طیف وسیعی گسترده شده­اند، موثرتر و دقیقتر نظارت کند.

رابینز^[7] (1991) عدم اطمینان محیطی را یکی از عامل محیط بیرون سازمان معرفی می­کند که عملکرد سازمان را تحت تأثیر قرار می­دهد. از نظر رابینز، عدم اطمینان محیطی به میزان آگاهی مدیران از تغییرات محیط بیرونی سازمان و توانایی آنها در پیش­بینی این تغییرات اطلاق می­شود که توسط دو عامل پیچیدگی و درجه تغییر مولفه­های محیطی تحت تأثیر قرار می­گیرد. پیچیدگی به تعداد مولفه­های محیط بیرونی سازمان اشاره دارد، در حالی که درجه تغییر بیانگر پویایی یا ثبات محیط بیرونی می­باشد. شکل 2-3 ماتریس عدم اطمینان محیطی را نشان می­دهد.

4- عدم اطمینان محیطی زیاد

محیط پویا و غیرقابل پیش بینی

مولفه­های محیطی زیاد

مولفه­ها مشابه هم نیستند و در جریان تغییر مداوم قرار دارند

نیاز زیاد برای شناخت مولفه­ها

3- عدم اطمینان محیطی کم تا متوسط

محیط باثبات و قابل پیش بینی

مولفه­های محیطی زیاد

مولفه­ها مشابه هم نیستند و اساساً ثابت می­مانند

نیاز زیاد برای شناخت مولفه­ها

پیچیده

درجه پیچیدگی

2- عدم اطمینان محیطی کم تا متوسط

محیط پویا و غیرقابل پیش بینی

مولفه­های محیطی اندک

مولفه­ها تاحدی مشابه­اند اما در جریان تغییر مداوم قرار دارند

نیاز اندک برای شناخت مولفه­ها

1- عدم اطمینان محیطی کم

محیط باثبات و قابل پیش بینی

مولفه­های محیطی اندک

مولفه­ها تاحدی مشابه­اند و اساساً ثابت می­مانند

نیاز اندک برای شناخت مولفه­ها

ساده

پویا

باثبات

درجه تغییر

شکل 2-1- ماتریس عدم اطمینان محیطی (رابینز، 1991)

همان طور که در شکل 2-1 ملاحظه می­شود، در شرایطی که محیط درجه تغییر اندک (محیط باثبات) و پیچیدگی کمی (محیط ساده) داشته باشد، عدم اطمینان محیطی در کمترین حد خود قرار دارد. در این شرایط محیط باثبات و قابل پیش بینی بوده و مولفه­های اندک در محیط خارجی سازمان وجود دارد. همچنین مولفه­ها تاحدی مشابه یکدیگرند و اساساً ثابت می­مانند. در این شرایط سازمان نیاز اندک برای شناخت مولفه­های محیط خارجی دارد (بخش 1). در شرایطی که درجه تغییر محیط زیاد باشد (محیط پویا)، اما پیچیدگی کم باشد (محیط ساده)، عدم اطمینان محیطی افزایش یافته و در حد کم تا متوسط قرار می­گیرد. تحت این شرایط محیط پویا و غیرقابل پیش­بینی بوده و مولفه­های محیطی اندک است. همچنین، مولفه­ها تاحدی مشابه یکدیگر بوده اما در جریان تغییر مداوم قرار دارند. در این شرایط، سازمان نیاز اندکی برای شناخت مولفه­های محیط خارج سازمان دارند (بخش 2). در شرایطی که درجه تغییر محیط اندک باشد (محیط باثبات)، اما پیچیدگی آن در حد بالایی قرار داشته باشد (محیط پیچیده)، عدم اطمینان محیطی افزایش یافته و در حد کم تا متوسط قرار می­گیرد. تحت این شرایط محیط باثبات و قابل پیش­بینی است اما مولفه­های زیادی در محیط وجود دارد. همچنین مولفه­ها مشابه هم نیستند و اساساً ثابت می­مانند. در این شرایط سازمان نیاز زیادی برای شناخت مولفه­های محیط خارجی دارد (بخش 3). بالاترین حد عدم اطمینان محیطی زمانی است که شرایط محیط در بالاترین درجه پیچیدگی و تغییر قرار دارد. تحت این شرایط محیط پویا و غیرقابل پیش­بینی بوده و مولفه­های زیاد در محیط وجود دارد. علاوه براین، مولفه­ها مشابه هم نبوده و در جریان تغییر مداوم قرار دارند. در این وضعیت، سازمان نیاز بالایی برای شناخت مولفه­های محیط خارج سازمان دارد (بخش 4).

مرور انجام شده توسط باچکو (1994) با رویکرد نظریه پردازی و اندازه­گیری عدم اطمینان محیطی نشان می­دهد که تحقیقات انجام شده تا قبل از سال 1990 بطور عمده برپایه دو مقیاس اندازه­گیری لاورنس و لورچ^[8] (1967) و دانکن (1972) بوده است. مقیاس لاورنس و لورچ (1967) عدم اطمینان همراه شده با شغل خاصی را در یک سازمان مورد آزمایش قرار می­دهد. این مقیاس روی یک شغل یا وظیفه خاص تمرکز دارد و میلکن (1987) اعتقاد دارد که این مقیاس ممکن است اندازه­گیری مناسبی برای ارزیابی محیط کلی یک سازمان ارائه ندهد. همچنین وی پیشنهاد کرد که مقیاس­های اندازه­گیری لاورنس و لورچ (1967) و دانکن (1972) ممکن است اشکال مختلفی از عدم اطمینان محیطی را اندازه­گیری کند و با تعریف نظری عدم اطمینان محیطی ادراک شده طوری که عدم اطمینان بیان می­شود سازگار نیستند. بنابراین مقیاس دانکن ممکن است اندازه­گیری مناسبی از عدم اطمینان محیطی ادراک شده مدیران ارائه ندهد. ارزیابی­های تجربی ویژگی­های اندازه­گیری این مقیاس­ها نشان داده است که هر دو مقیاس ضعف معنی­داری دارند (دانی و همکاران^[9]، 1975؛ توسی و همکاران^[10]، 1973). پایایی هر دو مقیاس نسبتاً پایین بدست آمده است. همبستگی­های بین خرده مقیاس­های هر ابزار و همبستگی بین دو ابزار معنی­دار نبودند. علاوه براین، تلاش­های صورت گرفته برای اعتباریابی این ابزارها با استفاده فرار بودن محیطی^[11] عموماً موفقیت­آمیز نبوده است (دانی و همکاران، 1975؛ توسی و همکاران، 1973). مرور باچکو (1994) روی تحقیقات سازمانی با استفاده از عدم اطمینان محیطی بعنوان متغیر تحقیقات، مشکلاتی را در خصوص پایداری اندازه­گیری این سازه نشان داد. برخی تحقیقات مقیاس ساخته شده توسط دانکن را با ایجاد تغییراتی مورد استفاده قرار داده­اند (برای مثال، اندرسون و کیدا^[12]، 1985؛ براون و اسکواب^[13]، 1984؛ کوبرگ و آنگسون^[14]، 1987؛ مک­کیبل^[15]، 1990). در سایه ویژگی­های اندازه­گیری گزارش شده توسط دانی و همکاران (1975)، استفاده از این مقیاس سوال برانگیز است. علاوه براین، مفهوم سازی­های استفاده شده برای سازه عدم اطمینان محیطی در این دو مطالعه پایدار نیستند و در دامنه قابل پیش بینی تا پویایی و همچنین پیچیدگی تا قابل کنترل در تغییر است. این تفاوت­ها در تعاریف نظری سازه عدم اطمینان محیطی تعمیم و تفسیر نتایج را مشکل می­سازد.

[1] Environmental Uncertainty

[2] Penrose

[3] Khandwalla

[4] Duncan

[5] Environmental Change

[6] Environmental Complexity

[7] Robbins

[8] Lawrence & Lorsch

[9] Downey

[10] Tosi et al.

[11] Environmental Volatility

[12] Anderson & Kida

[13] Brown & Schwab

[14] Koberg & Ungson

[15] McCabe

فهرست مطالب :

-1- مقدمه.................................................................................................................... 15

2-2- مبانی نظری......................................................................................................... 15

2-2-1- عدم اطمینان محیطی ....................................................................................... 15

2-2-2- مشتری مداری.................................................................................................. 21

2-2-2-1- رویکرد مشتری مداری در سطح سازمانی....................................................... 22

2-2-2-2- رویکرد مشتری مداری در سطح فردی........................................................... 28

2-2-3- کارآفرینی........................................................................................................ 31

2-2-3-1- سیر تکاملی کارآفريني.................................................................................. 31

2-2-3-2- جریان­های اصلی مطالعه کارآفرینی سازمانی................................................... 33

2-2-3-3- گرایش کارآفرینانه........................................................................................ 35

2-2-3-3-1- خطرپذیری ............................................................................................. 38

2-2-3-3-2- نوآوري .................................................................................................. 41

2-2-3-3-3- پیشگامی................................................................................................. 43

2-2-3-3-4- رقابت تهاجمی........................................................................................ 45

2-2-3-3-5- استقلال کاری.......................................................................................... 47

2-9- پیشینه تحقیق....................................................................................................... 49

2-3- جمع بندی و ارائه چارچوب مفهومی تحقیق........................................................... 57