مقاله و تحقیق دانشجویی

توضیحات :

مبانی نظری مدیریت بحران در 43 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

این فایل در قالب فایل وُرد بوده و قابل تغییر و ویرایش می باشد

فایلی که دانلود میکنید به صورت زیپ و باید از حالت فشرده خارج کنید و فرمت اصلی فال قالب ورد می باشد

فهرست مطالب :

مدیریت بحران

تعریف بحران :

ویژگی­های بحران :

مراحل يك بحران :

انواع بحران :

1- بحرانهای ناشی از حوادث و سوانح طبیعی،

2-بحرانهای غیرطبیعی

الف- بحرانهای اجتماعی و فرهنگی

ب- بحرانهای اقتصادی، مالی

ج- بحرانهای امنیتی

د- بحرانهای اطلاعاتی

ه- بحرانهای زیست محیطی

و- بحرانهای انسانی

تعریف بحران سازمانی :

انواع بحران سازمانی :

الف ـطبقه­بندی بحرانها از لحاظ ناگهانی بودن یا تدریجی بودن آنها:

ب ـ طبقه­بندی بحران از دیدگاه «پارسونز»:

بحرانهای فوری:

بحرانهایی که به صورت تدریجی ظاهرمی­شوند:

بحرانهای ادامه­دار:

ج ـ طبقه­بندی بحرانها از دیدگاه «میتراف^[1]»:

جدول 2-1. انواع بحران از دیدگاه میتراف(منبع: رضوانی، 1385)

د) طبقه بندی بحران ها با توجه چگونگی بوجود آمدن آنها :

- مديريت بحران :

ضرورت مدیریت بحران:

چرخه مديريت بحران :

- پيشگيري از بحران:

- كاهش اثرات مخرب بحران:

- آمادگي:

- امدادرساني:

- بهبودي:

- توسعه عمراني:

نظريه هاي مديريت بحران :

- نظريه تعادل در مديريت بحران :

شكل 2-2. مدل مديريت بحران تعادلي

• نظریه مديريت شناور(جزيره­اي) :

مدلهای مدیریت بحران:

الف- مدل بارنت³¹

شکل 2-3. مدل مدیریت بحران، تحلیل استراتژیک بارنت(منبع: بودرئوکس، 2006: 11).

ب ـمدل مدیریت بحران پیرسون و میتراف :

ج- مدل واکنشی در مقابل مدل پیش فعال :

شش گام موثر در مديريت بحران:

گام اول - مواجهه با بحران:

گام دوم- احساس بحران:

گام سوم - مداخله و اقدام:

گام چهارم – بازانديشي:

گام پنجم - برنامه نوسازي:

گام ششم- اقدامات نهايي:

لزوم سياست گذاري و برنامه ريزي كلان در مديريت بحران :

مهمترین اقدامات در مواجهه با بحران :

مهمترین اقداماتی که می توان در هنگام بروز بحران انجام دا د عبارتند از : ( یقین لو ، 1383 ، ص 61 )

منابع

بخشی از متن :

مدیریت بحران

تعریف بحران :

بحران^[2] از ريشه يوناني در معناي جوركردن، قضاوت، لحظه حساس و مشاجره گرفته شده است. بحران به معناي تغيير ناگهاني است كه در جريان يك بيماري پديد مي‌آيد و صفت ويژه آن معمولاً بروز حوادث و وخامت است. در معناي مجازي، شرايط و اوضاع يا دوراني خطرناك و فاقد اطمينان را مي‌رساند. بحران، حالت و فرايندي است كه با آن تعادل ناپديد مي‌شود و از انتقالي نسبتاً اجتناب ناپذير به سوي شرايط و اوضاعي ديگر خبر مي‌دهد(لاوروس^[3]، 2003: 386).

مينزبرگ و همكارانش معتقدند كه بحران در اثر وقوع فوري، ناگهاني و غير منتظره حوادث و يا اتفاق بوجود مي‌آيد كه توجه فوري و فوتي به آن براي اخذ تصميمي فوري ضروري است. در تعريف ديگر، بحران چنين بيان شده است؛ هرگاه در مسير تحقق اهداف از پيش طراحي شده، حالت پيش بيني نشده‌اي رخ دهد كه انتظارات و مطلوب‌هاي ديگر ما را متأثر سازد يك بحران روي نموده است. (موسي­خاني، 1369:14)

براي بحران تعاريف زياد ديگري نيز آورده شده است كه وجه مشترك همه آنها، تهديد وضعيت موجود بوده و تفارق آنها در شرايط فرعي هر وضعيت است. محمد رضا تاجيك در كتاب «مديريت بحران» به اين مقوله از

ديد سيستمي نگريسته و مي‌گويد: از منظر سيستمي بحران به وضعيتي اطلاق مي‌گردد كه نظم سيستم اصلي يا قسمت‌هايي از آن [سيستم فرعي] را مختل كرده و پايداري آن را برهم زند. (تاجيك،1379: 61)

البته بحران يك امر نسبي است، پيتر بروك در اين خصوص مي‌گويد: بحران‌ها در جهان زيست نمي‌كنند، آنها در گفتمان زيست مي‌كنند. بحران‌ها رويدادهاي واقعي نيستند بلكه ارزيابي‌هاي اهميت آن چيزها هستند كه دارد اتفاق مي‌افتد. بحران‌ها شناخت و آگاهي ويژه‌اند كه به برداشت‌ها از اختلال در وضعيت‌هاي موجود وابسته‌اند كه به دگرگوني‌هاي ناگهاني و غيره منتظره كه پرداختن به آنها دشوار است، مي‌انجامد. بحران‌ها را نمي‌توان ديد چون آنها ساختارهاي نظام‌هاي ارزشي هستند. بحران‌ها، رويدادهايي هستند كه با نظام‌هاي الزامات كنش‌ها كه تصور مي‌شود پيامدهاي ناخوشايند رويدادها را از ميان مي‌برند ارتباط دارند.

به بيان ديگر مي‌توان گفت بحران‌ها شكل‌هاي خاصي از گفتمان هستند كه بر پايه و اساس رمزهاي مشخص شكل مي‌گيرند. اين رمزها گاهي از رويدادهاي گذشته را با پيش بيني‌هاي مشخصي از پيامدهاي قريب الوقوع يا آتي تركيب مي‌كنند و به اين ترتيب بحران‌ها را از رويدادهاي فاجعه آميز تميز مي‌دهند و آنها را در مقايسه با حوادث صرفاً فاجعه آميز به مشكلات جامعه شناختي پيچيده‌تري تبديل مي‌كنند(رابوي،1377 :210).

«واينر» و «كان» در يك نگرش جامع و همه جانبه براي بحران تعاريف زير را بيان كرده اند(کومبز^[4]، 2007):

1. نقطه چرخشي در رويدادها و كنشها و پيامدهاي غير منتظره‌اي كه به دنبال مي‌آورد؛
2. شرايطي كه واكنش سريع شركت كنندگان را مي‌طلبد؛
3. كاهش كنترل بر رويدادهاي ايجاد شده.

ویژگی­های بحران :

بحران ها داراي ويژگيهاي زير مي‌باشند(کومبز، 2007):

1- بحران عموماً غير قابل پيش بيني است ( يعني نمي‌توان پيش بيني كرد كه كي و در كجا اتفاق مي‌افتد)

2- بحران ها آثار مخربي دارند و مردمي‌كه تا قبل از بحران نيازمند كمك نبودند به محض وقوع بحران نيازمند كمك مي‌شوند.

3- ماهيت و آثاري طولاني و استهلاكي دارند.

4- در وضعيت بحراني معمولاً تصميم گيري تحت شرايط وخيم و در زمان محدود صورت پذیرفته و اطلاعات مورد نياز تصميم گيرندگان ناقص است.

5- زمان موجود براي پاسخ دهي تصميم را محدود كرده و اعضاي واحد تصميم گيري را به تعجب و حيرت وا مي‌دارد.

6-محدوديت و فشردگي زمان‌، غافلگيري‌، استرس و مخدوش شدن اطلاعات.

مراحل يك بحران :

هر بحران داراي مراحلي بشرح زير مي­باشد(میرزایی، 1391):

1. احساس خطر نمودن مانند رانندگي نمودن – كار در كارخانه و دستگاههاي پر خطركه ممكن است براي هر يك از افراد سازمان و يا براي هر سازمان اتفاق بيفتد از طرفي تغيير عقايد بسيار سخت تغيير پيدا مي نمايد لذا درك خطرات در مواقعي دشوار است لذا كارهايي كه سود و زيان آگاهانه وغير آگاهانه دارند همانند ايمني غذا و سلامتي در محيط استفاده از مواد شيميايي منبع اطلاعات مواد مصرف كننده­اي كه ايجاد گيجي مي نمايد و مسايل زيستمحيطي از مواردي هستند كه ايجاد بحران مي نمايند همچنين هيجان از بين عوامل تغيير بحران بسيار قوي است كه شامل هيجانات عمومي – هيجانات حقوقي – رسانه هاي گروهي – فرمولهاي سياسي مي­باشند.

2- تغيير ذهنيت افكار عمومي در رابطه با بزرگي و كوچكي خبر واقعي و يا دروغ مي تواند بحران ايجاد نمايد لذا ايجاد و اعتماد در تعهد به كنترل و جلوگيري از ريسك در جامعه و سازمانها بسيار حائز اهميت ميباشد و مي تواند به كاهش بحران كمك نمايد و بايد تمهيداتي در زمينه جلب اعتماد بمنظور حل بحران ها در بين افراد يك سازمان بوجود آورد.

3-اصولاً پي آمدهاي هر پديده غير قابل پيش بيني هر چند مصيبت بار مي­توانند هميشه از نظر هزينه آسيب وارد نمايند معهذا زمينه­هايي ايجاد نمود كه در مواقع حوادث و بحران ها در جهت مهار بحران ها و كاهش هزينه ها بموقع اقدام نمود لذا حادثه­هاي غير قابل پيش­بيني حوادث غير مترقبه زلزله و سيل بسيار خطرناك و همواره با آسيبهاي مادي و رواني و روحي فراواني روبرو مي­باشد.

انواع بحران :

بحرانها انواع مختلفی دارند، از نظر اهمیت، بحرانها را می­توان به صورت زیر طبقه­بندی نمود(رمضانی، 1389):

1- بحرانهای ناشی از حوادث و سوانح طبیعی، مثل زمین لرزه، گردباد، آتشفشان و غیره که اغلب اجتناب ناپذیر هستند.

2-بحرانهای غیرطبیعی، بحرانهایی هستند که بر اثر عوامل غیرطبیعی ایجاد می­شوند که خود به انواع مختلفی تقسیم­بندی می­شوند:

الف- بحرانهای اجتماعی و فرهنگی مثل مهاجرتهای بی­رویه، آشوبهای اجتماعی، خشونت در محیط کار، اعتیاد و فساد مالی.

ب- بحرانهای اقتصادی، مالی که در اثر اختلال در نظامهای مالی، کاهش ارزش پول، کاهش ارزش سهام در بورس، اختلال و ورشکستگی، عدم تحقق درآمدها، افزایش غیرمترقبه هزینه­ها و ... بوجود می­آید.

ج- بحرانهای امنیتی مثل خرابکاری، بمب­گذاری، آدم ربایی، گروگانگیری، قاچاق مواد مخدر، جاسوسی و تروریسم می­باشد.

د- بحرانهای اطلاعاتی، بحرانهایی هستند که در اثر اختلال در طراحی، تجهیزات و کارکرد نظامهای حفاظتی، اطلاعاتی، امنیتی و رایانه­ای در سازمان­ها و جوامع رخ می­دهد و موجب آشفتگی می­شود از قبیل تقلب و دسترسی غیرمجاز، استراق سمع در خطوط مخابراتی و اطلاعاتی، افشای غیرمجاز اطلاعات، ناکارآمدی سخت افزارها و نرم افزارها، مفقود شدن داده­ها و عدم تبادل و انتقال اطلاعات.

ه- بحرانهای زیست محیطی مثل آلودگی هوا، انفجارهای هسته­ای، از بین رفتن منابع طبیعی، از بین رفتن دریاچه­ها و آلوده سازی منابع حیاتی

و- بحرانهای انسانی که در اثر اختلال در کارکرد منابع انسانی رخ می­دهد و موجب آشفتگی اساسی می­شود.

[1]. Mitroff

26

[2]. Crisis

[3]. Lerouss

17

[4]. Coombs

18